Prawa pracownika: nawet nie wiesz, ile Ci się należy

Zakupy na koszt pracodawcy? Dodatkowy urlop? Nawet nie przypuszczasz, jak wiele praw masz jako pracownik. Sprawdź, na co możesz liczyć.

Są rzeczy, które po prostu Ci się należą. część zależy natomiast od dobrej woli pracodawcy. Zawsze warto jednak spróbować uzyskać jak najwięcej.

Ekstra praca, ekstra kasa
Niezależnie od tego, ile zarabiasz, są sytuacje, gdy należą Ci się dodatkowe pieniądze. Kiedy?

• Praca w nadgodzinach. Powinieneś dostać podwójną stawkę za każdą dodatkową godzinę przepracowaną w nocy i w niedzielę lub święto. Za dodatkowe godziny w pozostałe dni możesz liczyć na 50 proc. więcej.
• Jeśli pracujesz w nocy, stawka godzinowa jest podwyższana o 20 proc.
• Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych nie jest obowiązkowy, ale może być zapisany w umowie o pracę i wówczas Ci się należy.

Rodzicem być
Zakres Twoich uprawnień rośnie znacząco, kiedy zostajesz rodzicem. Nieco więcej należy się kobiecie, ale panowie też mają sporo praw, o których zwykle zapominają.

Kobieta

• Jeszcze w ciąży jesteś chroniona przed zwolnieniem i rozwiązaniem umowy (uwag: jak popełnisz przestępstwo to ciąża nie uchroni Cię przed zwolnieniem dyscyplinarnym!)
• W ciąży nie możesz pracować w nadgodzinach, ani w nocy, masz też obowiązkowo wolne w niedziele i święta. Pracodawca nie może Cię wysłać w delegację.
• Jeśli pracujesz przy materiałach niebezpiecznych dla zdrowia lub dźwigasz ciężary w ciąży musisz dostać inny zakres obowiązków.
• Po porodzie przysługuje Ci urlop macierzyński, z czego 14 tygodni musisz wykorzystać obowiązkowo. Niezbędne informacje dotyczące urlopu macierzyńskiego znajdziesz w artykule: Urlop macierzyński - co warto o nim wiedzieć?
• Jeśli karmisz piersią, po powrocie do pracy masz prawo do dwóch przerw po pół godziny w ciągu dnia, by nakarmić dziecko.
• Masz prawo do trzyletniego urlopu wychowawczego
• Jeśli dziecko ma mniej niż 14 lat, masz prawo do 2 dni w roku przeznaczonych na opiekę.

Mężczyzna

• Zanim dziecko skończy rok, masz prawo do 2 tygodni urlopu ojcowskiego
• Masz prawo do trzyletniego urlopu wychowawczego
• Jeśli dziecko ma mniej niż 14 lat, masz prawo do 2 dni w roku przeznaczonych na opiekę.

Przed monitorem

Osoby pracujące głównie przy komputerze powinny być otoczone specjalną opieką. Nie chodzi, niestety, o zapewnianie najnowocześniejszego sprzętu, a o bardziej prozaiczne rzeczy.

• Po każdej godzinie pracy masz prawo do pięciu minut odpoczynku od monitora
• Pracodawca ma obowiązek sfinansować Ci okulary, jeśli okulista zaświadczy, że są niezbędne. Niestety, na najmodniejszy model nie licz. Pracodawca refunduje tylko koszt szkieł i najtańszych oprawek.
• Należy Ci się też stanowisko pracy zgodne z normami BHP. Żadnego kulenia się z laptopem na kolanach!

Pracownik głodny to pracownik zły

Wiadomo, że trudno pracować z pustym żołądkiem. Na szczęście, prawo jest po Twojej stronie. Jedli pracujesz dłużej niż 6 godzin, należy Ci się 15 minut przerwy, które możesz wykorzystać m.in. na posiłek. Oczywiście, pracownik może też wprowadzić dodatkową (niestety, niepłatną) przerwę, trwająca nie dłużej niż godzinę. To coraz częściej praktykowane i znane jako przerwa na lunch. Co ciekawe, jeśli wykonujesz pracę wymagającą szczególnego wysiłku, masz prawo nie tylko do przerwy na posiłek, ale do samego posiłku, który musi zapewnić pracodawca. Tzw. posiłek regeneracyjny możesz dostać bezpośrednio lub w formie np. bonów do stołówki pracowniczej. Dodatkowo w upalne dni pracodawca obowiązkowo musi zapewnić dostęp do zimnych napojów (może to być woda mineralna, soki i inne napoje bezalkoholowe). Dostęp do wody zdatnej do picia należy się pracownikom nie tylko w upały, jednak nie musi być ona dodatkowo chłodzona. Mówiąc najprościej ? jeśli woda w kranie nadaje się do picia to wszystko jest zgodnie z prawem. Kawa czy herbata są natomiast jedynie miłym gestem ze strony pracodawcy.

Sprawdź, czy przysługuje Ci darmowy posiłek: Jak karmią pracodawcy? Posiłki profilaktyczne nie dla każdego.