Rodzaje umów o pracę i wymiar czasu

Nie tylko etat. Poznaj wady i zalety różnych form zatrudnienia

22 maja 2020

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 19 głosów

19 głosów

8 komentarzy
Nie tylko etat. Poznaj wady i zalety różnych form zatrudnienia
Czasy, gdy pracownik po studiach otrzymywał biurko, przy którym pracował aż do przejścia na emeryturę, już niedługo będziemy oglądać tylko w filmach z poprzedniego stulecia. Jak pracuje się dziś?

Rodzaje form zatrudnienia

Współczesny rynek pracy można opisać jednym słowem - zmiany. Analitycy szacują, że osoby rozpoczynające dziś życie zawodowe zmienią swoją profesję kilka razy, a miejsce pracy nawet kilkadziesiąt. Nowe formy zatrudnienia są więc koniecznością.

Nadal najbardziej pożądaną przez wszystkich pracowników formą zatrudnienia pozostaje umowa o pracę. Daje ona poczucie bezpieczeństwa i komfort pracy. Mimo dużej popularności tzw. umów śmieciowych coraz więcej pracodawców oferuje swoim pracownikom właśnie umowę o pracę, zauważając, że w dłuższej perspektywie, jest to rozwiązanie opłacalnie również dla nich.

Przyjrzyjmy się bliżej dostępnym na polskim rynku pracy formom zatrudniania pracowników.

Umowa o pracę - zalety i wady

Umowa o pracę, popularnie zwana "etatem", to dla wielu osób synonim "prawdziwej" pracy. Niestety, to co pracownikowi kojarzy się ze stabilnością zatrudnienia i licznymi przywilejami (oraz możliwością zaciągnięcia kredytu), dla pracodawcy oznacza przede wszystkim wysokie koszty. Każdy 1000 zł, który pracownik zatrudniony na etacie otrzymuje 'na rękę" oznacza dla pracodawcy wydatek ok. 1600 zł. Dodatkowe koszty generują też inne uprawnienia wynikające z Kodeksu Pracy. Etatowcom przysługuje prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia lekarskiego, a także do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Umowa o pracę daje też prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego oraz do korzystania z urlopu wychowawczego, który wprawdzie płatny nie jest, ale wiąże się z blokadą stanowiska nawet na 3 lata. Z punktu widzenia pracownika zaletą etatu jest przede wszystkim stabilność zatrudnienia wiążąca się z koniecznością uzasadnienia rozwiązania umowy i okresem wypowiedzenia. Warto jednak pamiętać, że obowiązuje to obie strony, więc taka forma umowy wiąże się z ograniczoną mobilnością na rynku pracy.

Ponadto etat etatowi nierówny - umowa o pracę może mieć postać:

  • Umowy na czas określony
  • Umowy na czas nieokreślony
  • Umowy na cały etat (pełny wymiar godzin)
  • Umowy na część etatu (niepełny wymiar godzin)

Umowa o dzieło i zlecenie - wady i zalety

Określenie "umowy śmieciowe" zrobiło ostatnio niezwykłą karierę w mediach. Powszechnie określa się nim właśnie umowy cywilnoprawne, uznając je za jedną z największych patologii współczesnego rynku pracy. Tymczasem umowy te wcale nie muszą być niekorzystne dla pracownika. Kiedy więc warto po nie sięgnąć i co można zyskać? Ich największą zaletą są niższe koszty zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy. O ile więc 1600 zł wydane przez pracodawcę daje pracownikowi jedynie 1000 zł netto, to przy umowie cywilnoprawnej kwota ta może wzrosnąć nawet o 450 zł! Ogromną zaletą umów cywilnoprawnych jest też duża elastyczność - możliwość wykonywania pracy w dowolnie wybranym miejscu i czasie, a także nawiązywanie współpracy z różnymi zleceniodawcami. To idealne rozwiązanie dla każdego, kto jest gotów ponieść ryzyko związane z mniejszą stabilnością dochodów, by zyskać dużą swobodę działania. Niestety, praca w oparciu o umowy cywilnoprawne nie jest zaliczana do stażu pracy. Zleceniobiorca nie uzyskuje też ustawowych uprawnień do płatnego urlopu, zwolnienia, nie obowiązuje też okres wypowiedzenia i odprawa.

W zależności od tego, jaką formę umowy wybierzesz, bilans zysków i strat jest nieco inny:

 

 

Umowa zlecenie:

  • Jest odprowadzana składka ZUS
  • Jest odprowadzana składka na ubezpieczenie zdrowotne
  • Możliwość skorzystania z 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu
  • Możliwość uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych
     

Umowa o dzieło

  • Brak składki ZUS
  • Brak składki na ubezpieczenie zdrowotne
  • Możliwość skorzystania z 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu
  • Brak możliwości uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych

Samozatrudnienie - wady i zalety

Na europejskiej mapie przedsiębiorczości Polska zaznaczona jest jaskrawoczerwonym kolorem. Skąd ta niespotykana aktywność? Znaczną większość przedsiębiorców stanowią osoby mające zarejestrowaną jednoosobową działalność gospodarczą. Część mikrofirm powstała z konieczności - pracodawcy składali "propozycję nie do odrzucenia", warunkując dalszą współpracę właśnie otwarciem działalności, co przerzuca ryzyko biznesowe na stronę usługodawcy. Nie zawsze jednak taki krok jest złym pomysłem. Przede wszystkim właściciel jednoosobowej firmy przez pierwsze dwa lata działalności płaci preferencyjną stawkę ZUS. Ponadto w każdej chwili może nawiązać współpracę z innymi zleceniodawcami, a nawet zwiększyć zakres usług, czyli rozszerzyć swoją działalność, za czym idą większe przychody.

Szukasz pracy?

(PS) Pracownik produkcji - gastronomia

SGP APT Sp. z o.o.

  • Kostrzyn nad Odrą
Dodana
Dodana

(PS) Sprzedawca do cukierni

SGP APT Sp. z o.o.

  • Ośno Lubuskie
Dodana
Dodana

( PS ) Sprzedawca / Ekspedientka

SGP APT Sp. z o.o.

  • Skwierzyna
Dodana

Bardzo dużą zaletą jest też możliwość wliczenia części wydatków w koszty działalności. Do wad samozatrudnienia należy przede wszystkim ponoszenie pełnej odpowiedzialności za świadczone usługi, a także ryzyko utraty płynności finansowej, gdy brak zleceń, co jednak nie zwalnia z obowiązku płacenia składek. Obciążeniem jest też obowiązek prowadzenia księgowości. Niezależnie jednak od tych mankamentów, otwarcie działalności jest dla osób aktywnych i pomysłowych sposobem, by odnaleźć się na rynku pracy w sytuacji, gdy brak ofert zatrudnienia. Często można też skorzystać z różnorodnych dotacji, szkoleń i innych form wsparcia dla początkujących przedsiębiorców.

Video

Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule: A może samozatrudnienie?

Nowoczesne formy zatrudnienia: telepraca, dzielenie pracy i stanowiska

Jedno stanowisko i dwóch pracowników? Praca z innego kontynentu? To, co jeszcze niedawno było trudne do wyobrażenia, dziś staje się rzeczywistością. Coraz popularniejsza jest tzw. telepraca. Dzięki nowoczesnym technologiom nie ma znaczenia, czy pracownik znajduje się w siedzibie firmy w Londynie, w jej warszawskim biurze czy w swoim domu na czeskiej prowincji. Zdalna współpraca to znakomite rozwiązanie dla osób z branży IT, a także dla tłumaczy, grafików czy dziennikarzy. Telepraca może być główną formą działalności lub obejmować np. wybrane dni w tygodniu. Podobnie jak pracownicy "stacjonarni" pracownik zdalny może pracować w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin i w oparciu o różne formy umów. Nowością, która dopiero pojawia się w polskich firmach, jest też dzielenie pracy, czyli tzw. work sharing - poszczególnym pracownikom obniża się czas pracy, by uniknąć zwolnień, gdy w firmie jest mniej pracy. Job sharing natomiast to dzielenie jednego stanowiska przez dwóch pracowników, którzy samodzielnie regulują swój wkład pracy, a co za tym idzie - udział w wynagrodzeniu przypisanym do danego stanowiska. To świetne rozwiązanie dla studentów i osób, które chcą swobodnie łączyć życie zawodowe i rodzinne.

Video

Więcej na temat telepracy i jej opłacalności w artykule: Telepraca się opłaca?

Praca tymczasowa i na zastępstwo, czyli inne formy zatrudnienia

To oczywiste, że branża turystyczna potrzebuje więcej pracowników latem, a fabryka ozdób choinkowych - przed sezonem świątecznym. W innych branżach też zapotrzebowanie na liczbę rąk do pracy rośnie okresowo. Rozwiązaniem jest korzystanie z agencji pośredniczących. "Czasownik" związany jest umową z daną agencją, która przedstawia mu oferty pracy u różnych kontrahentów. Mogą to być zlecenia na kilka dni lub na kilka miesięcy. To okazja, by zdobyć doświadczenie zawodowe w interesującej branży i nawiązać kontakty. W czasach kryzysu umowa z agencją pośrednicząca oznacza też - wprawdzie nieregularny - dopływ gotówki, co szczególnie cenią studenci. Oczywiście, firma poszukująca pracownika na krótki okres nie musi korzystać z usług pośredników. Często praktyką jest zatrudnianie na zastępstwo, przede wszystkim gdy stały pracownik jest na długotrwałym zwolnieniu lub urlopie.

Pamiętaj!
Osoba pracująca na zastępstwo ma - podobnie jak stali pracownicy - prawo do korzystania z urlopu wypoczynkowego i zwolnienia lekarskiego oraz trzydniowego wypowiedzenia.

Kontrakt - najbardziej prestiżowa forma zatrudnienia?

Kontrakt to najbardziej prestiżowa forma współpracy przeznaczona przede wszystkim dla wysokiej klasy specjalistów. Łączy zalety umowy o pracę (stabilność, okres wypowiedzenia, urlopy i zwolnienia) z indywidualnie negocjowanymi warunkami i czasem pracy, liczbą wolnych dni itp. Kontrakt gwarantuje też zwykle liczne bonusy, jak np. służbowy samochód, udział w zyskach firmy czy pozafinansowe dodatki. Nie brak też wad - często warunkiem jest zakaz pracy dla konkurencji w czasie trwania kontraktu i bezpośrednio po jego zakończeniu.

W polskiej rzeczywistości istnieje wiele form zatrudnienia. Tylko od Ciebie zależy, którą z nich wybierzesz. Jednak zanim dokonasz wyboru, warto przeanalizować wady i zalety każdego dostępnego rozwiązania.

Elastyczne formy zatrudnienia związane są z przeobrażeniami, jakie dokonują się na rynku pracy. Część specjalistów podkreśla, że są one niezbędne z uwagi na rosnące koszty pracy, część zaś skupia się na ukazaniu powiązania pomiędzy sposobem życia coraz większej części społeczeństwa a niedostosowaniem tradycyjnych, sztywnych form pracy. Niezależnie od tego, co jest powodem, dla którego powstały nowoczesne formy pracy faktem jest, że rozwijają się one niezwykle dynamicznie i pozwalają na indywidualne traktowanie osób zatrudnionych. Mowa tu o tym, że pracownicy są znacznie bardziej niezależni, zaś przy zatrudnianiu nie jest brana pod uwagę ich sytuacja zawodowa czy osobista (co niestety ma często miejsce w przypadku choćby umowy o pracę). Poza tym warto wskazać, że elastyczne zatrudnienie promuje ludzi kreatywnych, którzy nie zawsze chcą pracować w sztywnych godzinach.

Zadaniowy system pracy ? liczy się efekt

Gdy mowa o tak zwanym zadaniowym systemie pracy, to najważniejsze są dwa elementy ? efekt i praca pod presją czasu. Istotą takiego zatrudnienia jest fakt, że pracownik samodzielnie decyduje o kolejności wykonywanych zadań, przy tym obejmuje go ? w większości przypadków ? standardowy wymiar czasu pracy, czyli 40 godzin tygodniowo. Ważnym elementem takiego zatrudnienia jest fakt, że pracownik musi pozostawać do dyspozycji swojego przełożonego w zasadzie przez cały czas. Jest to rozwiązanie zdecydowanie dla tych osób, które są silnie zmotywowane i ukierunkowane na osiągnięcie sukcesu.

Skrócony tydzień pracy

Taki system pracy jest stosowany zwłaszcza dla pracowników, którzy podejmują się drugiej pracy. Pracując na dwa etaty nie są oni w stanie wykonywać zadań w pięciodniowym tygodniu pracy, zaś rozwiązaniem jest właśnie skrócony tydzień pracy przy jednoczesnym wydłużeniu godzin pracy.

Niepełny wymiar czasu pracy

Przy tej formie zatrudnienia najczęściej mowa o 1/2 lub 1/4 etatu, niemniej jednak możliwe jest świadczenie pracy w jeszcze innym wymiarze. Najważniejsze jest zaś to, że zawsze mowa o niższej ilości godzin niż 40 tygodniowo. Takie rozwiązanie jest zwłaszcza cenione przez młode matki, które muszą pogodzić życie zawodowe z rodzinnym, jak również przez studentów, którzy łączą pracę z nauką.

Samozatrudnienie, czyli bądź sobie szefem

To forma zatrudnienia, która wymaga od pracownika założenia działalności gospodarczej. Osoby, które decydują się na takie rozwiązanie, są zobowiązane odprowadzać za siebie samodzielnie wszelkie składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dbać muszą również o rozliczenia z fiskusem. Problemem jest tu ewentualny brak gwarancji minimalnego wynagrodzenia, choć z drugiej strony trzeba wskazać, że może być ono znacznie wyższe niż na etacie ? wszystko zależy od włożonej przez zainteresowanego pracy.

Freelancing dla kreatywnych

Ta forma zatrudnienia opiera się głównie na podpisywaniu przez zainteresowane strony umów o dzieło lub zlecenie. Najczęściej jest wykonywana przez kreatywną kadrę, między innymi informatyków, grafików czy dziennikarzy. Dodatkowo plusem takiej formy zatrudnienia mogą być luźne godziny pracy i praca zdalna. Minusami tej formy zatrudnienia może być brak ciągłości zleceń i tym samym wynagrodzenia.

Telepraca, czyli praca również w domu

Taka forma zatrudnienia charakteryzuje się tym, że nie przewidziane są tu stałe miejsca pracy. Pracownik może wykonywać powierzone mu obowiązki zarówno w domu, jak i siedzibie firmy ? wszystko zależy wyłącznie od umowy, jaką podpiszą zainteresowane strony. Telepraca jest elastyczna, gdyż pozwala pracownikowi zaoszczędzić czas choćby na dojazdach. Z punktu widzenia pracodawcy to również oszczędności ? szacuje się, że podmiot zatrudniający może liczyć na obniżenie kosztów o około 40% zlecając pracownikowi wykonywanie pracy w domu.

Work-sharing popularny na Zachodzie

Taka forma zatrudnienia jest popularna zwłaszcza w krajach Europy Zachodniej. Istota work-sharingu polega na tym, że etat dzielony jest pomiędzy kilku pracowników. Dzięki temu mają oni możliwość skupienia się nie tylko na życiu zawodowym, ale również rodzinnym. Takie rozwiązanie pozwala też na zachowanie stanowiska pracy w czasach kryzysu, kiedy firmy zmuszone są likwidować stanowiska pracy, aby przetrwać.

Praca rotacyjna dla wymagających

Polega ona na tym, że pracownik może poruszać się między kilkoma stanowiskami. W ten sposób nie tylko można zapobiec stagnacji, ale również sam zatrudniony może określić, który rodzaj pracy odpowiada mu najbardziej. Bardzo często ten system pracy jest wykorzystywany, gdy do firmy wkraczają pracownicy tymczasowi, których należy przeszkolić choćby na czas urlopów pracowników stałych. 

To może Cię również zainteresować

Umowa zlecenie a umowa o pracę - poznaj różnice

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

8 komentarzy

Miłosz

Miłosz

Cieszę się, że istnieją różne formy zatrudnienia i mam nadzieję, że znajdę pracę dla siebie. Otwarcie działalności wydaje mi się bardzo ryzykowne, ale zastanawiałam się nad umową o dzieło. Czy to dobra propozycja?
Devil2

Devil2

Korzyści z umowy o pracę są niezaprzeczalne, ale zrozumiałem, że umowy cywilnoprawne mogą także być korzystne. Nie wiesz może, gdzie można znaleźć taką ofertę?
Onna1

Onna1

Zastanawiam się, czy samozatrudnienie jest dla mnie dobrym rozwiązaniem. Nie boję się pracy, ale czuję się na rynku pracy niepewnie. Czy jest ktoś, kto mógłby mi pomóc w tym temacie?
Opel

Opel

Cieszę się, że coraz więcej pracowników decyduje się na umowę o pracę, uważam, że to rozwiązanie lepsze dla obu stron. W dłuższej perspektywie przynosi korzyści i pozwala na rozwój firmy.
Julka

Julka

Jak widać wszędzie są wady i zalety tych wszystkich rozwiązań. Najlepiej jest to poznać i samemu decydować gdy przyjdą jakieś propozycje.
Marzena

Marzena

W wielu zawodach się to odpowiednio klasyfikuje i tak samo część ludzi woli pracować na elesatyczne umowy w zależności od tego co się robi bądź współpracuje.
Robson

Robson

Kontrakty różnią się długością i złożonością. Wiele jest jak widać możliwości zatrudnienia tylko problem w tym, że przeważnie to nie decyduje o tym pracownik.
Chomik

Chomik

Samozatrudnienie nie jest złe gdy jest się w ciekawej niszy. Wtedy mniejsza jest konkurencja i gdy zarabia się na tym nieźle to super sprawa. Jak się ma promocyjny zus to tym lepiej.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.