Spis treści
Średnia emerytura w Polsce i w krajach Unii Europejskiej – ile wynosi?
Średnia emerytura w Polsce, w roku 2021, wynosiła nieco ponad 2500 PLN. Biorąc pod uwagę wskaźniki pokazujące koszty życia, ze średniej emerytury w Polsce można “wyżyć”, lecz - jeśli nie mamy dodatkowych źródeł dochodów - będzie to życie tylko nieznacznie przekraczające próg ubóstwa. Jednakże - trzymając się tego czynnika - można by powiedzieć, że polski emeryt jest w lepszej sytuacji niż emeryt irlandzki czy holenderski, ponieważ w tych krajach po odjęciu kosztów życia emerytura wydaje się niższa, choć netto jest ona znacznie wyższa. Ale takie twierdzenie byłoby nieuprawione, ponieważ np. Holendrzy odkładają “na stare lata” znacznie więcej z pensji niż Polacy.
Wysokość średniej emerytury w Niemczech czy Hiszpanii (średnie emerytury w Unii Europejskiej) - przekracza ponad dwukrotnie ten wskaźnik w Polsce i wynosi około 6500 PLN (w przeliczeniu na złotówki). Ponadto, gdy wyliczymy koszty życia w tych krajach, okazuje się, że emerytura (przy założeniu, że jest jedynym źródłem dochodu), wystarcza na więcej i na dłużej starcza.
Prawdziwymi lokomotywami w UE pod względem emerytur są Dania, Austria i Francja, w których to krajach emeryci netto otrzymują od państwa średni ponad 7500 PLN (w przeliczeniu na złotówki).
Przeciętny poziom jak na normy europejskie prezentują takie kraje jak Szwecja czy Finlandia, gdzie wysokość emerytury netto wynosi ponad 5000 PLN w przeliczeniu. W najgorszej sytuacji są kraje nadbałtyckie i Grecja, gdzie średnia emerytura nie pokrywa kosztów życia.
Gdzie w Unii Europejskiej najszybciej otrzymuje się emeryturę?
W zdecydowanej większości państw UE wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn jest taki sam. Wśród nielicznych wyjątków znajduje się również Polska, w której wiek emerytalny dla kobiet jest niższy od wieku emerytalnego dla mężczyzn o całe pięć lat. Poza tym w Polsce otrzymujemy emeryturę relatywnie szybko (abstrahujemy teraz od jej wysokości). Tak niski wiek emerytalny jak w Polsce występuje jeszcze tylko w Austrii i w Czechach (60 lat dla kobiet i 65 lub 63 dla mężczyzn). Większość krajów UE przewiduje możliwość uzyskania emerytury w wieku 65 lat zarówno dla kobiet i mężczyzn.
Ciekawi następujący fakt: zarówno Grecja (gdzie emerytury należą do najniższych) jak i Islandia (najwyższe emerytury) - mają podobne rozwiązania, które pozwalają przejść na emeryturę kobietom i mężczyznom w późnym wieku 67 lat. Tłumaczyć to należy następująco: Grecja była zmuszona po kryzysie ekonomicznym podwyższyć wiek emerytalny (więcej “rąk do pracy”), natomiast emerytury na Islandii mogą być tak wysokie, ponieważ Islandczycy pracują dość długo.
Poza tymi dwoma krajami najpóźniej otrzymuje się emerytury w Irlandii, Holandii i Portugalii - tam wiek emerytalny (znów: taki sam dla kobiet i mężczyzn) przekracza 65 lat.
Najwyższa i najniższa emerytura w krajach Unii Europejskiej
Najniższe emerytury w UE wypłacane są przez kraje nadbałtyckie: Litwę, Łotwę i Estonię. Węgrzy także zaliczają się do krajów, gdzie występują najniższe emerytury w Unii Europejskiej. Większej różnicy nie czynią także emerytury w Czechach, na Słowacji, w Polsce i Portugalii. W wymienionych do tej pory krajach emerytury należą do najniższych w całej Unii. Ale zaraz potem mamy wielki skok w wysokości emerytur, który zapoczątkowuje Irlandia. Pozostałe kraje Unii Europejskiej mają już znacznie wyższe emerytury. Holandia, Hiszpania, Szwecja, Włochy - te kraje należą do państw wypłacających swoim obywatelom bardzo przyzwoite emerytury na poziomie mniej więcej średniej europejskiej. Wysokość emerytury w Niemczech możemy potraktować jako nieco przekraczającą przeciętną europejską emeryturę. Natomiast wysokość emerytury w Danii na wykresach graficznych państw według wysokości emerytur, jest już zapoczątkowaniem listy krajów o najwyższej emeryturze w UE. W samej czołówce znajdują się Austria i Dania. Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, najwyższe emerytury w UE są wypłacane na Islandii.
Należy wyraźnie przy tym zaznaczyć, że kraje z najniższymi emeryturami (w tym Polska) różnią się pod względem ich wysokości z najwyżej notowanymi krajami Unii Europejskiej nawet pięciokrotnie. Np. wysokość emerytury w Danii jest kilkukrotnie wyższa niż na Węgrzech, na Litwie, czy w Polsce, czyli w krajach, które mają emerytury najniższe. Jakkolwiek liderzy (Islandia, Francja, Włochy) już nie tak bardzo różnią się od krajów ze średnią emeryturą, których przykładem może być wysokość emerytury w Niemczech. Różnią się znacznie tylko od krajów z najniższymi emeryturami.
Wysokość emerytur w Unii Europejskiej podlega we wszystkich państwach członkowskich uniwersalnym regułom ekonomii (zatem też odpowiedzialnej polityki świadczeń społecznych) - tam, gdzie wyższe są zarobki, tam też wyższe są emerytury.
Wysokość emerytury w państwach Unii Europejskiej
Prawdziwa jest zasada, że im dłużej pracujemy, tym wyższa będzie nasza emerytura. Każdy ekonomista bez wyjątku uzna to znane twierdzenie: “bogactwo narodów bierze się z pracy”. Ale na wysokość emerytury wpływają także inne czynniki.
Takie kraje jak Szwecja czy Finlandia oferują swoim obywatelom emerytury na poziomie średniej europejskiej, ale np. fiński emeryt nie musi wydawać wiele pieniędzy ze swojej emerytury, ponieważ jest objęty licznymi programami przeznaczonymi specjalnie dla seniorów. Polska ma niski wiek emerytalny, a jednocześnie Polacy żyją krócej w porównaniu z obywatelami innych krajów. To już jest kwestia opieki zdrowotnej dla ludzi po 65 roku życia. Włochy postanowiły podnieść wiek emerytalny - i tym samym zwiększyć wysokość emerytur - gdyż obywatele tego kraju żyją długo. Liczy się też tzw. współczynnik “stopy zastąpienia”, czyli wyliczenia mówiące nam w jakim zakresie emerytura zastąpi nam zarobki z czasów, gdy byliśmy aktywni zawodowo. Okazuje się, że wysokie emerytury na Islandii mają małą stopę zastąpienia (choć są tam tak wysokie, że islandzki emeryt raczej będzie mógł żyć dostatnio). W Polsce stopa zastąpienia wynosi 0,6, a więc tyle z wypracowanego w życiu zawodowym kapitału otrzyma przeciętny polski emeryt. Pamiętajmy również, że emerytury wypłacane są przez państwa i stanowią pozycję w ich budżetach - w Polsce przeznacza się relatywnie dużo środków budżetowych na emerytury. Jakość życia emeryta - bo o to głównie tutaj chodzi - wynika także z kosztów życia w danym państwie, bez względu na wysokość emerytury. Nawet niskie emerytury przy niskich kosztach życia i zagwarantowaniu dodatkowych usług dla emerytów - nie są straszne. Problem zaczyna się wtedy, gdy wiek emerytalny jest niski, więc na rynku pracy nie ma wielu osób wpłacających na poczet PKB, a koszty życia są wysokie i usługi publiczne dla seniorów pozostawiają wiele do życzenia.
