Pracownik - prawa i obowiązki

Urlopy dla rodziców – przepisy, prawa i korzyści dla pracodawcy

8 lutego 2024

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 19 głosów

19 głosów

4 komentarze
Urlopy dla rodziców – przepisy, prawa i korzyści dla pracodawcy
Kompleksowy poradnik dotyczący urlopów związanych z rodzicielstwem, urlopów macierzyńskiego i tacierzyńskiego, praw rodziców i wsparcia dla pracodawców.

Każdemu pracownikowi, który opiekuje się dzieckiem do 14. roku życia, przysługują 2 płatne dni wolne od pracy w każdym roku kalendarzowym.

Zgodnie z art. 189 Kodeksu pracy z tego prawa skorzystać może tylko jedno z pracujących rodziców. Co jeszcze należy wiedzieć o prawach pracowników w tym zakresie?

Jak złożyć wniosek o opiekę na dziecko?

Żaden rodzic lub opiekun, który chce skorzystać ze swojego prawa, nie musi motywować składanego wniosku. W takim przypadku wystarczy prostu go wypełnić i określić dzień lub dni, w których pracownik chce mieć wolne. Rodzic lub też opiekun, który chce korzystać ze swojego prawa, musi złożyć stosowne oświadczenie o zamiarze lub też braku zamiaru korzystania z przysługującego mu uprawniania.

Pracodawca, który żąda od zatrudnionego takiej deklaracji, powinien powołać się na § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 roku o prowadzeniu przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika.

Opieka na dziecko – o co może prosić pracodawca?

Przedsiębiorca, który zatrudnia pracowników wychowujących dzieci do 14. roku życia, może żądać złożenia oświadczenia przez poszczególnych podwładnych. Dzieje się tak dlatego, że wymóg poinformowania pracodawcy o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z płatnych dni wolnych powstaje z uwagi na wychowywanie dziecka.

Pracodawca ma obowiązek przechowywać takie oświadczenie zatrudnionego w jego aktach osobowych.

O co ma prawo pytać pracodawca?
 Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy jest to katalog zamknięty, który obejmuje takie informacje, jak:
  • imię (imiona) i nazwisko,
  • imiona rodziców,
  • datę urodzenia,
  • miejsce zamieszkania,
  • wykształcenie,
  • przebieg dotychczasowego zatrudnienia,
  • innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,
  • numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL),
  • innych danych osobowych niż określone powyżej, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów.

W większości zakładów pracy zatrudniony wypełnia po prostu kwestionariusz osobowy, w którym uzupełnić może poszczególne rubryki.

Opieka na dziecko – czemu służy oświadczenie?

Oświadczenie składane jest dlatego, że tylko jeden rodzic może korzystać z opieki. We wnioski niezbędne jest również dodanie informacji, że drugie z rodziców lub opiekunów nie będzie wykorzystywał przysługującego mu prawa. Raz złożone oświadczenie jest ważne do momentu jego odwołania. Nie ma potrzeby składania przez pracownika pisma w każdym roku.

Szukasz pracy?
Dodana
Aplikuj bez CV

Zatrudnimy Księgową/wego

HAGA PLUS Sp z o.o.

  • Jastrzębie-Zdrój
Dodana

Praca dodatkowa w fabryce czekolady

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • Warszawa
  • 28-37 zł / h
Dodana
Dodana
Dodana

Pracodawca, który przyjmuje pracownika do pracy w trakcie trwania roku kalendarzowego musi ustalić, czy ten nie wykorzystał już swojego prawa. Warto podkreślić, że w celu zabezpieczenia przestrzegania przepisów przedsiębiorca powinien otrzymać stosowne oświadczenie od zatrudnionego i to na piśmie. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie nieporozumień, a pracodawca zyskuje pewność co do stanu faktycznego sytuacji osoby zatrudnionej.

Sytuacja rodzinna nie ma wpływu na przysługujące dni opieki

Warto podkreślić, że sytuacja rodzinna pracownika nie ma wpływu na przysługujące mu prawo do 2 płatnych dni wolnego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Mowa tu o sytuacji, w której potomstwem pracownika opiekuje się niepracujący małżonek.

Art. 188 Kodeksu pracy zawiera jedynie przesłankę związaną z wiekiem dziecka: "Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia". Jedyną sytuacją zatem, w której pracownik może stracić prawo do powyżej wskazanych dni wolnych jest taka, w której z prawa tego korzysta już drugi z opiekunów dziecka.

W niektórych przypadkach pracodawca wychodzi na przeciw oczekiwaniom swoich pracowników, tworząc żłobek bądź klub dziecięcy. O czym powinien pamiętać pracodawca w takim przypadku? Więcej informacji w artykule: Pracodawca tworzy żłobek.

Video

Urlop macierzyński i tacierzyński

Urlop macierzyński to urlop przysługujący kobiecie przed i po urodzeniu dziecka. W zależności od potrzeb część tego urlopu może przypadać na okres przed porodem (przewidywaną datą porodu), nie więcej jednak niż 6 tygodni.
W zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie kobieta może liczyć na urlop w wymiarze:

  • 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
  • 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
  • 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
  • 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
  • 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Przepisy prawa pracy przejrzyście wskazują, że matka jest zobowiązana wykorzystać co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Z pozostałej części może zrezygnować i wrócić do pracy. Czy ta część niewykorzystanego urlopu przepada? Nie, ponieważ może z niej skorzystać zainteresowany tata. Wówczas mówi się o urlopie „tacierzyńskim”, choć takie pojęcie nie pojawia się w kodeksie pracy.

Odpłatność za urlop macierzyński

100% podstawy zasiłku macierzyńskiego przez cały okres urlopu.

Urlop rodzicielski

Pracownicy, którzy wykorzystali urlop macierzyński, mogą kontynuować sprawowanie opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu rodzicielskiego. Trwa on:

  • 41 tygodni w sytuacji narodzin lub adopcji jednego dziecka,
  • 43 tygodnie w przypadku narodzin lub adopcji dwójki dzieci.

Rodzice dziecka, które posiada zaświadczenie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie lub nieuleczalną chorobę stanowiącą zagrożenie dla życia, powstałe w okresie prenatalnym rozwoju dziecka lub podczas porodu, mają prawo do urlopu rodzicielskiego na opiekę nad tym dzieckiem w wymiarze:

  • 65 tygodni – gdy urodzi się jedno dziecko przy jednym porodzie;
  • 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub podzielony na maksymalnie 5 części. Daje to rodzicom elastyczność w planowaniu opieki nad dzieckiem w zależności od ich indywidualnych potrzeb i możliwości. Należy  go wykorzystać nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Pozwala to na rozłożenie urlopu na dłuższy czas, dostosowując go do rozwoju dziecka i zmieniających się okoliczności życiowych rodziny.

Z nowych przepisów wynika, że z 41 tygodni urlopu rodzicielskiego przyznawanego przy urodzeniu jednego dziecka, 9 tygodni zarezerwowane jest wyłącznie dla drugiego z rodziców. Oznacza to, że jeśli jeden z rodziców (na przykład matka) zdecyduje się wykorzystać swoją część urlopu w całości, może skorzystać maksymalnie z 32 tygodni. Pozostałe 9 tygodni przysługuje wyłącznie drugiemu rodzicowi (w tym przypadku ojcu), co promuje współudział obu rodziców w opiece nad dzieckiem i wspiera równowagę między życiem zawodowym a rodzinnym.

Odpłatność za urlop rodzicielski

Płatny w wysokości 70% podstawy zasiłku macierzyńskiego, z możliwością skorzystania z „długiego wniosku” umożliwiającego otrzymywanie 81,5% podstawy przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, pod warunkiem złożenia wniosku w odpowiednim terminie.

Urlop ojcowski

Urlop ojcowski jest formą urlopu przeznaczoną, jak wskazuje nazwa, specjalnie dla ojców, mającą na celu umożliwienie im aktywnego uczestnictwa w pierwszych tygodniach życia dziecka. Przysługuje niezależnie od tego, czy matka dziecka korzysta z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego. Wymiar tego urlopu wynosi 2 tygodnie (14 dni kalendarzowych) i może być wykorzystany w całości lub podzielony na dwie części.

Odpłatność za urlop ojcowski

Urlop ten jest płatny w 100% i może być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.

Urlop wychowawczy

Kolejnym urlopem, z którego mogą skorzystać rodzice, jest urlop wychowawczy. W odróżnieniu od wyżej wymienionych jest to urlop bezpłatny. Rodzice decydujący się na takie rozwiązanie, muszą zatem pamiętać o tym, że przez ten okres pozostaną bez wynagrodzenia za pracę, nie będzie też przysługiwał im zasiłek. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy.

Podsumowanie

Przemyślane i dobrze zorganizowane urlopy związane z rodzicielstwem oraz prawa rodziców mogą przynieść korzyści nie tylko pracownikom, ale i samej firmie. Znalezienie odpowiednich rozwiązań, które będą zgodne z przepisami prawa, a jednocześnie dostosowane do indywidualnych potrzeb pracowników, może przyczynić się do zwiększenia lojalności, zadowolenia i produktywności. To z kolei przekłada się na pozytywny wpływ na firmowy klimat i kulturę pracy, tworząc silniejsze i bardziej zintegrowane zespoły.

To może Cię również zainteresować

Praca na urlopie macierzyńskim - poradnik

Najczęściej zadawane pytania

Jakie są uprawnienia dla rodziców w przypadku urlopów macierzyńskiego i tacierzyńskiego?

Rodzice mają prawo do urlopu macierzyńskiego, tacierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu wychowawczego. Warunki i czas trwania różnią się w zależności od sytuacji.

Czy pracownik rodzic ma prawo do dodatkowych dni wolnego?

Tak, pracownik wychowujący dziecko może korzystać z dodatkowych dni wolnych zgodnie z przepisami prawa i polityką firmy.

Jak długo trwa dodatkowy urlop macierzyński?

Dodatkowy urlop macierzyński wynosi od 6 do 8 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Czy urlop macierzyński i tacierzyński są płatne?

Tak, urlopy macierzyński i tacierzyński są zwykle płatne, ale warto sprawdzić szczegóły w swoim miejscu pracy.

Czy mogę jako pracodawca wspierać pracowników rodziców?

Tak, jako pracodawca, można wprowadzić dodatkowe środki wsparcia, takie jak elastyczne godziny pracy czy wsparcie w zakresie opieki nad dzieckiem.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Anna Różak

Copywriterka, autorka głównie dla branży HR. Piszę o rekrutacji, benefitach pracowniczych, jestem na bieżąco ze zmianami w prawie pracy.

Prywatnie mnóstwo czytam i opiekuję się najpiękniejszym kundelkiem po tej stronie Wisły.

4 komentarze

Nill

Nill

Wszystkie prawa i obowiązki są tutaj bezbłędnie opisane. Jak dla mnie nic więcej nie potrzeba dodawać do tematu.
Koz45

Koz45

To zawsze musi być zagwarantowane i w związku z tym firmy muszą działać jak należy. Szczególnie jest to sprecyzowane w przypadku urlopów, zwolnień i innych profitów.
ojciec

ojciec

Każdy pracownik, który jednocześnie jest rodzicem ma określone prawa. Jakie- to ujęte jest w tym artykule.
Lechia

Lechia

Prawa i obowiązki pracownika, który jest rodzicem są uwzględnione we wszystkich przepisach. Jeżeli to wszystko jest ustalone to tylko należy się z tym zapoznać.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.