Spis treści
Jeżeli jesteś samodzielnym rodzicem, pamiętaj o możliwości skorzystania z urlopu wychowawczego. Prawo do niego nabywasz, jeśli jesteś zatrudniony na umowie o pracę co najmniej od 6 miesięcy (do tego wliczają się również poprzednie okresy zatrudnienia). Od tego czy władza rodzicielska przysługuje jednemu, czy obojgu rodziców zależy m.in. długość urlopu wychowawczego.
Ile trwa urlop wychowawczy?
36 miesięcy. Tyle czasu może spędzić z dzieckiem rodzic dzięki urlopowi wychowawczemu. Pracodawca może udzielić urlopu do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Po tym terminie prawo do wykorzystania „wychowawczego” przepada.
Urlop w zwiększonym wymiarze przysługuje pracownikom posiadającym na wychowaniu dziecko z niepełnosprawnością. Taki „dodatkowy” urlop wychowawczy wynosi kolejne 36 miesięcy. Rodzice mogą wykorzystać go do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Rodzice mogą korzystać z urlopu wychowawczego wspólnie lub naprzemiennie. Urlop jest udzielany maksymalnie w 5 częściach. Jednocześnie każdy z rodziców ma prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego ze wspomnianego wymiaru 36 miesięcy na wyłączność. Co istotne, rodzic nie może zrzec się swojego prawa na rzecz drugiego rodzica.
Urlop wychowawczy a pozbawienie władzy rodzicielskiej
Zdarza się, że osoba wychowuje dziecko samodzielnie, zaś drugi rodzic nie posiada władzy rodzicielskiej. Jak długo trwa wówczas urlop wychowawczy? Zgodnie z przepisami, 36 miesięcy. By jednak pracownik mógł skorzystać z tego urlopu, musi pamiętać o tym, by spełnić warunek wykazania zatrudnienia przez co najmniej 6 miesięcy.
- wychowują dziecko samodzielnie, bo drugi rodzic nie żyje,
- wychowują dziecko samotnie, bo drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,
- drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska.
Powyższe rozwiązanie gwarantuje, że rodzic będzie mógł spędzić czas ze swoim dzieckiem, jeżeli zdecyduje się na skorzystanie z urlopu wychowawczego.
Czy można zrezygnować z urlopu wychowawczego?
Urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym – pracownik w tego trakcie nie może liczyć na wynagrodzenie od pracodawcy. Z tego względu tak ważne jest to, by zatrudniony miał wiedzę na temat tego, jak może zrezygnować z urlopu wychowawczego. Okazuje się, że nie jest to większym problemem, a możliwości – zgodnie z art. 1863 Kodeksu pracy – są dwie. Można zrezygnować:
Kasjer/merchandiser w sklepie kosmetycznym/drogerii Warka
Work&Profit sp. z o.o.
- Warka
Operator maszyn (inspekcja wzrokowa)
Hirschvogel Components Poland Sp. z o.o.
- Gliwice
Pracownik biurowy z językiem angielskim
Intersilesia McBride
- Strzelce Opolskie
Monter pojazdów samochodowych
JELCZ Sp. z o.o.
- Jelcz-Laskowice
Pracownik sektora obsługi klienta w markecie budowlanym Nowy Targ
Work&Profit sp. z o.o.
- Nowy Targ
- w każdym czasie – jeżeli pracownik ma zgodę pracodawcy,
- po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy. Wniosek należy złożyć najpóźniej na 30 dni przed terminem powrotu do firmy.
Nie każdy rodzic może liczyć na pomoc dziadków dziecka. Ci, którzy nie mogą pozwolić sobie również na opłacenie opiekunki, z całą pewnością docenią możliwość skorzystania z wielu rodzajów dni wolnych związanych właśnie z macierzyństwem. Z myślą o rodzicach spełniających się zawodowo, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do Kodeksu pracy szeregu urlopów.
Rodzic przebywający na urlopie wychowawczym ma możliwość podjęcia pracy w wymiarze nie większym niż pół etatu. Mimo że formalnie nie ma ograniczeń, jeśli zdecydujesz się podjąć pracę w większym wymiarze ZUS może uznać, że nie sprawujesz opieki nad dzieckiem samodzielnie. W takiej sytuacji ma prawo przerwać urlop wychowawczy.
Wniosek o urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy przysługuje każdemu pracownikowi, który podpisał ważną umowę o pracę i przepracował w danym miejscu pracy co najmniej sześć miesięcy. Żeby otrzymać wolne, należy najpierw złożyć pracodawcy specjalny wniosek. Jak wspomnieliśmy, urlop wychowawczy nie musi być udzielony od razu w całości. Pracownik może rozdzielić przydzielony czas 36 miesięcy na 5 części, które reguluje się poprzez składanie kolejnych wniosków.
Urlop wychowawczy ma charakter inicjatywy pracowniczej, ponieważ wydawany jest na prośbę pracownika. Aby go otrzymać, wniosek należy złożyć minimum 21 dni przed zaplanowaną datą jego rozpoczęcia. Powinien zawierać podstawowe informacje, takie jak: imię i nazwisko pracownika oraz jego dziecka, daty określające okres, na który ma przypadać urlop, daty określające poprzednie części urlopu wychowawczego (jeśli występowały) oraz liczbę wykorzystanych części urlopu.
Wniosek o urlop wychowawczy, jeśli jeden z rodziców ma ograniczone prawa
Do wniosku pracownik powinien także dołączyć oświadczenie drugiego rodzica dotyczące braku zamiaru korzystania z urlopu w okresie określonym we wniosku. Nie zawsze jest to konieczne. Nie musisz sporządzać takiego oświadczenia, jeśli drugi rodzic nie ma władzy rodzicielskiej lub została ona ograniczona.
Urlop wychowawczy a urlop wypoczynkowy
Pracownikom przysługuje prawo do płatnego odpoczynku od pracy. Jest to podstawowe, niezbywalne prawo pracownicze. Czasem zdarza się tak, że po urlopie wychowawczym pracownik może potrzebować urlopu wypoczynkowego. Co wtedy? To, czy można go uzyskać i jak długi będzie zależy od okresu nieobecności w pracy, związanym z urlopem wychowawczym – a dokładniej od tego, czy przypadał na czas przed nabyciem przez pracownika prawa do urlopu, czy już po.
Jeśli pracownik przebywał na urlopie wychowawczym przez co najmniej miesiąc, długość urlopu wypoczynkowego ustala się proporcjonalnie. Liczy się to na dwa sposoby:
-
jeśli pracownik jest zatrudniony na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego, wówczas urlop oblicza się proporcjonalnie,
-
do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym, jeśli pracownik jest zatrudniony na czas krótszy niż do końca roku.
Wymiar urlopu wypoczynkowego zostaje skrócony, gdy nieobecność w pracy z tych przyczyn trwa co najmniej miesiąc. Obniżenie następuje wraz z upływem każdego kolejnego pełnego miesiąca kalendarzowego. Wtedy wymiar urlopu zostaje zmniejszony odpowiednio o 1/12.
Jeżeli okres nieobecności pracownika przypada po nabyciu prawa do urlopu za dany rok, a pracownik po zakończeniu urlopu wraca do pracy w tym samym roku kalendarzowym, wówczas ustalenie wymiaru urlopu polega na obniżeniu go o okres nieobecności. Nie robi się tego w przypadku, gdy dany okres nieobecności był okresem wychowawczym.
Urlop rodzicielski – czym jest?
Urlop rodzicielski został stworzony specjalnie dla osób, które chcą założyć lub powiększyć rodzinę. Przysługuje on obojgu rodzicom, niezależnie od płci. Można z niego skorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, w wymiarze 41 lub 43 tygodni. Długość urlopu rodzicielskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Jeśli z urlopu chcą skorzystać oboje z rodziców, wtedy łączny czas trwania ich urlopu nie może przekroczyć ustalonego okresu. Każdemu z rodziców przysługuje nieprzenoszalna część urlopu o długości 9 tygodni. To oznacza, że maksymalna ilość czasu, którą jeden rodzic może spędzić z dzieckiem w ramach tego świadczenia wynosi 32 tygodnie.
Czy urlop rodzicielski można dzielić?
Rodzice mogą podzielić czas przeznaczony na urlop rodzicielski na maksymalnie 5 części, z przykazem, by pierwsza z nich przypadała bezpośrednio po okresie urlopu macierzyńskiego. Cały przeznaczony czas należy wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. W sytuacji śmierci matki lub jej przedłużonego pobytu w szpitalu urlop rodzicielski może być wykorzystany przez ojca dziecka bądź innego członka rodziny.
W okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego, pracownik otrzymuje pieniądze, tj. zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Uwaga: dzieje się tak, jeśli dopilnował terminów i złożył wniosek o udzielenie urlopu na maksimum 21 dni po porodzie. Jeśli nie złożył go w terminie, dostanie zasiłek w wysokości 100% za 6 tygodni urlopu rodzicielskiego, a za jego pozostałą część – jednie 60%. Warto o tym pamiętać!
Podsumowanie
Jeśli jedno z rodziców ma odebrane prawa rodzicielskie, prawa do urlopów związanych z rodzicielstwem nie przysługują mu. Rodzic, który sprawuje wyłączną opiekę nad dzieckiem w niektórych przypadkach ma prawo do wykorzystania okresu urlopów, które w innej sytuacji przysługiwałyby drugiemu rodzicowi.
To może Cię również zainteresować
