Spis treści
Rodzaje form zatrudnienia
Współczesny rynek pracy można opisać jednym słowem - zmiany. Analitycy szacują, że osoby rozpoczynające dziś życie zawodowe zmienią swoją profesję kilka razy, a miejsce pracy nawet kilkadziesiąt. Nowe formy zatrudnienia są więc koniecznością.
Nadal najbardziej pożądaną przez wszystkich pracowników formą zatrudnienia pozostaje umowa o pracę. Daje ona poczucie bezpieczeństwa i komfort pracy. Mimo dużej popularności tzw. umów śmieciowych coraz więcej pracodawców oferuje swoim pracownikom właśnie umowę o pracę, zauważając, że w dłuższej perspektywie, jest to rozwiązanie opłacalnie również dla nich.
Przyjrzyjmy się bliżej dostępnym na polskim rynku pracy formom zatrudniania pracowników.
Umowa o pracę - zalety i wady
Umowa o pracę, popularnie zwana "etatem", to dla wielu osób synonim "prawdziwej" pracy. Niestety, to co pracownikowi kojarzy się ze stabilnością zatrudnienia i licznymi przywilejami (oraz możliwością zaciągnięcia kredytu), dla pracodawcy oznacza przede wszystkim wysokie koszty. Każdy 1000 zł, który pracownik zatrudniony na etacie otrzymuje 'na rękę" oznacza dla pracodawcy wydatek ok. 1600 zł. Dodatkowe koszty generują też inne uprawnienia wynikające z Kodeksu Pracy. Etatowcom przysługuje prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia lekarskiego, a także do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Umowa o pracę daje też prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego oraz do korzystania z urlopu wychowawczego, który wprawdzie płatny nie jest, ale wiąże się z blokadą stanowiska nawet na 3 lata. Z punktu widzenia pracownika zaletą etatu jest przede wszystkim stabilność zatrudnienia wiążąca się z koniecznością uzasadnienia rozwiązania umowy i okresem wypowiedzenia. Warto jednak pamiętać, że obowiązuje to obie strony, więc taka forma umowy wiąże się z ograniczoną mobilnością na rynku pracy.
- Umowy na czas określony
- Umowy na czas nieokreślony
- Umowy na cały etat (pełny wymiar godzin)
- Umowy na część etatu (niepełny wymiar godzin)
Umowa o dzieło i zlecenie - wady i zalety
Określenie "umowy śmieciowe" zrobiło ostatnio niezwykłą karierę w mediach. Powszechnie określa się nim właśnie umowy cywilnoprawne, uznając je za jedną z największych patologii współczesnego rynku pracy. Tymczasem umowy te wcale nie muszą być niekorzystne dla pracownika. Kiedy więc warto po nie sięgnąć i co można zyskać? Ich największą zaletą są niższe koszty zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy. O ile więc 1600 zł wydane przez pracodawcę daje pracownikowi jedynie 1000 zł netto, to przy umowie cywilnoprawnej kwota ta może wzrosnąć nawet o 450 zł! Ogromną zaletą umów cywilnoprawnych jest też duża elastyczność - możliwość wykonywania pracy w dowolnie wybranym miejscu i czasie, a także nawiązywanie współpracy z różnymi zleceniodawcami. To idealne rozwiązanie dla każdego, kto jest gotów ponieść ryzyko związane z mniejszą stabilnością dochodów, by zyskać dużą swobodę działania. Niestety, praca w oparciu o umowy cywilnoprawne nie jest zaliczana do stażu pracy. Zleceniobiorca nie uzyskuje też ustawowych uprawnień do płatnego urlopu, zwolnienia, nie obowiązuje też okres wypowiedzenia i odprawa.
Umowa zlecenie:
- Jest odprowadzana składka ZUS
- Jest odprowadzana składka na ubezpieczenie zdrowotne
- Możliwość skorzystania z 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu
- Możliwość uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych
Umowa o dzieło
- Brak składki ZUS
- Brak składki na ubezpieczenie zdrowotne
- Możliwość skorzystania z 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu
- Brak możliwości uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych
Samozatrudnienie - wady i zalety
Na europejskiej mapie przedsiębiorczości Polska zaznaczona jest jaskrawoczerwonym kolorem. Skąd ta niespotykana aktywność? Znaczną większość przedsiębiorców stanowią osoby mające zarejestrowaną jednoosobową działalność gospodarczą. Część mikrofirm powstała z konieczności - pracodawcy składali "propozycję nie do odrzucenia", warunkując dalszą współpracę właśnie otwarciem działalności, co przerzuca ryzyko biznesowe na stronę usługodawcy. Nie zawsze jednak taki krok jest złym pomysłem. Przede wszystkim właściciel jednoosobowej firmy przez pierwsze dwa lata działalności płaci preferencyjną stawkę ZUS. Ponadto w każdej chwili może nawiązać współpracę z innymi zleceniodawcami, a nawet zwiększyć zakres usług, czyli rozszerzyć swoją działalność, za czym idą większe przychody.
Bardzo dużą zaletą jest też możliwość wliczenia części wydatków w koszty działalności. Do wad samozatrudnienia należy przede wszystkim ponoszenie pełnej odpowiedzialności za świadczone usługi, a także ryzyko utraty płynności finansowej, gdy brak zleceń, co jednak nie zwalnia z obowiązku płacenia składek. Obciążeniem jest też obowiązek prowadzenia księgowości. Niezależnie jednak od tych mankamentów, otwarcie działalności jest dla osób aktywnych i pomysłowych sposobem, by odnaleźć się na rynku pracy w sytuacji, gdy brak ofert zatrudnienia. Często można też skorzystać z różnorodnych dotacji, szkoleń i innych form wsparcia dla początkujących przedsiębiorców.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule: A może samozatrudnienie?
Nowoczesne formy zatrudnienia: telepraca, dzielenie pracy i stanowiska
Jedno stanowisko i dwóch pracowników? Praca z innego kontynentu? To, co jeszcze niedawno było trudne do wyobrażenia, dziś staje się rzeczywistością. Coraz popularniejsza jest tzw. telepraca. Dzięki nowoczesnym technologiom nie ma znaczenia, czy pracownik znajduje się w siedzibie firmy w Londynie, w jej warszawskim biurze czy w swoim domu na czeskiej prowincji. Zdalna współpraca to znakomite rozwiązanie dla osób z branży IT, a także dla tłumaczy, grafików czy dziennikarzy. Telepraca może być główną formą działalności lub obejmować np. wybrane dni w tygodniu. Podobnie jak pracownicy "stacjonarni" pracownik zdalny może pracować w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin i w oparciu o różne formy umów. Nowością, która dopiero pojawia się w polskich firmach, jest też dzielenie pracy, czyli tzw. work sharing - poszczególnym pracownikom obniża się czas pracy, by uniknąć zwolnień, gdy w firmie jest mniej pracy. Job sharing natomiast to dzielenie jednego stanowiska przez dwóch pracowników, którzy samodzielnie regulują swój wkład pracy, a co za tym idzie - udział w wynagrodzeniu przypisanym do danego stanowiska. To świetne rozwiązanie dla studentów i osób, które chcą swobodnie łączyć życie zawodowe i rodzinne.
Więcej na temat telepracy i jej opłacalności w artykule: Telepraca się opłaca?
Praca tymczasowa i na zastępstwo, czyli inne formy zatrudnienia
To oczywiste, że branża turystyczna potrzebuje więcej pracowników latem, a fabryka ozdób choinkowych - przed sezonem świątecznym. W innych branżach też zapotrzebowanie na liczbę rąk do pracy rośnie okresowo. Rozwiązaniem jest korzystanie z agencji pośredniczących. "Czasownik" związany jest umową z daną agencją, która przedstawia mu oferty pracy u różnych kontrahentów. Mogą to być zlecenia na kilka dni lub na kilka miesięcy. To okazja, by zdobyć doświadczenie zawodowe w interesującej branży i nawiązać kontakty. W czasach kryzysu umowa z agencją pośrednicząca oznacza też - wprawdzie nieregularny - dopływ gotówki, co szczególnie cenią studenci. Oczywiście, firma poszukująca pracownika na krótki okres nie musi korzystać z usług pośredników. Często praktyką jest zatrudnianie na zastępstwo, przede wszystkim gdy stały pracownik jest na długotrwałym zwolnieniu lub urlopie.
Kontrakt - najbardziej prestiżowa forma zatrudnienia?
Kontrakt to najbardziej prestiżowa forma współpracy przeznaczona przede wszystkim dla wysokiej klasy specjalistów. Łączy zalety umowy o pracę (stabilność, okres wypowiedzenia, urlopy i zwolnienia) z indywidualnie negocjowanymi warunkami i czasem pracy, liczbą wolnych dni itp. Kontrakt gwarantuje też zwykle liczne bonusy, jak np. służbowy samochód, udział w zyskach firmy czy pozafinansowe dodatki. Nie brak też wad - często warunkiem jest zakaz pracy dla konkurencji w czasie trwania kontraktu i bezpośrednio po jego zakończeniu.
W polskiej rzeczywistości istnieje wiele form zatrudnienia. Tylko od Ciebie zależy, którą z nich wybierzesz. Jednak zanim dokonasz wyboru, warto przeanalizować wady i zalety każdego dostępnego rozwiązania.
To może Cię również zainteresować
