Spis treści
Każdemu pracownikowi, który opiekuje się dzieckiem do 14-go roku życia, przysługują w każdym roku kalendarzowym 2 dni zwolnienia od pracy. Wolne dni, co warto podkreślić, są płatne. Oznacza to, że pracownik otrzyma wynagrodzenie za ten dzień. Należy też zauważyć, że, zgodnie z art. 189 Kodeksu pracy, w przypadku gdy oboje rodzice lub też opiekunowie będą zatrudnieni, z tego prawa skorzystać może tylko jedno z nich. Co jeszcze należy wiedzieć o prawach pracowników w tym zakresie?
Wniosek bez uzasadnienia
Żaden rodzic lub opiekun, który chce skorzystać ze swojego prawa nie musi motywować składanego wniosku. W takim przypadku wystarczające jej po prostu jego wypełnienie i określenie dnia lub dni, w których pracownik chce mieć wolne. Należy jednak pamiętać, że rodzic lub też opiekun, który chce korzystać ze swojego prawa, musi złożyć stosowne oświadczenie o zamiarze lub też braku zamiaru korzystania z przysługującego mu uprawniania. Pracodawca, który żąda od zatrudnionego takiej deklaracji,powinien przy tym powołać się na § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 roku o prowadzeniu przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika.
Co może pracodawca?
Przedsiębiorca, który zatrudnia pracowników wychowujących dzieci do 14-go roku życia, może żądać złożenia oświadczenia przez poszczególnych podwładnych. Dzieje się tak dlatego, że sam wymóg poinformowania pracodawcy o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z płatnych dni wolnych powstaje z uwagi na wychowywanie dziecka. W praktyce też, co ważne, pracodawca ma obowiązek przechowywać takie oświadczenie zatrudnionego w jego aktach osobowych. Samo zaś wyegzekwowanie dopełnienia obowiązku pracownika jest możliwe dzięki temu, że ustawodawca dokładnie wskazał informacje, których to podmiot zatrudniający może żądać od pracownika. Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy jest to katalog zamknięty, który obejmuje takie informacje, jak:
- imię (imiona) i nazwisko,
- imiona rodziców,
- datę urodzenia,
- miejsce zamieszkania,
- wykształcenie,
- przebieg dotychczasowego zatrudnienia,
- innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,
- numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL),
- innych danych osobowych niż określone powyżej, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów.
W większości zakładów pracy zatrudniony wypełnia po prostu kwestionariusz osobowy, w którym uzupełnić może poszczególne rubryki.
Dlaczego tak?
Każdy pracownik jest zobowiązany złożyć stosowne oświadczenie głównie z uwagi na fakt, iż tylko jeden z pracujących opiekunów może korzystać z pełnopłatnych dni wolnych. W takim przypadku niezbędne jest również dodanie informacji, że drugie z rodziców lub opiekunów nie będzie wykorzystywał przysługującego mu prawa. Ponadto, co należy podkreślić, raz złożone oświadczenie jest ważne do momentu jego odwołania. Nie ma zatem potrzeby składania przez pracownika stosownego pisma w każdym roku. Dzieje się tak dlatego, że osoba zatrudniona po prostu informuje, czy ma zamiar czy też nie ma zamiaru korzystać z przysługującego jej prawa. Inaczej mówiąc, nie ma tu mowy o dniach wolnych, do których prawa nabywa się wraz z 1 styczniem każdego roku.
Pracownik rozpoczyna pracę w trakcie trwania roku kalendarzowego?
Kurier - dostawca w aplikacji Uber Eats. Praca od zaraz! 7000 zł/mies
City Drive
- Gliwice
- 4 000-7 000 zł / mc
MONTER ELEMENTÓW MEBLOWYCH
Beskidzkie Fabryki Mebli Sp. z o.o.
- Bielsko-Biała
Kurier - dostawca w aplikacji Uber Eats. Praca od zaraz! 7000 zł/mies
City Drive
- Tychy
- 4 000-7 000 zł / mc
Kurier - dostawca w aplikacji Uber Eats. Praca od zaraz! 7000 zł/mies
City Drive
- Sosnowiec
- 4 000-7 000 zł / mc
Kurier: Glovo, Wolt, Uber Eats - praca od zaraz, 9500zł/mies
City Drive
- Lublin
- 5 000-9 500 zł / mc
Z punktu widzenia pracodawcy, który przyjmuje pracownika do pracy w trakcie trwania roku kalendarzowego istotne jest, czy nie wykorzystał on już swojego prawa. Warto podkreślić, że wówczas - w celu zabezpieczenia przestrzegania przepisów - przedsiębiorca powinien otrzymać stosowne oświadczenie od zatrudnionego i to na piśmie. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie nieporozumień, zaś pracodawca zyskuje pewność, co do stanu faktycznego sytuacji osoby zatrudnionej.
To nie ma wpływu!
Warto podkreślić, że sytuacja rodzinna pracownika nie ma wpływu na przysługujące mu prawo do 2 płatnych dni wolnego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Mowa tu o sytuacji, w której potomstwem pracownika opiekuje się niepracujący małżonek. Warto jednak, raz jeszcze, podkreślić, że art. 188 Kodeksu pracy zawiera jedynie przesłankę związaną z wiekiem dziecka: "Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia". Jedyną sytuacją zatem, w której pracownik może stracić prawo do powyżej wskazanych dni wolnych jest taka, w której z prawa tego korzysta już drugi z opiekunów dziecka.
W niektórych przypadkach pracodawca wychodzi na przeciw oczekiwaniom swoich pracowników tworząc żłobek bądź klub dziecięcy. O czym powinien pamiętać pracodawca w takim przypadku? Więcej informacji w artykule: Pracodawca tworzy żłobek.
Rodzice cenią sobie możliwość spędzania czasu z dzieckiem. Ci, którzy byli dotychczas aktywni zawodowo, wcale nie muszą rezygnować z pracy, by zająć się potomkiem. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie rozwiązań w tym zakresie w Kodeksie pracy. Tam też właśnie należy szukać informacji na temat tego, jakie uprawnienia przysługują pracownikom. Urlopów związanych z macierzyństwem jest całkiem sporo.
Urlop macierzyński i tacierzyński
Urlop macierzyński to urlop przysługujący kobiecie przed i po urodzeniu dziecka. W zależności od potrzeb, część tego urlopu może przypadać na okres przed porodem (przewidywaną datą porodu), nie więcej jednak niż 6 tygodni.
W zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, kobieta może liczyć na urlop w wymiarze:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Przepisy prawa pracy przejrzyście wskazują, że matka jest zobowiązana wykorzystać co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Z pozostałej części może zrezygnować i wrócić do pracy. Czy ta część niewykorzystanego urlopu przepada? Nie, ponieważ może z niej skorzystać zainteresowany tata. Wówczas mówi się o urlopie „tacierzyńskim”, choć takie pojęcie nie pojawia się w Kodeksie pracy.
Dodatkowy urlop macierzyński
Po urlopie macierzyńskim zarówno pracownica będąca matką, jak i pracownik będący ojcem, mogą zdecydować się na skorzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Warto jednak zauważyć, że – w odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego – z tego urlopu może skorzystać tylko jedno z rodziców. Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego wynosi:
- do 6 tygodni – wówczas, gdy przy jednym porodzie urodziło się jedno dziecko,
- do 8 tygodni – wówczas, gdy przy jednym porodzie urodziło się więcej niż jedno dziecko.
W czasie tego urlopu pracownik może nadal pracować dla swojego dotychczasowego pracodawcy, ale w wymiarze maksymalnie pół etatu. W takiej sytuacji dodatkowy urlop macierzyński obejmuje pozostałą część wymiaru czasu pracy.
Urlop rodzicielski
Pracownicy, którzy wykorzystali dodatkowy urlop macierzyński, mogą kontynuować sprawowanie opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu rodzicielskiego. Wymiar tego urlopu wynosi 26 tygodni. Jeżeli pracownicy chcą, mogą skorzystać z tego urlopu wspólnie. W takim przypadku spędzą jednak z dzieckiem krótszy czas, bo łączny okres tego urlopu musi wynosić również 26 tygodni. Warto przy tym pamiętać, że urlop ten może zostać udzielony jednorazowo, ale może być również rozłożony na kilka części.
Urlop wychowawczy
Kolejnym urlopem, z którego mogą skorzystać rodzice, jest urlop wychowawczy. W odróżnieniu od wyżej wymienionych, jest to urlop bezpłatny. Rodzice decydujący się na takie rozwiązanie, muszą zatem pamiętać o tym, że przez ten okres pozostaną bez wynagrodzenia za pracę, nie będzie też przysługiwał im zasiłek. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy.
| Typ urlopu | Czas trwania | Dla kogo | Wymagania / Uwagi |
|---|---|---|---|
| Urlop macierzyński | 20-37 tygodni | Matka | Minimum 14 tygodni obowiązkowo dla matki |
| Urlop tacierzyński | Zależy od sytuacji | Ojciec | Z niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego |
| Dodatkowy urlop macierzyński | 6-8 tygodni | Rodzice | Jeden z rodziców |
| Urlop wychowawczy | Do 36 miesięcy | Rodzice | Bezpłatny |
Wsparcie dla pracownika rodzica
Wsparcie dla pracownika rodzica jest kluczowym aspektem w budowaniu pozytywnych relacji z zespołem. Jest to nie tylko kwestia zgodności z prawem, ale także strategiczna inwestycja w zdrowie i dobrostan pracowników. Wprowadzenie jasnych zasad dotyczących urlopu macierzyńskiego i tacierzyńskiego, jak również dodatkowego urlopu macierzyńskiego, może ułatwić proces planowania i wspierać równowagę między życiem zawodowym a rodzinnym pracowników. Jako pracodawca, warto zastanowić się nad dodatkowymi środkami wsparcia, takimi jak elastyczne godziny pracy czy wsparcie w zakresie opieki nad dzieckiem.
Korzyści dla firmy
Przemyślane i dobrze zorganizowane urlopy związane z rodzicielstwem oraz prawa rodziców mogą przynieść korzyści nie tylko pracownikom, ale i samej firmie. Znalezienie odpowiednich rozwiązań, które będą zgodne z przepisami prawa, a jednocześnie dostosowane do indywidualnych potrzeb pracowników, może przyczynić się do zwiększenia lojalności, zadowolenia i produktywności. To z kolei przekłada się na pozytywny wpływ na firmowy klimat i kulturę pracy, tworząc silniejsze i bardziej zintegrowane zespoły.
To może Cię również zainteresować
