Każdy, kto kiedykolwiek zakładał sprawę w sądzie doskonale wie, że napisanie pozwu i przygotowanie linii działania wymaga nie tylko poświęcenia czasu, lecz także znajomości procedur. W postępowaniu sądowym każda strona ma możliwość skorzystania z pomocy pełnomocnika. Co może zrobić pracownik, którego z uwagi na utratę źródła dochodu, nie stać na wynajęcie profesjonalisty? Okazuje się, że i w sprawach pracowniczych – w niektórych sytuacjach – można liczyć na adwokata z urzędu. Aby jednak sąd takiego przyznał, niezbędne będzie złożenie stosownego wniosku o ustanowienie adwokata.
Oświadczenie strony procesu
Jednym z wymogów formalnych, by pracownik mógł skorzystać nieodpłatnie z pomocy specjalisty z zakresu prawa pracy, jest złożenie oświadczenia. Wynikać z niego jednak musi, że strona nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata z własnej kieszeni bez uszczerbku dla swojego utrzymania. W związku z powyższym konieczne jest przedstawienie swojej sytuacji materialnej. Najprościej dokonać tego wykorzystując oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Stosowny wzór (tworzony na podstawie załącznika do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 kwietnia 2010 roku w sprawie określania wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego) znaleźć można w każdym sądzie.
Kiedy pracownik może liczyć na wsparcie?
Choć sytuacja materialna pracownika dochodzącego swoich roszczeń przed sądem ma znaczenie, nie tylko ona decyduje o tym, czy sąd przychyli się do złożonego wniosku. W praktyce bowiem wiele zależy od rodzaju sprawy. To sąd rozstrzyga, czy jest ona na tyle skomplikowana, że będzie potrzebna profesjonalna pomoc. Przy podejmowaniu decyzji sąd może również wziąć pod uwagę dotychczasowe zachowanie strony, np. jej nieznajomość prawa czy fakt, że nie radzi ona sobie ze sporządzaniem pism procesowych. To, czy pracownik będzie mógł liczyć na merytoryczne wsparcie zależy zatem od wielu czynników.
Poza adwokatem warto pamiętać o innej możliwości. Pracownik nie zawsze musi działać samodzielnie. W przypadku, gdy w zakładzie pracy doszło do nadużyć i te zostały odkryte przez inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy, to właśnie inspektor może wytoczyć postępowanie. Dotyczy to spraw m.in. o ustalenie stosunku pracy. W takim przypadku wystarczy pisemne oświadczenie pracownika.
Ustanowienie pełnomocnictwa
W niektórych przypadkach może okazać się, że pracownik nie będzie mógł samodzielnie uczestniczyć w rozprawach, np. z uwagi na wyjazd czy chorobę. W takim przypadku może on zdecydować się na pełnomocnika, który będzie reprezentował jego interesy w sądzie pracy. Krąg osób, które mogą pełnić taką rolę znaleźć można w Kodeksie cywilnym. W przypadku, gdy rozprawa dotyczy spraw pracowniczych, przed sądem pracownika może reprezentować np. inny współuczestnik sporu (osoba wnosząca pozew w tej samej sprawie) lub najbliżsi – rodzice, rodzeństwo czy dzieci. Pełnomocnikiem może zostać również przedstawiciel związku zawodowego.
W przypadku ustanowienia pełnomocnictwa nie można zapomnieć o konieczności złożenia przez zainteresowaną stronę oświadczenia woli. Pełnomocnictwo nie musi być składane np. w formie aktu notarialnego – wystarczy udzielenie go w zwykłej formie pisemnej. Dobrze też wiedzieć, że ustanowienie pełnomocnika w sprawie z zakresu prawa pracy nie podlega opłacie skarbowej.
