Własna firma

Związek zawodowy w zakładzie pracy - czym zajmują się , jak założyć związek zawodowy w zakładzie?

29 czerwca 2021

5 z 5

Ocena: 5 z 5 | 4 głosy

4 głosy

2 komentarze
Związek zawodowy w zakładzie pracy - czym zajmują się , jak założyć związek zawodowy w zakładzie?
Związek zawodowy w zakładzie pracy reprezentuje prawa pracowników, którzy do niego należą. Polska nie jest krajem szczególnie silnie uzwiązkowionym, lecz możemy mówić np. o związku zawodowym policji, związku zawodowym pracowników socjalnych czy np. ogólnopolskim związku zawodowym psychologów. Tam, gdzie istnieją związki zawodowe (wystarczy popatrzeć na kulturę pracy w zamożnych krajach skandynawskich), tam pracownicy mają więcej do powiedzenia i mogą skuteczniej negocjować z pracodawcami.

Co to jest związek zawodowy?

Najprościej rzecz ujmując: związek zawodowy to zrzeszenie pracowników wewnątrz zakładu pracy, które zarządzający firmą musi respektować. To wolna organizacja ludzi, których łączą wspólne interesy w danej firmie, i która może mieć duży wpływ na działania przez tę firmę podejmowane. Związki zawodowe np. pracowników więziennictwa czy oświaty już wiele razy wykazywały swoją skuteczność. To organizacje demokratyczne i działające na rzecz demokratyzacji relacji w zakładzie pracy, ponieważ powstają “oddolnie” i mają prawo np. przedstawiać własne postulaty, rozwiązania, wpływać na sprawy przedsiębiorstwa z korzyścią dla zatrudnionych w nim osób.

Związki zawodowe w dobie pandemii

W czasie pandemii związki zawodowe działają właściwie tak samo jak zawsze. Być może członkowie związków zawodowych są z powodu restrykcji związanych z Covid-19 zmuszeni do częstszego używania narzędzi online w celu komunikacji, ale to tylko wzmaga ich siłę, ponieważ można np. założyć grupę w serwisie społecznościowym, osobne skrzynki mailowe, choć osobiste spotkania, zebrania członków związku zawodowego w dobie pandemii podlegają takim samym restrykcjom jak każda inna dziedzina życia społecznego.

Video

Regulamin pracy a konsultacje ze związkami zawodowymi

Wprowadzanie zmian w regulaminie pracy wiąże się z koniecznością skonsultowania ich ze związkami zawodowymi. Konsultacje te mogą przebiegać różnie. Dajmy na to: pracodawca może chcieć przeforsować pewne zapisy w regulaminie pracy, które przez związek zostaną uznane za niekorzystne dla pracowników. Wtedy konieczna jest komunikacja i otwarty dialog, choć z praktyki wiemy również, że tego rodzaju negocjacje bywają trudne. Aby były skuteczne, muszą zakończyć się wypracowaniem rozwiązania kompromisowego. Z historii znamy również sytuacje, w których dochodziło do protestów związków zawodowych różnych branż. Zresztą same związki zawodowe mogą inicjować zmiany w regulaminie pracy. Mamy więc tu trochę “polityki”, gdyż obie strony ostatecznie muszą przystać na jakieś rozwiązanie “wpół drogi”.

Konsultacje z organizacją związkową a ochrona przed zwolnieniem

Związki zawodowe z definicji chronią prawa pracownicze. A więc np. wola wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę musi zostać skonsultowana z kadrą związkową. Związek zawodowy niejako roztacza nad pracownikami w nim zrzeszonymi parasol ochronny i upomina się o prawa pracownicze zgodnie z kodeksem pracy. Samowola pracodawcy zostaje więc w dużym stopniu ukrócona. Związek zawodowy może upomnieć się o pracownika, który do niego przynależy, ostatecznie może podjąć kroki prawne, jeśli uzna, że kodeks pracy został złamany przez pracodawcę. Ostateczną instancją, do której w przypadku zajścia zwolnienia pracownika może odwołać się związek zawodowy jest sąd pracy.

Video

Wymóg uzyskania zgody organizacji związkowej

W Polsce związki zawodowe wprawdzie nie mają tak silnej pozycji jak np. w Finlandii (ten kraj od lat prowadzi w rankingach jakości życia, również dzięki sprawnym związkom zawodowym, które demokratyzują relacje zawodowe), jego rola często sprowadza się do roli opiniowania, radzenia, lecz czasem - dla niektórych swoich pomysłów i decyzji - konieczna dla pracodawcy będzie zgoda związkowców. Tak jest np. przy dystrybucji pieniędzy z funduszy socjalnych firmy, różnego rodzaju pożyczek wewnątrz firmy, akceptacji dla regulaminów pracy. To wszystko są sprawy wagi egzystencjalnej dla pracowników, a więc czasem może wystąpić sytuacja typu: związek zawodowy kontra pracodawca. Wtedy obie strony siadają przy jednym stole do rozmów negocjacyjnych.

Jakie są obowiązki pracodawcy względem związków zawodowych?

Powstanie związku zawodowego z konieczności wymusza na pracodawcy zmianę zachowania i strategii prowadzenia firmy. Pracodawca od tej chwil ma obowiązek konsultowania wielu swoich decyzji ze związkiem (związek zawodowy Solidarność dał dobre przykłady tego typu praktyk). Pracodawca jest w pewnych kwestiach zmuszony wysłuchać opinii związku, w innych przypadkach nie może podjąć decyzji bez akceptacji związku zawodowego. Pracodawca ma też obowiązek zapewnienia dla funkcjonowania takiej organizacji warunków lokalowych i urządzeń niezbędnych do komunikacji. Pracodawcy, z oczywistych względów, niechętnie patrzą na związki zawodowe, ale z punktu widzenia pracownika są one wielką korzyścią. Pracodawca nie może nawet myśleć o tym jak zlikwidować związek zawodowy (o ile działa on w granicach prawa), może co najwyżej dążyć do porozumienia.

Związki zawodowe w firmie

Związek zawodowy - czy pracodawca musi z nim współpracować?

Interesy pracodawcy i pracowników stowarzyszonych w związku zawodowym często bywają rozbieżne. Oczywiście idealną sytuacją jest taka, gdy interesy te idą w parze, przysparzając firmie zaangażowanych pracowników, którzy są świadomi celów firmy i gotowi dla nich działać. Nie we wszystkich jednak sprawach zakładu pracy związek zawodowy będzie miał rolę decydującą. Istnieje szereg kwestii, w których związek zawodowy działa jedynie na zasadzie wydawania opinii i zaleceń, przedstawia postulaty. Jednakże w niektórych zagadnieniach dotyczących losów firmy pracodawca ma obowiązek rozmów dążących do wzajemnego uzgodnienia stanowisk. W innym przypadku związkowcy mogą sięgnąć po instrumenty prawne. Tak, jeśli istnieje już związek zawodowy (np. niezależny związek zawodowy sw), to pracodawca jest prawnie zmuszony do rozstrzygania pewnych spraw w uzgodnieniu ze związkiem. Na przestrzeni ostatnich lat możemy zauważyć, że zakres wpływu związków zawodowych na procesy toczące się w przedsiębiorstwie lub branży (zobaczmy tylko, co potrafi związek zawodowy pracowników prokuratury) - wzrósł.

Jak przystąpić do związku zawodowego?

Z zasady każdy pracownik danego przedsiębiorstwa może zostać członkiem związku zawodowego. Aby tego dokonać należy złożyć wniosek do rady związkowej. Związkom zawodowym zależy na ich liczebności i aktywności członków, więc każdy pracownik zostanie w takiej organizacji powitany z otwartymi ramionami. Przystępowanie do już utworzonego związku zawodowego jest więc bardzo proste, prostsze niż jego ukonstytuowanie, choć z tą drugą sprawą - praktycznie i formalnie - też nie ma większych problemów. Aby przystąpić do związku zawodowego potrzebna jest jedynie nasza pisemnie wyrażona wola oraz zgoda władz związkowych.

zwiazki zawodowe  i ich odpowiedzialność

Jak założyć związek zawodowy w zakładzie?

To nie jest takie trudne, a może przynieść zatrudnionym wiele korzyści. Aby utworzyć związek zawodowy (np. związek zawodowy fizjoterapeutów, maszynistów lub jakikolwiek inny), wystarczy:

  • zebrać grupę co najmniej 10 osób (pracowników)
  • uchwalić uchwałę o powołaniu związku
  • dokonać wpisu do KRS

Jak założyć związek zawodowy? Właśnie tak. Wystarczy trochę solidarności, wspólny interes pracowniczy i wspólne cele, a związek zawodowy zaczyna działać i pracodawca musi się odtąd liczyć z jego zdaniem.

Podsumowanie:
  • W czasie pandemii związki zawodowe działają właściwie tak samo jak zawsze, choć częściej korzystają z narzędzi online do komunikacji związanej z restrykcjami Covid-19.
  • Wprowadzanie zmian w regulaminie pracy wiąże się z koniecznością skonsultowania ich ze związkami zawodowymi, które chronią prawa pracownicze, a czasami inicjują takie zmiany.
  • W Polsce związki zawodowe mają większość obowiązków opiniowania i informowania, ale pracodawca musi współpracować z nimi; w niektórych przypadkach konieczna jest zgoda związkowców, jak np. przy dystrybucji pieniędzy z funduszy socjalnych firmy.

Najczęściej zadawane pytania

Co może związek zawodowy?

Dobrze prowadzony i zarządzany związek zawodowy może zdziałać całkiem wiele dla zrzeszonych w nim pracowników. Nie dość, że związek zawodowy ma prawo głosu i wyrażania opinii na temat poczynań pracodawcy, to chroni prawa pracownicze, włącznie ze sprawami zwolnień z pracy i wpływa na ogólną politykę firmy z korzyścią dla zatrudnionych w niej osób.

Jaki jest prawny status związku zawodowego?

Związki zawodowe są na trwale wpisane jako organizacje pracownicze w polskim prawie. Związki zawodowe są rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Istnieją specjalne ustawy i rozporządzenia dotyczące związków zawodowych, które stanowią stały element krajowego prawa pracy.

Jak założyć związek zawodowy w firmie?

Minimalna ilość członków związku zawodowego wynosi 10 osób (pracowników). Taka grupa może wewnątrz przedsiębiorstwa podjąć uchwałę o założeniu związku zawodowego. Jeżeli zostaną “dopięte” sprawy formalne, to związek zawodowy zaczyna funkcjonować i spełniać swoje statutowe funkcje.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

2 komentarze

Kukulska

Kukulska

Tworzenie związków ma swoje korzyści, jednak nie wszędzie da się to zorganizować ze względu na ilość pracowników i inne rzezy.
Jagna

Jagna

Z tego co wiem lepiej jest gdy są związki zawodowe w miejscu pracy niż ich nie ma co jest gorsze dla małych firm.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.