Pracodawca - prawa i obowiązki

Rozumienie przestoju w pracy: twoje prawa i wynagrodzenie

14 lipca 2023

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 29 głosów

29 głosów

3 komentarze
Rozumienie przestoju w pracy: twoje prawa i wynagrodzenie
Dowiedz się więcej o przestojach w pracy, twoich prawach jako pracownika, a także o przysługującym Ci wynagrodzeniu za czas przestoju.

Kwestia przestoju została uregulowana w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 81 § 1: Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagrodzenia 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Czy czas przestoju należy liczyć do czasu pracy? Jak wygląda w tym zakresie polskie ustawodawstwo na tle unijnych uregulowań?

Kiedy mowa o przestoju?

Przestój może być wywołany różnymi czynnikami. Dobrym przykładem jest sytuacja, w której w zakładzie pracy następuje przerwa w dostawie energii lub brakuje surowców, które są niezbędne do uruchomienia linii produkcyjnych. Specjaliści wskazują przy tym, że czynniki wywołujące przestój można podzielić na techniczne i organizacyjne. Niezależnie od tego, co wywołuje niemożność wykonywania przez pracowników ich obowiązków, należy wskazać, że ryzyko wystąpienia takiej sytuacji ponoszą właśnie przedsiębiorcy, czyli podmioty zatrudniające. Z tego też względu czasu przestoju nie można pracownikom kazać np. odrobić po godzinach pracy.

Wytyczne Unii Europejskiej

Istotną kwestią, gdy mowa o przestoju, są przepisy Unii Europejskiej w tym zakresie. Wystarczy wskazać choćby na Dyrektywę 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 roku. To właśnie do tych przepisów konieczne było dostosowanie Kodeksu pracy i innych ustaw regulujących stosunek pracy. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami czas przestoju pracodawca powinien zaliczyć do czasu pracy swojego podwładnego. Taki pogląd zaprezentował również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 27 stycznia 2009 roku (sygn. akt II PK 140/08). Warto przy tym podkreślić, że wynika to z kilku faktów. Po pierwsze, przestój jest zjawiskiem wyjątkowym, które ma miejsce stosunkowo rzadko. Po drugie, jeżeli istnieje taka możliwość, pracodawca powinien zlecić swojemu podwładnemu wykonywanie innej pracy. Za świadczenie innych zadań służbowych osoba zatrudniona powinna przy tym otrzymać wynagrodzenie nie niższe niż wynagrodzenie zasadnicze.

Szukasz pracy?

Sortowanie paczek**TYGODNIÓWKI**24/h**Bielsko-Biała

TWG Polska Sp. z o.o.

  • Jaworze
  • 24-25 zł / h
Dodana
Dodana

Grafik

Aranżacja Realizacja Światła Andrzej Groda

  • Śląskie
Dodana

Specjalista sprzedaży elektroniki i automatyki przemysłowej (B2B)

AMTEK, spol. s r.o. Sp. z o.o. Oddział w Polsce

  • Mazowieckie
  • 7 000-9 000 zł / mc
Dodana

Asystent biurowy

Aranżacja Realizacja Światła Andrzej Groda

  • Bielsko-Biała
Dodana

To już nadgodziny

Jeżeli przestój jest zaliczany do czasu pracy, to warto zauważyć, że po godzinach pracy pracownicy również mogą świadczyć pracę, ale wyłącznie w nadgodzinach. Oznacza to, że pracodawca, który poleca swoim podwładnym pozostanie po godzinach i powołuje się na swoje szczególne potrzeby (art. 151 § 1 Kodeksu pracy), musi liczyć się z koniecznością wypłaty dodatkowych pieniędzy. W zależności od tego, w jaki dzień tygodnia nadgodziny mają miejsce, dodatek wynosi:

  • 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedzielę i święta niebędące dla pracownika dniami pracy (zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy) i w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
  • 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdy inny dzień niż określone powyżej.

Jeżeli pracodawca nie dostosuje się do tych wytycznych, to łamie on prawa zatrudnionych i może zostać pociągnięty do odpowiedzialności lub ukarany grzywną.

Przestój w pracy - co warto o nim wiedzieć?

Zimowy okres to zazwyczaj trudny czas dla firm działających w branży turystycznej, rolnictwie czy budownictwie. Większość z takich podmiotów ma mniej zleceń i czeka na wiosnę, by móc intensywniej funkcjonować. W sytuacji, gdy w zakładzie pracy pojawia się problem z zamówieniami, pracodawca musi też uporać się z koniecznością zapewnienia swoim podwładnym pracy. W takiej sytuacji nie jest jednak możliwe wprowadzenie przestoju z art. 81 Kodeksu pracy. Takie stanowisko stanął również Sąd Najwyższy. Co mogą zrobić pracodawcy zgodnie z literą prawa?

Czym jest przestój w firmie?

Zgodnie z obowiązującym prawem pracy, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną. Od tej zasady ustawodawca przewidział wyjątek. O przestoju mowa wówczas, gdy pracownik jest gotowy do wykonywania pracy, ale nie może jej podjąć z uwagi na zaistnienie przeszkód. W zależności od tego, czy przeszkody powstały po jego stronie, czy też pracodawcy, modyfikacjom podlegają zasady wynagradzania za czas przestoju.

Z punktu widzenia pracodawcy wprowadzenie przestoju w miesiącach, w których w jego firmie jest mniej pracy, mogłoby być dobrym rozwiązaniem, ale nie jest to możliwe. Zarówno w orzecznictwie sądów, jak i literaturze z zakresu prawa ugruntowany został pogląd, że takie działanie jest sprzeczne z celem, w jaki przestój został wprowadzony do Kodeksu pracy.

Pracodawca wysyła na urlop na czas przestoju

Problem z sezonowym brakiem pracy firmy próbują rozwiązać na różne sposoby. Jednym z często stosowanych jest wysyłanie pracowników na urlop. Ma to swojego dobre strony – pracownicy mogą wykorzystać przysługujące im dni wolne i przygotować się na okres wzmożonej pracy. W takim przypadku dochodzi jednak do odgórnego wyznaczenia terminu urlopu przez pracodawcę nawet dla całej załogi. Takie działanie rodzi pytanie, co z faktem, że podmiot zatrudniający powinien uzgadniać urlop ze swoimi podwładnymi. Rozwiązaniem może być sporządzenie planu urlopów, który następnie zostanie zaakceptowany przez pracowników.

Poznaj strategie radzenia sobie z przestojami w pracy, takie jak planowanie urlopów i delegowanie pracowników do innych firm, a także zasady wynagradzania za czas przestoju.

Praca w innej firmie na czas przestoju

Innym rozwiązaniem, znacznie rzadziej stosowanym przez pracodawców niż urlop wypoczynkowy, jest ustalenie z pracownikami, że w okresie braku pracy rozpoczną oni świadczenie pracy na rzecz innego podmiotu. Takie rozwiązanie sprawdza się np. wówczas, gdy pracodawca prowadzi dwie firmy lub ściśle współpracuje z innym przedsiębiorcą, u którego okres przestoju przypada w letnich miesiącach. Dzięki takiej współpracy możliwe jest uchronienie pracowników przed zwolnieniami czy koniecznością korzystania z urlopu wyłącznie w niektórych miesiącach roku.

Jak załatwić formalności? Pracodawcy muszą pamiętać o treści art. 1741 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim podmiot zatrudniający udziela pracownikowi „urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami”. Ważne jest przy tym to, by pracodawca pozyskał – wyrażoną na piśmie – zgodę swojego podwładnego.

Po zakończeniu wykonywania pracy na rzecz innego podmiotu, pracownik powinien powrócić do swojego macierzystego zakładu pracy i ponownie rozpocząć świadczenie pracy na swoim stanowisku pracy. Z punktu widzenia pracownika ważne może być, że taki urlop bezpłatny nie podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia pracowniczego, o czym powinien go poinformować pracodawca.

Wynagrodzenie przestojowe

Pracownik, który był gotowy do świadczenia pracy, ale z przyczyn dotyczących pracodawcy jej nie wykonywał, musi otrzymać wynagrodzenie za czas przestoju. Stawka takiego wynagrodzenia jest uzależniona od osobistego zaszeregowania, które określa stawka godzinowa lub miesięczna. W przypadku, gdy taki składnik nie został określony podczas ustalania warunków pracy, wynagrodzenie przestojowe wynosi 60% wynagrodzenia, lecz nie może być niższe niż minimalna stawka wynagrodzenia za pracę – zapis ten znajduje się w art. 81 § 1 Kodeksu pracy. Wynagrodzenie za czas przestoju należy się pracownikowi wyłącznie w sytuacji, gdy do przestoju doszło z winy pracodawcy – jeśli jest on winą pracownika, to wynagrodzenie nie należy się.

Z racji tego, że wynagrodzenie za przestój jest zależne od osobistego zaszeregowania pracownika, nie wlicza się do niego żadnych dopłat czy dodatków – oblicza się je na podstawie wynagrodzenia zasadniczego. Wyjątkiem jest dodatek funkcyjny, który otrzymują pracownicy zatrudnieni na kierowniczych stanowiskach. Jeśli więc takie wynagrodzenie nie zostało w umowie wyodrębnione, to pracownik może liczyć na 60% wynagrodzenia. W przypadku, gdy pensja za pracę jest określona w stawce miesięcznej, to w celu obliczenia wynagrodzenia przestojowego należy:

  • podzielić wynagrodzenie miesięczne przez liczbę godzin, jaka jest do przepracowania w danym miesiącu,
  • otrzymany wynik pomnożyć przez liczbę godzin, jaka zostałaby przepracowana w ramach normalnego czasu pracy.

Jeśli pracownik otrzymuje stawkę godzinową, to godzinę wynagrodzenia w czasie przestoju liczy się tak samo, jak stawkę godzinową, która wynika z umowy o pracę. W przypadku, gdy liczba godzin przestoju jest większa, należy stawkę godzinową z umowy pomnożyć przez liczbę godzin przestoju. Dopiero wtedy, gdy w umowie nie ma wyodrębnionej stawki miesięcznej czy godzinowej, możliwe jest wypłacenie pracownikowi 60% wynagrodzenia, przy czym najpierw konieczne jest wyliczenie jego podstawy z uwzględnieniem tzw. składników zmiennych.

 

To może Cię również zainteresować

Prawa pracownika - nawet nie wiesz, ile Ci się należy

Najczęściej zadawane pytania

Czym jest przestój w kodeksie pracy?

Przestój w kodeksie pracy to okres, gdy pracownik jest gotów do świadczenia pracy, ale z przyczyn dotyczących pracodawcy nie jest w stanie jej wykonywać.

Czy pracownik otrzymuje wynagrodzenie za czas przestoju ekonomicznego?

Tak, pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie za czas przestoju, jeżeli przestój nastąpił z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Czym jest płatny przestój w pracy?

Płatny przestój w pracy to okres, w którym pracownik nie wykonuje pracy, ale otrzymuje za niego wynagrodzenie, zgodnie z regulacjami kodeksu pracy.

Czy pracownik może pracować w innej firmie podczas przestoju?

Tak, pracownik może pracować dla innego pracodawcy podczas przestoju, pod warunkiem, że otrzymał na to pisemną zgodę od swojego obecnego pracodawcy.

Jak obliczyć wynagrodzenie za czas przestoju w pracy?

Wynagrodzenie za czas przestoju zależy od osobistego zaszeregowania pracownika i określa się je na podstawie stawki godzinowej lub miesięcznej. W przypadku braku takiego składnika wynagrodzenie przestojowe wynosi 60% wynagrodzenia, lecz nie może być niższe niż minimalna stawka wynagrodzenia za pracę.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Jakub Strykowski

Copywriter

Jestem copywriterem dla Aplikuj.pl. Pisze teksty na wiele tematów od kilku lat, pracowałem też w researchu.
Zawsze interesowało mnie prawo pracy i wszystko co związane z prowadzeniem firmy.

3 komentarze

Zimko

Zimko

Przestój w zakładzie pracy to rzadkie zjawisko. U mnie w pracy jest zawsze planowany przestój w miesiącu lipcu i wtedy większość pracowników bierze urlop. Ci co nie biorą to są potrzebni w pracy, do wykonywania prac remontowych... Wytyczne Unii Europejskiej dokładnie mówią o przestoju nieplanowanym...
Jola

Jola

Przestój nieplanowany to bardzo rzadko się zdarza w zakładzie pracy. U nas w pracy od rana nie było prądu. Dowiedzieliśmy się, że prąd będzie za 10 godzin. Nie dało się wykonywać pracy przy komputerze. Uporządkowaliśmy dokumenty i poszliśmy do domu. Za ten dzień mieliśmy płacone, bo nie było nasza winą, że nie było prądu. Przepisy Unii Europejskiej w tym zakresie(Dyrektywa 2003/88/WE) zajmuj się tym zagadnieniem.
HR11

HR11

Chociaż nie istnieje żadna nakazowa i gwarantowana metoda, aby stać się „najlepszym liderem w historii”, istnieje wiele rzeczy, które można zrobić, aby zapewnić swoim pracownikom ciągłe podążanie we właściwym kierunku.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.

Dbamy o Twoją prywatność

Serwis wykorzystuje pliki cookies, czyli pliki tekstowe, które za zgodą Użytkownika są przechowywane na komputerze lub urządzeniu mobilnym Użytkownika, co może wiązać się również z przetwarzaniem danych osobowych Użytkownika. Pliki cookies przetwarzane przez Aplikuj.pl Paweł Strykowski, zarejestrowany w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pod adresem: ul. Legionów 26/28, 43-300 Bielsko-Biała, NIP: 5471567654, REGON: 070776507, w celu umożliwienia korzystania z Serwisu, jak również na potrzeby analizy zachowań Użytkownika w Serwisie, personalizacji prezentowanych Użytkownikowi treści oraz reklam, zapewnienia działania funkcji mediów społecznościowych oraz do zarządzania Serwisem. Szczegółowe informacje dotyczące plików cookies, jak również dostęp do panelu zarządzania ustawieniami cookies znajdziesz w naszej Polityce Prywatności.

Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych osobowych zawartych w plikach cookies jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych wyrażona poprzez akceptację wykorzystania plików cookies (art. 6 (1)(a) RODO).

Zgoda udzielona poprzez wybór opcji "Wyrażam zgodę" oznacza akceptację wszystkich wykorzystywanych w Serwisie plików cookies. Zgoda Użytkownika może być w każdym momencie zmieniona poprzez kliknięcie w link umieszczony w Polityce Prywatności.

Użytkownikom przysługują następujące prawa: prawo do żądania dostępu do swoich danych, prawo do ich sprostowania, prawo do usunięcia danych, prawo do ograniczenia przetwarzania oraz prawo do przenoszenia danych. Więcej informacji na temat przetwarzania danych osobowych, w tym przysługujących Użytkownikowi praw, można znaleźć w naszej Polityce Prywatności.

Dostosowuję swój wybór

Dokonaj szczegółowego wyboru poniższych ustawień, aby zapisać indywidualne ustawienia prywatności. Więcej szczegółowych informacji na ten temat znajdziesz w naszej Polityce Prywatności.

Pliki cookies niezbędne do świadczenia usług drogą elektroniczną Zawsze aktywne
Narzędzia statystyczne i marketingowe Google Tag Manager, Google Analytics, Google Ads, Facebook Piksel (remarketing)
Narzędzie analityczne HotJar Statystyka