Spis treści
Podstawowe obowiązki pracownika to pojęcie, które zostało precyzyjnie określone w polskim ustawodawstwie i wynikają one wprost z
Zatem poza świadczeniem pracy pod kierownictwem pracodawcy, pracownik powinien zadbać o jakość wykonywanej pracy. Na taki obowiązek wskazuje między innymi art. 100 § 1 Kodeksu pracy. Inaczej mówiąc, jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest wykonywać pracę starannie i sumiennie.
Podstawowe obowiązki pracownika zostały wskazane przez ustawodawcę w art. 22 § 1 Kodeksu pracy: Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Wynika z tego, że podstawowym obowiązkiem osoby zatrudnionej jest wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy. Ten przepis doprecyzowany jest przy tym przez art. 100 § 1 Kodeksu pracy, który wskazuje element jakościowy pracy i wykonywanie czynności służbowych starannie i sumiennie.
Obowiązki pracownika - należy je wykonywać starannie
O ile świadczenie pracy zgodnie z poleceniem przełożonego nie jest problematyczne, o tyle kłopot pojawia się w wytłumaczeniu, czym jest sumienne i staranne wykonywanie poleceń służbowych. W tym miejscu warto przywołać brzmienie art. 355 Kodeksu cywilnego: Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Można z tego wywnioskować, że kryterium staranności należy zawsze odnosić do reguł wiedzy i doświadczenia, które wskazują na najwłaściwszy sposób postępowania przy wykonywaniu pracy określonego rodzaju. Kryterium sumienności powinno być odnoszone przede wszystkim do indywidualnego zaangażowania pracownika w wykonywaną przez niego pracę. Warto przy tym podkreślić, że mowa tu zarówno o jego nastawieniu psychicznym, jak również o przyznaniu się do winy w sytuacji, gdy dopuścił się zaniedbania.
Kodeksowy katalog obowiązków pracownika
Obowiązki pracownika wymienione zostały w Kodeksie pracy. Podstawowy katalog wyszczególniony został w art. 100 Kodeksu pracy. Również w Kodeksie pracy znaleźć można informacje na temat obowiązków pracownika. W art. 100 § 2 Kodeksu pracy ustawodawca wskazał najważniejsze obowiązki, które dotyczą każdego pracownika i to niezależnie od tego, jaka jest podstawa prawna nawiązania stosunku pracy. Z drugiej strony, co istotne, trzeba wskazać, że nie jest to katalog zamknięty.
- przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
- przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
- przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
- dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
- przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,
- przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Poszczególne punkty odnoszą się przy tym do poszczególnych grup pracowników. Każda branża rządzi się swoimi prawami i niesie ze sobą specyficzne ryzyko zarówno w zakresie ochrony mienia pracodawcy, jak i ochrony zdrowia i życia konkretnych pracowników. O ile, przykładowo, punkt czwarty polegać może na zapobieganiu powstawaniu nawet drobnych braków w kwotach pieniężnych w kasie fiskalnej, o tyle punkt piąty może mieć odniesienie do konieczności zachowania tajemnicy dziennikarskiej czy też lekarskiej.
Obowiązki pracownicze uregulowane w przepisach
Poza Kodeksem pracy informacje związane z podstawowymi obowiązkami pracownika znaleźć można w innych ustawach. W zakładzie pracy pracodawca może postanowić o uszczegółowieniu poszczególnych punktów w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy, przykładowo regulaminie. Co więcej, w zależności od tego, jak umówią się zainteresowane strony, możliwe jest poczynienie określonych wpisów do zawieranej umowy o pracę. W niej mogą znaleźć się między innymi zobowiązania pracownika do podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub też zakaz konkurencji. W tym zakresie umowę strony kształtować mogą dowolnie.

Naruszenie obowiązków pracowniczych to konsekwencje
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, każdy pracownik, który narusza swoje obowiązki pracownicze, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności. W zależności od wagi naruszonych obowiązków, jak również skutków, pracodawca może zdecydować nawet o natychmiastowym rozstaniu się z podwładnym, czyli zwolnienia. Przepisy dają też podmiotowi zatrudniającemu prawo do dochodzenia odszkodowania, gdy mowa o odpowiedzialności materialnej pracownika. Przy przykładowo, naruszeniu tajemnicy państwowej, zatrudniony musi liczyć się też z koniecznością odpowiadania przed sądem karnym.
Polecenie służbowe i odmowa jego wykonania
Inną kwestią jest odmowa wykonania polecenia służbowego. Trzeba pamiętać, że pracownik jest zobowiązany wykonywać polecenia służbowe swojego przełożonego, niemniej jednak nie bezkrytycznie i bezmyślnie.
- dotyczyć pracy,
- nie być sprzeczne z zawartą umową o pracę,
- a także nie być sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym.
W związku z powyższym, w niektórych przypadkach, zamiast wykonać polecenie służbowe, pracownik będzie zobowiązany do odmowy. Warto o tym pamiętać, gdyż sama odmowa również może być postrzegana w kategoriach obowiązku.
Gdzie są uregulowane obowiązki pracownika? Zobacz artykuł: Obowiązki pracownika - tylko w umowie?
Zakres obowiązków pracownika
Choć w Kodeksie pracy znaleźć można informacje na temat obowiązków pracownika, to należy pamiętać, że katalog ten nie jest zamknięty. Oznacza to, że również w innych aktach prawnych poza Kodeksem pracy i ustawami znaleźć mogą się szczegółowe uregulowania. Najczęściej pracodawcy informacje o obowiązkach swoich podwładnych umieszczają w regulaminach pracy lub układach zbiorowych pracy, czyli w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy. Szczegółowych informacji o obowiązkach osoby zatrudnione mogą też szukać w podpisanych umowach o pracę. Tam najczęściej znaleźć można zapisy o zakazie konkurencji czy kwestiach związanych z koniecznością podwyższania kwalifikacji.
Podsumowując, przestrzeganie obowiązków pracowniczych powinno być dla każdego zatrudnionego rzeczą oczywistą. Warto zapoznać się przy tej okazji zapoznać również z konsekwencjami, jakie mogą dotknąć pracownika, który ich nie traktuje poważnie.
To może Cię również zainteresować