Spis treści
Urlop bezpłatny – komu przysługuje?
Z kodeksowego punktu widzenia należy rozróżnić dwa rodzaje urlopu bezpłatnego. Pierwszy z nich udzielany jest z inicjatywy samego pracownika, który może go wykorzystać w dowolnym celu. Drugi ma charakter celowy – mowa tu o tym, że wynika on z konieczności samego pracodawcy. W pierwszym przypadku zainteresowany pracownik nie tylko będzie musiał złożyć stosowny wniosek, ale przede wszystkim uzyskać zgodę pracodawcy na skorzystanie z urlopu bezpłatnego. Co do zasady, szef wcale nie musi się zgodzić na dodatkowe, bezpłatne dni.
Podanie o urlop bezpłatny – kiedy warto je złożyć?
Zdarzyć się więc może, że losowa sytuacja zmusi Cię do dłuższej przerwy od pracy. Jeśli nie chcesz zrywać stosunku pracy z obecnym pracodawcą, rozwiązaniem będzie urlop. Niestety, zagwarantowane ustawowo prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego jest w wymiarze ograniczonym. Możesz jednak zwrócić się do pracodawcy o udzielenie urlopu dodatkowego – bezpłatnego, ponad wymiar urlopu wypoczynkowego.
Jak napisać podanie o urlop bezpłatny?
Pracownik, który chce skorzystać z urlopu bezpłatnego, musi liczyć się z tym, że konieczne jest nie tylko złożenie wniosku, ale również ustalenie z szefem terminu i czasu jego rozpoczęcia. Co do zasady, jak wspomniano powyżej, szef może, ale nie musi udzielić urlopu bezpłatnego swojemu podwładnemu.
Wynika to wprost z art. 174 § 1 Kodeksu pracy: "Na pisemny wniosek pracownika, pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego". Trzeba przy tym wskazać, że pisemny wniosek jest tu kluczowy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 lutego 2013 (sygn. akt III AUa 677/12) urlop bezpłatny stanowi przerwę w realizacji pracowniczego obowiązku pracy udzielaną przez pracodawcę, w czasie której, co do zasady, zwolniony jest on ze świadczeń na rzecz pracownika. Urlop ten uwarunkowany jest wnioskiem pracownika, który powinien być złożony na piśmie.
- Imię i nazwisko pracownika oraz data
- Stanowisko
- Dane pracodawcy
- Treść wniosku zawierająca zakres dni urlopu bezpłatnego
- Ewentualną motywację wniosku
- Podstawa prawna Art. 174 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
- Podpis pracodawcy i pracownika
Pracownik nie ma obowiązku uzasadniania takiego wniosku o urlop bezpłatny. Może go jednak umotywować (omawiamy to poniżej), dzięki czemu istnieje większe prawdopodobieństwo, że zostanie on pozytywnie rozpatrzony przez pracodawcę.
Kwestia urlopu bezpłatnego zawarta w art. 174 Kodeksu pracy stanowi, że udzielenie tego urlopu może nastąpić wyłącznie z inicjatywy pracownika i na jego wniosek. Tym samym, pracodawca bez wniosku nie może wysłać pracownika na urlop bezpłatny, np. w przypadku kłopotów finansowych, ani też zwiększać wymiaru urlopu bezpłatnego niż ten wnioskowany przez pracownika. Maksymalny wymiar urlopu bezpłatnego nie został określony w kodeksie pracy, zatem pracownik może wnioskować o udzielenie mu urlopu w dowolnym czasie i wymiarze.
Przy tym warto pamiętać, że wymiar urlopu bezpłatnego może być krótszy, aniżeli ten, o który wnioskował pracownik, a powinno się to odbyć w porozumieniu stron. W czasie urlopu bezpłatnego stosunek pracy nadal trwa, a pracownik zostaje objęty szczególną ochroną – oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć mu umowy o pracę ani zmienić warunków pracy i płacy.
Wniosek o urlop bezpłatny 2019. Uzasadnienie urlopu bezpłatnego
Z punktu widzenia pracownika, który chce skorzystać z urlopu bezpłatnego, istotną informacją jest to, że uzasadnienie urlopu bezpłatnego nie jest konieczne, zaś pracodawca i tak nie jest nim związany. W praktyce pracownicy najczęściej wnoszą wniosek o urlop bezpłatny z uwagi na osobistą sytuację, względy rodzinne lub też konieczność opuszczenia kraju. Niezależnie od tego, jakie są powody urlopu bezpłatnego, udzielenie urlopu pracownikowi jest wyłącznie dobrą wolą pracodawcy.
Trzeba mieć też na uwadze fakt, iż podmiot zatrudniający, który udziela urlopu, nie musi swojej decyzji przedstawić na piśmie. Z uwagi tylko i wyłącznie na ewentualne postępowanie dowodowe, zainteresowany powinien poprosić o potwierdzenie na piśmie. Trzeba też pamiętać, że ustawodawca nie przewiduje żadnych instrumentów prawnych, które umożliwiałyby zatrudnionemu odwołać się od decyzji pracodawcy.
Ile może trwać urlop bezpłatny?
Ze względu na cel, jaki spełnia urlop bezpłatny, powinien on zostać udzielony na czas określony. Warto przy tym zauważyć, że: "Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn". Zwrot "ważne przyczyny" nie jest określony dokładniej i w praktyce może dochodzić do nadużyć. W praktyce najczęściej przyczynami, które mogą zdecydować o odwołaniu pracownika z urlopu bezpłatnego, są – przykładowo – potrzeby pracodawcy związane z organizacją procesu pracy, jak również zmiany organizacyjne.
O rodzajach urlopów bezpłatnych przeczytasz tutaj: Urlopy bezpłatne i ich rodzaje.
Wynagrodzenie i świadczenia pracownicze. Urlop bezpłatny – kodeks pracy
Urlop bezpłatny - jak sama nazwa wskazuje - jest czasem wolnym, który udzielany jest nieodpłatnie. Dodatkowo, zgodnie z art. 174 § 2 Kodeksu pracy: "Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze". Z uwagi na fakt, iż urlop ten nie przerywa trwającego stosunku pracy, pracownik nie musi obawiać się wypowiedzenia umowy. Wyjątkiem od tej sytuacji jest ewentualne ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy. Z drugiej strony, pracownik nie zachowuje prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym między innymi prawa do zasiłku chorobowego. Nieco inaczej jest w przypadku prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego – to ustaje po upływie 30 dni od rozpoczęcia urlopu.
Urlop bezpłatny a ubezpieczenie zdrowotne
Urlop bezpłatny oznacza zawieszenie wykonywania obowiązków pracowniczych, a tym samym to, że pracodawca nie opłaca za ten okres składek ZUS za pracownika przebywającego na takim urlopie. W konsekwencji następuje przerwa w ubezpieczeniu chorobowym. Nie mniej jednak przez pierwszych 30 dni urlopu pracownik ma prawo do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej, przysługujących mu w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Po tym czasie traci on prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej.
Pracownikowi przebywającemu na urlopie bezpłatnym nie przysługuje bowiem prawo do wynagrodzenia chorobowego, zasiłku opiekuńczego, chorobowego, macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego. Również zwolnienie lekarskie nie przerywa tego urlopu.
Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy – czy można to połączyć?
Niektórzy pracownicy potrzebują uzyskać ciągiem większą ilości dni wolnych niż przysługujące im to w ramach płatnego urlopu. Dotyczy to najczęściej osób młodych, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu, a jedynie do 20. Wiele z tych osób to też studenci ostatnich lat, którzy szczególnie przed sesją lub obroną pracy magisterskiej potrzebują jak największej ilości dni wolnych do pracy, aby się do tego odpowiednio przygotować. Na tę okoliczność najczęściej decydują się wybrać cały przysługujący im urlop wypoczynkowy i dodatkowo rozszerzyć go o kilka dni urlopu bezpłatnego. Czy jest to w ogóle możliwe? Owszem, pod warunkiem, że pracodawca pójdzie nam na rękę.
Urlopy bezpłatne – inne rodzaje
Istnieją rodzaje urlopów bezpłatnych wykorzystywane w wyjątkowych okolicznościach za porozumieniem stron. Są to:
- Szczególny urlop bezpłatny. Urlop bezpłatny na czas wykonywania pracy u innego pracodawcy stanowi szczególny rodzaj urlopu bezpłatnego. Okres urlopu bezpłatnego, który zostaje udzielony na pracę u innego pracodawcy, wliczany jest do okresu pracy u dotychczasowego pracodawcy. Jest to szczególny rodzaj urlopu bezpłatnego, ponieważ w tej sytuacji to pracodawca wychodzi z jego inicjatywą. W tej sytuacji to pracodawca za wyrażoną na piśmie zgodą pracownika, udziela mu urlopu bezpłatnego, w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Między pracodawcami zawierane jest porozumienie, w którym określają czas na jaki pracownik uzyskuje wolne na pracę u innego pracodawcy.
- Obowiązkowy urlop bezpłatny. Mamy z nim do czynienia, jeśli pracownik zostaje powołany do pełnienia różnych funkcji, regulowanych przepisami prawa. Udzielany jest najczęściej w przypadku osób przechodzących na urlop wychowawcy; wykonujących działalność związkową; pełniących funkcję radnego, posła lub senatora; pełniących służbę konsularno-dyplomatyczną; policjantów; młodocianym na okres ferii szkolnych, którzy uczęszczają do szkoły dla pracujących. Ponadto obowiązkowego urlopu bezpłatnego udziela się na takie aktywności jak: czas odbywania obowiązkowych ćwiczeń wojskowych lub służby wojskowej; praca po skierowaniu za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego czy na czas realizacji projektu wynalazczego.
Czy pracodawca może odmówić urlopu bezpłatnego?
Niestety, jak najbardziej może. W każdym przypadku to pracodawca decyduje o tym, czy w ogóle i na jak długo udzieli swojemu pracownikowi takiego urlopu. Czy to oznacza, że pracownik może wybrać np. urlop bezpłatny bezpośrednio po urlopie płatnym? Co o takiej sytuacji mówi kodeks pracy? Urlop bezpłatny w tym przypadku również będzie przysługiwał pracownikowi, jeśli złoży w tym celu odpowiedni wniosek i pracodawca zgodzi się udzielić mu tych dodatkowych niepłatnych dni wolnych.
Pracownicy często też zastanawiają się, jaka zależność łączy urlop bezpłatny a staż pracy. Czy w przypadku bezpłatnego urlopu również obowiązuje jakaś maksymalna ilość dni, które można na ten cel wykorzystać? Nie ma takich limitów – znów decyduje tu pracodawca. Najczęściej jest to związane przede wszystkim z tym, czy dłuższa nieobecność pracownika nie wpłynie negatywnie na pracę firmy. Duże znaczenie dla pracodawcy może mieć także to, z jakiego powodu pracownik chce iść na taki urlop. Wielu właścicieli firm stara się odpowiadać na potrzeby swoich pracowników, jeśli tylko są w stanie to zrobić.
Urlop bezpłatny w świadectwie pracy
Informacja o wykorzystaniu urlopu bezpłatnego jest umieszczana w świadectwie pracy. Odnotowuje się ją wraz z okresem, w jakim miało to miejsce, a także podstawą prawną jego udzielenia w ust. 4 pkt 2 świadectwa. Celem zamieszczania tej informacji jest możliwość wyłączenia wymienionych okresów ze stażu pracy pracownika. Istnieją jednak nieliczne wyjątki, np. urlop bezpłatny udzielony na czas pracy u innego pracodawcy – wówczas okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.
Powrót pracownika po urlopie bezpłatnym
Pracownik, któremu udzielono urlopu bezpłatnego, najprawdopodobniej kiedyś z niego wróci, dlatego warto poznać wszystkie najważniejsze zagadnienia związane z powrotem pracownika z urlopu bezpłatnego.
Długi urlop bezpłatny i powrót pracownika do pracy należy przede wszystkim rozważyć pod względem dopuszczenia go do pracy na wcześniej zajmowanym stanowisku. Często zdarza się tak, że pracodawca z różnych przyczyn zgadza się udzielić pracownikowi bezpłatny urlop trwający nawet ponad rok. Jak można łatwo przypuszczać, przez tak długi okres jego poprzednie stanowisko było zajmowane przez innego pracownika, który realizował jego obowiązki. Dużo w firmie przez ten czas mogło też ulegnąć zmianom, dlatego długi bezpłatny urlop powinien wiązać się z tym, że powrót do pracy będzie poprzedzało szkolenie.
Dodatkowo warto wiedzieć, że pracodawca zasadniczo powinien dopuścić pracownika do pracy na takim samym stanowisku, jakie zajmował on przed pójściem na urlop. Jeśli jednak z pewnych powodów nie ma takiej możliwości, to można zdecydować się na zawarcie z pracownikiem porozumienia, w ramach którego zgadza się on na zamianę warunków zatrudnienia. Rozwiązaniem może być także tzw. wypowiedzenie zmieniające.
Urlop bezpłatny pracownika zawiesza go na ten czas w prawach pracowniczych, ale w ważnych sytuacjach pracodawca może odwołać pracownika z takiego urlopu. Może mu wtedy zaproponować nowe warunki pracy i płacy, na które pracownik oczywiście nie musi się zgodzić, jeśli uzna, że są dla niego mniej korzystne. Wtedy należy wręczyć mu wypowiedzenie, z określonym okresem wypowiedzenia.
Urlopy bezpłatne nie są jeszcze bardzo popularne w Polsce, choć z roku na rok powoli przybywa osób decydujących się z nich skorzystać. Pracownicy najczęściej biorą je na czas załatwienia ciężkich spraw prywatnych, związanych np. z chorobą bliskiej osoby lub na czas obrony czy przygotowania się do ważnych egzaminów zawodowych.
To może Cię również zainteresować
