Urlop bezpłatny - sprawdź przepisy zanim się na niego udasz

Urlop bezpłatny pracownika

Urlop bezpłatny i zasady korzystania z niego zostały uregulowane w art. 174 Kodeksu pracy. Wynika z nich, że takiego urlopu pracodawca udzielić może swojemu podwładnemu wyłącznie na jego pisemny wniosek. Jeżeli pracownik zawnioskuje, a pracodawca rozpatrzy wniosek pozytywnie, ma on obowiązek zwolnić swojego podwładnego z wykonywania czynności, które wynikają z zajmowanej posady.

Same przepisy nie wskazują dokładnie, w jakim przypadku pracownik może ubiegać się o urlop bezpłatny. Ponadto, nie wskazują jego minimalnej czy też maksymalnej długości i kwestie te nie są bezpośrednio związane z długością stażu pracownika. W związku z powyższym uznaje się, że ten aspekt powinien być rozpatrzony indywidualnie na linii pracownik-pracodawca. Praktyka wskazuje, że większość zatrudniających nie sprzeciwia się korzystaniu przez podwładnych z dobrodziejstw urlopu bezpłatnego.

Jak się udziela urlopu bezpłatnego?.

Jak wnosić o urlop bezpłatny? Jak wskazano wyżej, pracownik o urlop bezpłatny musi zawnioskować. Oznacza to, że powinien on złożyć stosowny wniosek i wskazać w nim, w jakim terminie chce skorzystać z dni wolnych. Warto przy tym zauważyć, że nie ma on obowiązku podawać powodów, dla których chce skorzystać z urlopu bezpłatnego.

Samo złożenie wniosku nie oznacza jeszcze, że pracownik rzeczywiście będzie mógł skorzystać z urlopu bezpłatnego. Pracodawca nie ma obowiązku wydać pozytywnej decyzji, czyli może odmówić lub podać inny termin, w którym mógłby udzielić swojemu pracownikowi urlopu. I tak, pracodawcy często odmawiają przyznania urlopu bezpłatnego w sytuacji, gdy pracownik ma jeszcze urlop płatny, którego nie wykorzystał. W takim przypadku zgoda może być dla zatrudniającego niekorzystna – jeżeli pracownik odejdzie z firmy, będzie trzeba wypłacić mu należny ekwiwalent za niewykorzystane dni. Istnieje też ryzyko, iż nie zdąży on wykorzystać przysługującego mu urlopu w zakreślonym przez ustawodawcę terminie.

Jednocześnie warto pamiętać, że pracodawca nie ma możliwości samodzielnego skierowania swojego podwładnego na urlop bezpłatny. Takie działanie naruszałoby bowiem prawa pracownika.

Kiedy nie można odmówić urlopu bezpłatnego?

Powyżej wskazano, że urlop bezpłatny przysługuje pracownikowi tylko i wyłączenie na podstawie jego porozumienia z pracodawcą. Z drugiej jednak strony warto zauważyć, iż od tej zasady są pewne wyjątki. Zatrudniający nie może bowiem odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego w przypadku, gdy pracownik:

• został powołany do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem, gdy z wnioskiem o urlop bezpłatny dla tego pracownika wystąpiła organizacja związkowa,
• jest pracownikiem młodocianym, uczęszczającym do szkoły i wnosi o udzielenie urlopu na okres ferii szkolnych.

W takim przypadku okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego to zależą uprawnienia pracownicze. Dodatkowo – i to niezależnie od powodu, dla którego zgoda na urlop została wydana – pracownikowi nie można wypowiedzieć umowy o pracę zgodnie z art. 41 Kodeksu pracy. Przepisu tego nie stosuje się tylko wówczas, gdy ogłoszona została upadłość lub też likwidacja pracodawcy.

Urlop bezpłatny a praca u innego pracodawcy

Choć pracownik nie musi podawać przyczyny, dla której chce skorzystać z urlopu bezpłatnego, nie można zapomnieć, że czasem pracodawca może – za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie – udzielić mu urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy na rzecz innego pracodawcy. Takie rozwiązanie sprawdza się wówczas, gdy pracodawca prowadzi np. kilka firm lub ściśle współpracuje z inną firmą.

Szukasz pracy?

Malarz proszkowy

OTTO Special Staffing

• Holandia

Dodana 23 kwi 2024

Operator CNC

OTTO Special Staffing

• Holandia

Dodana 23 kwi 2024

Inżynier ds. usług systemowych Data Centre

OTTO Special Staffing

• Holandia

Dodana 23 kwi 2024

Pracownik montażu

OTTO Special Staffing

• Holandia

Dodana 23 kwi 2024

Pracownik załadunku/rozładunku

OTTO Special Staffing

• Holandia

Dodana 23 kwi 2024

Praca Warszawa Praca Wrocław Praca Kraków Praca Katowice

Urlop bezpłatny udzielany z myślą o świadczeniu przez pracownika pracy na rzecz innego podmiotu jest dobrym rozwiązaniem zwłaszcza w tych firmach, w których występuje sezonowy przestój. Dzięki takiej praktyce możliwe jest niwelowanie negatywnych skutków przestojów – pracodawca nie musi sezonowo redukować zatrudnienia.

Urlop bezpłatny a uprawnienia pracownicze

Pracownik, decydując się na urlop bezpłatny, powinien wiedzieć, że przez czas trwania takiego urlopu nie podlega on ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. A zatem, jeżeli zachoruje i otrzyma zwolnienie lekarskie, to nie będzie przysługiwać mu wynagrodzenie chorobowe czy też zasiłek chorobowy zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt. 1 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Oczywiście pracownik na urlopie bezpłatnym pozbawiony jest też prawa do wynagrodzenia.

To z całą pewnością negatywne strony skorzystania z takich dni wolnych. W okresie urlopu bezpłatnego pracodawca wstrzymuje naliczanie i odprowadzanie składek do ZUS. To skutkuje również tym, że okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależy wiele uprawnień, w tym choćby wysokość odprawy emerytalnej. W efekcie pracownik może mieć też ograniczony dostęp do szeregu świadczeń, np. nagród. 

Odwołanie pracownika z urlopu bezpłatnego przez pracodawcę

By zabezpieczyć interesy pracodawcy, ustawodawca przewidział możliwość odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego. Jest to możliwe wówczas, gdy urlop trwa dłużej niż 3 miesiące. Ważne jest też, by taka możliwość została zawarta w oświadczeniu pracodawcy, w którym wyraża on zgodę na taki urlop. Jest to o tyle istotne, że pracownik, który nie stawi się do pracy po odwołaniu, może zostać zwolniony.

Jeżeli w oświadczeniu nie znajdzie się zapis o możliwości odwołania pracownika, to należy pamiętać, że pracodawca również może tego dokonać, lecz w takim przypadku potrzebuje zgody swojego podwładnego. Dotyczy to również sytuacji, w której urlop bezpłatny został udzielony pracownikowi na okres krótszy niż 3 miesiące. A co dzieje się kiedy pracownik wraca do pracy po urlopie bezpłatnym? To wyjaśnia poniższy film:

Urlop bezpłatny a kodeks pracy

Pracownicy rozważający możliwość wzięcia urlopu bezpłatnego, bardzo często zastanawiają się, z jakimi konsekwencjami się to wiąże i co mówią o tym przepisy. Pierwszą najważniejszą kwestią jest to, komu w ogóle należy się urlop bezpłatny? Kodeks pracy jasno mówi, że dotyczy on wyłącznie osób zatrudnionych na umowę o pracę. Może on być także udzielony osobom, które zatrudnione są na mocy przepisów szczególnych, co ma miejsce np. w przypadku radnych, osób wykonujących działalność związkową, odbywających dzienne studia doktoranckie, policjantów.

Bezpłatny urlop w pracy ma na celu przerwanie obowiązku świadczenia pracy, oczywiście bez otrzymywania za ten czas wynagrodzenia. Potocznie nazywany jest jako bezpłatny urlop na żądanie, ponieważ może być on przyznany tylko na wniosek pracownika. Pracodawca nie ma prawa samodzielnie skierować pracownika na taki urlop, ponieważ możliwość świadczenia pracy jest jednym z głównych przywilejów każdego pracownika. Ciekawym zagadnieniem jest też kwestia urlopu w chwili zatrudniania osób na zasadzie B2B:

Przedłużenie urlopu bezpłatnego

Urlop bezpłatny zwykle wiąże się z sytuacją awaryjną – pracownicy korzystają z niego tylko wtedy, gdy naprawdę muszą. Taki urlop zawsze jest inicjatywą pracownika, co oznacza, że pracodawca nie może go zaproponować z własnej woli. Wniosek pracownika to podstawa udzielenia urlopu bezpłatnego, przy czym pisma tego nie trzeba uzasadniać.

W Kodeksie pracy nie ma przepisu, który wyznaczałby limit długości takiego urlopu, jednak należy pamiętać, że pracodawca może, ale nie musi go przedłużyć, a nawet może w ogóle nie zgodzić się na jego udzielenie. Decyzja pracodawcy ma więc charakter całkowicie swobodny, przy czym nie może on samodzielnie zmienić określonego przez pracownika terminu urlopu. Udzielanie urlopu bezpłatnego i jego długość zależą więc wyłącznie od woli pracodawcy, podobnie zresztą jak ewentualne wydłużenie tego urlopu.

Decyzji o nieprzedłużeniu lub nieprzyznaniu urlopu bezpłatnego pracodawca nie musi uzasadniać. Odmowa nie podlega żadnej ocenie organów kontrolujących przestrzegania prawa, w tym również sądów, które zajmują się rozpatrywaniem sporów wynikających ze stosunku pracy. Jedyny wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji, gdy postępowanie pracodawcy wiąże się z naruszeniem zasady równego traktowania pracowników lub zasady niedyskryminacji.

Wynika to z art. 18§3 Kodeksu pracy, zgodnie z którym postanowienia o pracę i innych aktach tworzących stosunek pracy są nieważne, jeśli naruszają zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu. Wówczas należy te postanowienia zastąpić przepisami, które nie wykazują charakteru dyskryminacyjnego – w takiej sytuacji często pracodawca decyduje się wyrazić zgodę na urlop bezpłatny. Zasady postępowania zostały dokładnie określone w Kodeksie pracy.

Urlop bezpłatny – konsekwencje, które warto wziąć pod uwagę

Wiele osób zastanawia się, jaka jest zależność, jeśli chodzi o urlop bezpłatny a ZUS. Podstawową kwestią jest tutaj to, że czas przebywania przez pracownika na urlopie bezpłatnym nie wliczy się do stażu pracy. Jest to jedna z najważniejszych konsekwencji. W tym okresie pracownik nie jest ubezpieczony, czyli pracodawca nie odprowadzi za niego składek społecznych i chorobowych do ZUS.

Warto jednak wiedzieć, że niektóre firmy mają wewnętrzne przepisy, które mogą przychylać się w stronę pracownika i działać na jego korzyść, na przykład poprzez ustalenie, że w danej firmie urlop bezpłatny będzie wliczał się do ogólnego stażu pracy.

Korzystanie z urlopów bezpłatnych nie jest popularne w Polsce. Wiąże się to nie tylko z tym, że konsekwencją takiego urlopu jest brak wynagrodzenia, ale przede wszystkim, z tym że pracodawcy niechętnie go udzielają, ponieważ zazwyczaj mają mniej pracowników niż zleceń, które muszą wykonać dla swoich klientów.