Spis treści
Czy pracownik może opuścić stanowisko pracy?
Pracownicy doskonale wiedzą, że zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę wiąże się z koniecznością wykonywania poleceń służbowych, wydawanych przez przełożonego lub właściciela zakładu pracy. Zasadniczo zatem, będąc pracownikiem, nie można opuścić stanowiska pracy bez zgody zwierzchnika. By móc np. wcześniej wyjść z pracy w celach prywatnych, zatrudniony powinien otrzymać zgodę swojego zwierzchnika. Z uwagi na cele dowodowe, część specjalistów podkreśla, że pracownik powinien otrzymać taką zgodę na piśmie.
Opuszczenie miejsca pracy nie zawsze jednak musi wiązać się z negatywnymi konsekwencjami dla pracownika. Ustawodawca przewidział sytuacje wyjątkowe, które uprawniają zatrudnionego do oddalenia się od stanowiska pracy i to bez zgody przełożonego. Nie oznacza to jednak, że wówczas pracownik nie ma żadnych obowiązków.
Powstrzymanie się od pracy w sytuacji zagrożenia
Pracownik ma prawo opuścić stanowisko pracy wówczas, gdy jego zdrowie lub życie są zagrożone, o czym świadczy art. 210. Kodeksu pracy. Po oddaleniu się na bezpieczną odległość, zatrudniony powinien pamiętać o konieczności poinformowania o tym fakcie swojego pracodawcy. Ważne jest też to, by zatrudniony pamiętał, że w dalszym ciągu pozostaje w dyspozycji swojego przełożonego.
Gdy w firmie doszło np. do awarii, pracownik może być potrzebny do jej usunięcia lub do innych czynności bezpośrednio z nią związanych. Ważne jednak, by pracownik miał w takiej sytuacji świadomość, że naprawiać urządzenia może tylko wówczas, gdy posiada do tego niezbędne umiejętności, kwalifikacje i doświadczenie. Bez względu na powagę sytuacji, jeśli pracownik podejmuje się zdań, do których nie ma wiedzy i uprawnień, w razie wypadku w trakcie ich wykonywania nie może liczyć na odszkodowanie.
Stanowisko pracy a bezpieczeństwo i higiena pracy
Pracownik bez ponoszenia konsekwencji może opuścić swoje stanowisko również wtedy, gdy warunki pracy zapewnione przez pracodawcę nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy. Brak dostosowania się do przepisów BHP w miejscu pracy sprawia, że wykonywanie obowiązków na stanowisku może faktycznie wiązać się z niebezpieczeństwem, a więc zagrażać życiu i zdrowiu pracownika.
Zatrudnieni powinni też pamiętać, że jeżeli samo opuszczenie miejsca wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, to niezbędne jest oddalenie się z zakładu pracy. W takim przypadku również konieczne jest zawiadomienie przełożonego. Jednocześnie pracownik może być spokojny o swoje wynagrodzenie – w takiej sytuacji zachowuje on do niego prawo.
Wyjście z firmy podczas przerwy
Wiele wątpliwości budzi kwestia opuszczania miejsca pracy podczas przerwy. Każdemu pracownikowi przysługuje min 15 min przerwy od pracy, która nie jest odliczana od czasu pracy, za który otrzymuje wynagrodzenie. W zależności od wewnętrznego regulaminu firmy niekiedy jest wydłużona i można ją wykorzystać dowolnie: na odpoczynek, zjedzenie posiłku czy inne czynności. Czy to oznacza, że podczas przerwy w pracy można wyjść do sklepu, na pocztę, czy spacer? Nie – takie wyjście z punktu widzenia prawa jest nielegalne.
Według Kodeksu pracy podczas wykonywania obowiązków pracownik powinien przebywać na terenie zakładu pracy, a podczas przerwy, ponieważ jest wliczana do czasu pracy, nadal obowiązują go wszystkie powinności pracownicze. Co innego, jeśli wewnętrzny regulamin firmy przewiduje przerwy bezpłatne, które nie wliczają się do przepracowanych godzin – podczas takich przerw pracownika faktycznie nie obowiązują zasady stosunku pracy.
Opuszczenie miejsca pracy za zgodą przełożonego
Oczywiście nie każde odejście od biurka rozumiane jest jako opuszczenie miejsca pracy. Istnieją bowiem takie stanowiska, które w zakresie obowiązków mają załatwianie niektórych spraw również poza siedzibą firmy. Informacja o tym powinna być zawarta w szczegółach warunków pracy i wówczas zgoda przełożonego na sporadyczne opuszczenie stałego stanowiska pracy jest domniemana.
W pozostałych przypadkach, jeśli mamy potrzebę wyjścia z pracy, nawet w celach służbowych, powinniśmy zapytać o zgodę pracodawcy. Nie chodzi tu tylko o kontrolę nad pracownikiem – takie zachowanie chroni również zatrudnionego, na wypadek, gdyby poza miejscem pracy przydarzyło mu się nieszczęście. Gdyby doszło do wypadku podczas wykonywania obowiązków służbowych za zgodą szefa poza stałym stanowiskiem pracy, możemy być uprawnieni do odszkodowania (w zależności od okoliczności). Z pewnością tego prawa się pozbawimy, jeśli przydarzy nam się wypadek poza miejscem pracy, w którym znaleźliśmy się bez wyraźnej zgody pracodawcy.
Samowolne opuszczenie stanowiska pracy bez uzasadnienia
Porzucenie pracy bez pytania o zgodę przełożonego może nieść ze sobą poważne konsekwencje, które warto znać. Zdarza się, że zatrudniony opuszcza stanowisko pracy bez zgody zwierzchnika z własnych powodów, a takie postępowania okazuje się niewłaściwe i niedopuszczalne. Co wówczas? Czy pracodawca może pożegnać się ze swoim podwładnym, wręczając mu dyscyplinarkę? Niekoniecznie.
Owszem, takie zachowanie jest naruszeniem podstawowych obowiązków pracownika i choć rzeczywiście pracodawca może mieć rację, to należy pamiętać, że dyscyplinarne zwolnienie podwładnego jest możliwe wyłącznie w razie ciężkiego przewinienia. Definicji takiej na próżno szukać w Kodeksie pracy, a w związku z tym podmiot zatrudniający powinien bardzo ostrożnie podchodzić do tej kwestii.
Jednorazowe wyjście bez zgody szefa, choć z pewnością źle świadczy o pracowniku i jest naganne, w świetle prawa nie jest mocnym uzasadnieniem dla zwolnienia dyscyplinarnego. By pracownik nie dochodził swoich racji na drodze sądowej, pracodawca powinien zastanowić się, czy dyscyplinarne zwolnienie jest najlepszym z możliwych rozwiązań. Zdarza się, że by zdyscyplinować osobę zatrudnioną, wystarczające jest upomnienie lub rozmowa. Warto też sprawdzić, z czego wynikała podjęta przez pracownika decyzja – z nieznajomości przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, czy z mylnego przekonania albo bagatelizowania obowiązków. W pierwszym przypadku warto pomyśleć o dodatkowym szkoleniu.
To może Cię również zainteresować
