Termin ?mediacja? pojawia się w Kodeksie postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 1831 § 1 mediacja jest dobrowolna ? skorzystać mogą z niej zainteresowane strony. Poza dobrowolnością, ten rodzaj postępowania cechuje również dowolność, poufność i uprzedniość. W każdym wypadku postępowanie mediacyjne prowadzi mediator, którego strony mogą dowolnie wybrać. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której na mediację kieruje strony sporu sąd. Wówczas bowiem najczęściej sąd wyznacza mediatora, przed którym mają obowiązek stawić się zainteresowane strony.
Cechy charakterystyczne mediacji
Z punktu widzenia zainteresowanych stron, które toczą spór związany z prawem pracy, mediacja jest dobrowolna. Oznacza to, że w praktyce pracodawca nie może zmusić swojego podwładnego do tego, aby sprawa została w taki sposób załatwiona. Ponadto, całe postępowanie jest poufne ? mediator jest zobowiązany do zachowania tajemnicy. Warto też zauważyć, że mediacja powinna być uprzednia w stosunku do postępowania sądowego. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek. Sąd, który prowadzi postępowanie może skierować strony do mediatora, zaś postępowanie może toczyć się w dalszym ciągu ? decyzja musi i tak zostać podjęta przez sędziego.
Mediator, czyli kto?
Strony sporu, które zamierzają skorzystać z pomocy mediatora powinny wiedzieć, że organizacje społeczne, jak również zawodowe tworzą spisy osób, które mogą pomóc w rozstrzygnięciu sporu i pośredniczyć w rozmowach. Informacje o spisach mediatorów można znaleźć m.in. w sądach okręgowych. Z drugiej strony, należy wskazać, że mediatorem może być praktycznie każdy, kto spełnia określoną pulę wymagań. Mowa tu o tym, że posiada on pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych czy obywatelskich. Oznacza to, że mediatorem może być np. sędzia w stanie spoczynku ? co zdarza się zresztą bardzo często. Nie bez znaczenia jest bowiem fakt, że mediator zna prawo i może wskazać, jakie rozwiązanie będzie najbardziej korzystne dla stron.
Skorzystać czy nie skorzystać?
Przy sprawach z zakresu prawa korzystanie z mediatora wydaje się być bardzo korzystne i wskazane. Przeciążone sądy i tym samym uzyskanie wyroku może być problemem. Właśnie z tego względu tak ważne jest, aby strony ? w pierwszej kolejności ? zainteresowane były właśnie przeprowadzeniem mediacji. Co więcej, taka forma rozmów jest zazwyczaj znacznie tańsza niż inicjowanie postępowania sądowego (z punktu widzenia pracodawcy, gdyż pracownik jest zwolniony z ponoszenia kosztów, nie musi się on zatem ich obawiać).
Zasadniczo mediację prowadzi się na podstawie umowy, choć prawo dopuszcza do sytuacji, gdzie mediacja zostanie poprowadzona przez faktyczne jej podjęcie przez zainteresowane strony. Warto przy tym wskazać, że sam mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji, jest on również zobowiązany do zachowania tajemnicy, gdyż postępowanie takie nie jest jawne. Wyjątkiem jest sytuacja, w której strony zwolnią go z tego obowiązku.
Co dalej?
Zawarcie ugody przed mediatorem ? po zatwierdzeniu jej przez sąd ? ma moc prawną ugody sądowej. Oznacza to, że strony są faktycznie zobowiązane do rozwiązania, na które przystały. Jeżeli mediacja była prowadzona w trakcie procesu, ugoda zawarta przed mediatorem i jednocześnie zatwierdzona przez sąd umożliwia umorzenie postępowania sądowego. Warto przy tym podkreślić, że sąd nie jest zobowiązany zatwierdzić każdej ugody ? ta, aby była ważna, nie może być sprzeczna z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa.
