Na polskim rynku pracy bardzo popularne jest stwierdzenie, że jedyną słuszną formą zatrudnienia jest zawarcie ciągłego stosunku pracy – najlepiej bezterminowo. Nie bez powodu więc umowa o pracę często utożsamiana jest właśnie z umową o pracę na czas nieokreślony. Dla większości etatów umowa na czas nieokreślony stanowi najbardziej komfortową formę zatrudnienia, przede wszystkim z punktu widzenia pracownika. Jej warunki określają przepisy Kodeksu Pracy, które ściśle regulują przebieg stosunku pracy i jasno wskazują na prawa i obowiązki pracodawcy oraz liczne korzyści dla pracowników.
Umowa o pracę na czas nieokreślony – korzyści
Jak sama nazwa wskazuje, główna zaleta umowy na czas nieokreślony dotyczy stabilności zatrudnienia. Ta, z punktu widzenia pracownika, najlepiej chroni jego uprawniania, zaś dzięki odpowiednio długiemu okresowi wypowiedzenia, daje szansę na znalezienie alternatywnego zajęcia. Ponadto posiadanie umowy na czas nieokreślony ma bardzo duże znaczenie w przypadku potencjalnych kredytobiorców. Wbrew pozorom instytucję udzielające pożyczek zwracają uwagę na horyzont czasowy zatrudnienia, dzięki czemu znacznie wzrastają szansę na otrzymanie środków. Na co jeszcze może liczyć pracownik? Umowa o pracę gwarantuje ustawową płacę minimalną, prawo do urlopu wypoczynkowego oraz pełną możliwość wykorzystania zwolnienia lekarskiego tzw. L4 oraz w razie potrzeby uprawnia do zasiłku dla bezrobotnych. Co więcej ewentualne zwolnienie pracownika musi zostać odpowiednio uargumentowane i poświadczone rzeczywistym stanem rzeczy w przedsiębiorstwie. Dzięki temu pracownik unika ryzyka nadużyć ze strony optymalizujących koszty pracodawców i może liczyć na swego rodzaju ochronę posady - oczywiście w granicach prawnych regulacji. Z tego powodu większość osób aktywnych zawodowo dąży do nawiązania stosunku pracy w oparciu właśnie o umowę na czas nieokreślony. Mimo, że zastosowany typ umowy to w dalszym ciągu indywidualna decyzja pracodawcy, prawo w tym przypadku skłania się w stronę zatrudnionych. Warto pamiętać, że po przekroczeniu ustawowych limitów zatrudniania pracownika, przełożony jest zobowiązany przekształcić obowiązującą z kolei umowę właśnie w umowę na czas nieokreślony.
Kiedy należy się umowa na czas nieokreślony?
Niestety, z drugiej strony umowa o pracę na czas nieokreślony to obciążenie dla pracodawcy - zwłaszcza jeśli porówna się ją z dostępnymi alternatywami np. Umowami cywilnoprawnymi. Nie chodzi tu jedynie o koszt finansowy, ale przede wszystkim o kwestie formalne. Pracodawca zatrudniający pracownika w oparciu o umowę na czas nieokreślony posiada mniejszą swobodę zarządzania zasobami kadrowymi zwłaszcza w kwestii udzielanych urlopów czy zwolnień chorobowych. Co więcej umowa na czas nieokreślony niesie za sobą ograniczenia w przypadku zakończenia współpracy. Pracownikowi przysługuje nie tylko wydłużony czas wypowiedzenia, ale także prawo do poznania racjonalnych powodów zwolnienia. Unikanie umowy o pracę stało się więc w ostatnim czasie na tyle popularne, że postanowiono zastosowań nowe regulacje prawne. W ich myśl, pracodawca, który potencjalnie zamierza utrzymać danego pracownika, nie może stosować buforu bezpieczeństwa w postaci innych rodzajów umów w nieskończoność. Zasadniczo przełożony musi przestrzegać limitów współpracy z konkretnym pracownikiem, czyli limitu 33 miesięcy zatrudnienia i limitu 3 umów pomiędzy stronami. Ich przekroczenie jest równoznaczne z koniecznością zaproponowania podwładnemu umowy o pracę na czas nieokreślony.
Umowa na czas nieokreślony - wypowiedzenie
Kodeks pracy wyróżnia 3 podstawowe typy umów o pracę ze względu na ich wymiar czasowy, czyli umowę na okres próby, umowę na czas określony oraz umowę na czas nieokreślony. Podstawowa różnica pomiędzy nimi sprowadza się właśnie do kwestii wypowiedzenia. Ciągłość zatrudnienia tej ostatniej, przejawia się w wydłużonym terminie zakończenia współpracy. Pracodawca nie ma obowiązku wcześniejszego informowania pracownika o zamiarze zwolnienia. W przypadku umowy na czas określony, decyzja o braku jej przedłużenia nierzadko jest dla zatrudnionego zaskoczeniem. Sprawa wygląda zupełnie inaczej w umowie o pracę na czas nieokreślony. W odróżnieniu od umowy na czas określony, ta nie zawiera terminu jej rozwiązania. Warto zauważyć, że powyżej wskazany okres wypowiedzenia uzależniony jest jedynie od czasu zatrudnienia u danego pracodawcy. W takim przypadku niezbędne będzie zsumowania poszczególnych okresów zatrudnienia w celi ustalenia długości wypowiedzenia. I tak, zgodnie z art. 36§1 Kodeksu pracy, okres wypowiedzenia będzie wynosił:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Dodatkowo, jeśli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 pracowników, a zakończenie stosunku pracy wynika z przyczyn leżących po stronie przełożonego, to zwolniony ma prawo do otrzymania stosownej odprawy. Mimo wszystko warto pamiętać, że wbrew pozorom dogodna długość okresu wypowiedzenia zależy od okoliczności. W przypadku, gdy to pracownik decyduje o złożeniu wypowiedzenia zdarza się, że wydłużony okres wypowiedzenia nie jest na rękę zatrudnionemu, z kolei pozwala pracodawcy na znalezienie odpowiedniego zastępstwa. Jak podają specjaliści do sprawy kadrowych – pracodawcy zapominają o wynikających dla siebie przywilejach i nie zawsze biorą to pod uwagę przy doborze konkretnej umowy o pracę. Z drugiej strony, wszelkie nieetyczne zawodowo zachowania, takie jak przetrzymywanie pracownika i blokowanie objęcia przez niego innej posady mogą być niwelowane przez zastosowanie wypowiedzenia za porozumieniem stron.
W przypadku umowy na czas nieokreślony, znaczącą różnicą, w stosunku do wcześniej omówionych umów, jest fakt, iż pracodawca, które decyduje się na rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem, musi wskazać przyczynę uzasadniającą to wypowiedzenie. Ta nie może być jednak ogólnikowa, ale konkretna i rzeczywista. Do najczęstszych zaliczyć można nieuzasadnioną odmowę wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych czy też w dniu wolnym od pracy, częste spóźnienia do pracy lub naruszanie zasad współżycia społecznego.
Ustanie stosunku pracy wymaga zawsze złożenia stosowanego oświadczenia przez jedną ze stron. Nie istnieje jeden oficjalny wzór wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony jednak zawsze powinno ono zawierać takie elementy jak miejscowość, datę, dane pracodawcy i pracownika, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy wraz z podaniem terminów, oświadczenie o przysługującym okresie wypowiedzenia oraz oczywiście podpisy obu stron. W przypadku wypowiadania umowy przez pracodawcę konieczne jest podanie przyczyny zwolnienia i załączenie informacji o przysługującemu pracownikowi prawie do odwołania od zasadności decyzji do sądu pracy.
Umowa na czas nieokreślony niesie za sobą konkretne regulacje prawne, których trzeba być świadomym już na etapie nawiązywania stosunku pracy. Na rodzimym rynku pracy to właśnie ten typ umowy, ze względu na szeroki profil ochrony praw pracownika, jest postrzegany jako najbardziej kompleksowy i według większości aktywnych zawodowo, zawsze warto do niego dążyć.
