Rozwiązywanie sporów pracowniczych - sądownicze i polubowne

Ustawodawca w Kodeksie pracy unormował zarówno system rozpoznawania sporów sądowy, jak i polubowny. Z uwagi jednak na doniosłość stosunków pracy w życiu społecznym, jak i gospodarczym, nacisk położony został na ugodowe likwidowanie wszelkich sporów. Dzięki temu zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą zaoszczędzić czas, nie muszą również gromadzić i przedstawiać dowodów na daną okoliczność. Warto przy tym dodać, że polubowne załatwianie kwestii spornych jest możliwe na wiele sposobów.

Polubowne załatwianie sporów

Każdy pracownik zarówno z uwagi na czas, jak i konieczność zapoznania się z przynajmniej postawami prawa pracy powinien w pierwszej kolejności decydować się właśnie na polubowne załatwianie wszelkich sporów. Stosunkowo rozbudowany system pozwala wybrać najlepszą dla siebie metodę porozumienia się z pracodawcą.

Postępowanie pojednawcze i mediacja

Zarówno postępowanie pojednawcze, jak i mediacja należą do grupy ugodowych metod rozwiązywania wszelkich pojawiających się roszczeń. Pierwsze z nich prowadzone są przed tak zwanymi komisjami pojednawczymi, które to mogą funkcjonować przy każdym zakładzie pracy. Są one powoływane wspólnie przez pracodawcę oraz zakładową organizację związkową, zaś zgodnie z art. 244§3 Kodeksu pracy "jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników". Jednocześnie pracodawca ma obowiązek ustalić następujące kwestie:

- zasady i tryb powoływania komisji, - czas trwania kadencji, - liczbę członków kadencji.

Warto zauważyć, że niewątpliwą zaletą postępowania pojednawczego jest jego szybkość. Zgodnie z art. 251§1 Kodeksu pracy "komisja pojednawcza powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku". Każde postępowanie pojednawcze kończy się zawarciem ugody. Z punktu widzenia prawa istotna jest jej treść, gdyż nie może być ona sprzeczna z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa. Mediacja jest innym sposobem rozwiązania sporu, niemniej może być równie skuteczna co postępowanie pojednawcze. W tym przypadku jest ona prowadzona przez mediatora, którego strony wybierają same. Mediatorem może być przy tym praktycznie każda osoba, która posiada zdolność do czynności prawnych. Ustawa w tym zakresie nie przewiduje żadnych ograniczeń, nie wskazuje również, kto powinien być mediatorem, czyli nie wyznacza danej osoby. Warto równocześnie podkreślić, że mediacja jest dobrowolna, zaś samo postępowanie poufne, dzięki czemu strony sporu sprawę załatwiają w sposób dyskretny. Z punktu widzenia prawa podzielić można ją na:

- umowną, - przeprowadzaną na postawie postanowienia sądu.

Niezależnie od rodzaju, uznaje się, że mediacja prowadzona jest przed rozpoczęciem sporu sądowego. Od tej zasady istnieje wyjątek - wówczas, gdy strony wyrażą na to zgodę, mediacja może przebiegać niejako równolegle do toczącego się postępowania przez Temidą.

Sąd rozstrzygnie

Kwestią oczywistą jest, że każda ze stron może swoich roszczeń dochodzić przed sądem. W takim przypadku wszystkie roszczenia wynikające ze stosunku pracy rozstrzygają sądy pracy. Zgodne zatem z art. 262§1 Kodeksu pracy są to:

sądy pracy stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych, sądy pracy i ubezpieczeń społecznych stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich, zwane sądami pracy, sądy apelacyjne jako sądy drugiej instancji, Sąd Najwyższy, który rozstrzyga skargi kasacyjne.

Właściwości rzeczowe sądów

Szukasz pracy?

Pracownik Hotelowy / Irlandia

Cekal

• Irlandia

Dodana 2 paź 2023

Ślusarz – pracownik produkcji

REDOR Sp. z o.o.

• Bielsko-Biała

Dodana 2 paź 2023

Operator CNC (frezer/tokarz)

REDOR Sp. z o.o.

• Bielsko-Biała

Dodana 2 paź 2023

Koordynator Przedstawicieli Handlowych (Dolnośląskie – Łódzkie – Mazowieckie)

"MULTI-DECOR" sp. z o.o.

• Łódzkie

Dodana 2 paź 2023

Stażysta/ka w dziale rekrutacji pracowników w Środzie Śląskiej

TWG Polska Sp. z o.o.

• Kąty Wrocławskie

Dodana 2 paź 2023

Praca Warszawa Praca Wrocław Praca Kraków Praca Katowice

W tym wypadku warto również znać właściwości rzeczowe poszczególnych sądów. I tak, do sądów rejonowych niezależnie od wartości przedmiotu sporu należą sprawy z zakresu o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy oraz przywrócenie poprzednich warunków pracy, o ustalenie istnienia stosunku pracy oraz wynagrodzenia dochodzonego wraz z odszkodowaniem. Pozostałe kwestie związane ze stosunkiem pracy będą rozstrzygały sądy okręgowe. Gdy sprawa znaleźć ma się na wokandzie, nie jest istotne właściwość miejscowa, gdyż ta jest przemienna. Zgodnie z zasadą zatem, powództwa mogą być wytoczone zarówno przez sąd właściwości ogólnej pozwanego, jak i sąd, w okręgu którego znajduje się zakład pracy. Warto zauważyć, że przy sporze sądowym, ustawodawca chroni zwłaszcza pracownika, zgodnie z zasadą, że pracodawca jest stroną silniejszą. W związku z tym ustanawia szereg reguł, do których zatrudniony może odwołać się na każdym etapie prowadzonego postępowania. Z punktu widzenia pracownika, który jest mniej rozeznany w aktualnie obowiązujących przepisach prawa, istotną kwestią jest ewentualna skarga kasacyjna. Taka bowiem jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, jeżeli ich wartość jest niższa niż 10 000zł. Dodatkowo nie będzie możliwe skorzystanie z niej w przypadku, gdy kwestią sporną jest:

kara porządkowa, świadectwo pracy i wszelkie roszczenia z nim związane.

Jak powinien wyglądać pozew?

Sporządzanie pozwu nie jest sprawą trudną, niemniej jednak każdy zainteresowany pracownik musi pamiętać o kilku podstawowych kwestiach. Przede wszystkim istotne jest to, że dokument ten musi odpowiadać wymogom pisma procesowego. Zgodnie z art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego, każde pismo procesowe powinno zawierać pewne stałe elementy. Są nimi:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
• oznaczenie rodzaju pisma,osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, wymienienie załączników.

Pozew jako pismo inicjujące

Pozew jest pismem inicjującym postępowanie przez sądem. Ponieważ jest to pierwszy dokument kierowany do sądu, konieczne jest zamieszczenie dodatkowych informacji. Mowa tu o miejscu zamieszkania lub siedzibie stron, ich przedstawicielach ustawowych i pełnomocnikach oraz samym przedmiocie sporu. W kolejnych pismach strony powinny podawać już sygnaturę akt. Tę znaleźć można w każdym piśmie, które zostało wydane przez sąd i dotyczy prowadzonego postępowania.

Obowiązki stron podczas procesu

W praktyce osoby, które nie mają na co dzień do czynienia z pismami sądowymi mogą mieć problem z poszczególnymi kwestiami i dokładnym określeniem swoich roszczeń. Wyjściem może być ustanowienie pełnomocnika w osobie profesjonalisty, czyli prawnika. Z drugiej strony, pokusić można się o samodzielne napisanie pozwu. Wówczas należy jednak pamiętać, że w przypadku błędów sąd będzie wzywał do uzupełnienia wniosku. Taka procedura wydłuża całe postępowanie.

W pozwie, jak i każdym innym piśmie kierowanym do sądu, konieczne jest wskazanie powoda oraz pozwanego. Tym pierwszym jest osoba składająca pozew, drugim zaś osoba, od której powód domaga się spełnienia lub zaniechania określonych czynności.

O ile określenie powoda i pozwanego dotyczy każdej ze stron stosunku pracy, o tyle warto zauważyć, że wartość przedmiotu sporu będzie musi określić pracownik wnoszący pozew. W tym przypadku mowa o wysokości kwoty, o którą ubiega się od pozwanego.

Osnowa wniosku i załączniki

Każdy pozew składa się też z osnowy wniosku, czyli głównej części pisma. To właśnie tam powód powinien przedstawić zarzuty, jakie podnosi, jak również wskazać dowody na poparcie swoich stwierdzeń. Z punktu widzenia osoby składającej pozew ważne jest, aby nie tylko przedstawić faktyczną sytuację, która miała miejsce. Może być to opis zdarzeń wraz ze wskazaniem dat.

Do wniosku, aby potwierdzić tę właśnie część, należy też koniecznie dołączyć dowody. Załącznikami powinny być przede wszystkim dokumenty. W przypadku, gdy sprawa toczy się o wynagrodzenie, warto przedstawić zawartą umowę czy też przedstawić regulamin wynagradzania, który obowiązywał w momencie zatrudnienia pracownika w zakładzie pracy.

Pamiętaj o terminach

Z punktu widzenia każdej osoby, która wnosi pozew niezwykle ważna jest konieczność pamiętania o terminach dochodzenia roszczeń. Te wyznaczają czasową możliwość dochodzenia przez strony, które zawarły umowę o pracę określonych roszczeń związanych właśnie ze stosunkiem pracy. Istotne jest, że ewentualny upływ określonego terminu uniemożliwia dochodzenie roszczenia i pozbawia ostatecznie zarówno pracownika, jak i pracodawcę możliwości dochodzenia praw na drodze sądowej.

Z uwagi na konieczność szybkiego rozwiązywania niektórych spraw, Kodeks pracy wskazuje na ścisłe terminy dochodzenia roszczeń pracowniczych. Tak jest choćby z art. 264 § 1, zgodnie z którym "odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę".

W Kodeksie pracy cały dział XII poświęcony jest uregulowaniu zasad rozpatrywania indywidualnych sporów, które to wynikają z zawartego pomiędzy stronami stosunku pracy. Trzeba zaznaczyć, że zgodnie z art. 242 § Kodeksu pracy, każdy pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej, zaś ?przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą?. O czym powinni wiedzieć zainteresowani założeniem sprawy w sądzie pracownicy lub pracodawcy?

Ogólne zasady

W praktyce uznaje się wystąpienie do sądu pracy za ostateczność. Warto zauważyć, że ustawodawca na strony, które zawarły umowę nakłada obowiązek dążenie do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy (art. 243). Z drugiej strony, jeżeli nie jest możliwe dojście do porozumienia, to zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą wytoczyć powództwo ze stosunku pracy przed sądem:

• właściwości ogólnej ? ze względu na miejsce zamieszkania lub też siedzibę pozwanego,
• w okręgu którego praca jest, była lub też miała być wykonywana,
• w okręgu którego znajduje się zakład pracy.

Zgodnie z przepisami, osoba, która wnosi pozew może dowolnie wybrać sąd pracy, przed którym będzie toczyć się postępowanie. Pracownicy, którzy zdecydują się na taki krok powinni wiedzieć, że zwolnieni są z opłat choć od tej zasady istnieją odstępstwa. Mowa tu o takiej sytuacji, w której przedmiot sporu przewyższa kwotę 50 tys. złotych. Wówczas powód zobowiązany jest do uiszczenia tak zwanej opłaty stosunkowej, która wynosi odpowiednio 5% wartości sporu. Dodatkowe opłaty ponieść trzeba będzie w przypadku składania apelacji, zażalenia, skargi konstytucyjnej czy też skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego ? 30 zł (bez względu na to, czy przedmiot sporu przekracza czy też nie 50 tys. zł). Warto też pamiętać, że odnosi się to wyłącznie do pracownika, zaś pracodawca nie jest zwolniony z konieczności opłaty kosztów sądowych.

Zapłaci pracownik, pracodawca lub Skarb Państwa

Nieco inaczej sytuacja wygląda, gdy konieczne jest powołanie choćby biegłych sądowych, których zadaniem jest wydanie opinii. W takim przypadku koszty ich pracy tymczasowo są przenoszone na Skarb Państwa. W postanowieniu kończącym sprawę sąd rozstrzyga o wydatkach i może obarczyć nimi zarówno pracownika, pracodawcę, jak również przenieść je na Skarb Państwa. Z punktu widzenia pracownika istotne jest, że obarczenie jego osoby kosztami jest możliwe, niemniej jednak tylko i wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach. Dla przykładu dzieje się tak wówczas, gdy zachowywał się on w sposób naganny w trakcie procesu, dochodził bezzasadnych roszczeń czy też mnożył nieuzasadnione wnioski dowodowe i tym samym podwyższał koszty prowadzonego procesu.

Co z pozwem?

Wniesienie sprawy do sądu pracy jest związane z koniecznością sporządzenia przez stronę inicjującą proces pozwu. Każdy taki dokument musi odpowiadać wymogom pisma procesowego. Zgodnie z art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego, każde pismo procesowe powinno zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
• oznaczenie rodzaju pisma,
• osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
• wymienienie załączników.

Dodatkowo, jeżeli pismo procesowe jest też pierwszym pismem w sprawie, konieczne jest zamieszczenie informacji o miejscu zamieszkania lub siedzibie stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz samego przedmiotu sporu. W kolejnych pismach strony powinny podawać już sygnaturę akt. Tę znaleźć można w każdym piśmie, które zostało wydane przez sąd i dotyczy prowadzonego postępowania.