Spis treści
Budżet Polski w 90% opiera się na podatkach - 12 różnych typów podatków
Podstawą prawną do nakładania podatków w Polsce jest artykuł 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Wskazuje on, że nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych oraz zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków musi być przeprowadzane poprzez stosowne ustawy.
Jakie są podatki w Polsce? Podstawową ustawą regulującą kwestie podatków w Polsce jest Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Tam omówione są wszystkie najważniejsze wytyczne dotyczące danin publicznych.
Budżet Polski opiera się na podatkach aż w 90%. W tej chwili płacimy aż 12 rodzajów podatków, choć nie wszystkie trafiają one do budżetu centralnego. Do najbardziej znanych podatków zalicza się PIT i VAT, jednak warto znać ich nieco więcej. Podstawowe podatki w Polsce omawiamy w kolejnych częściach artykułu.
To Cię powinno też zainteresować: Zawód: księgowy - kwalifikacje i predyspozycje potrzebne do pracy w księgowości.
Rola podatków w zasilaniu budżetu państwa - główne funkcje i cele podatków
Podatki są podstawowym źródłem dochodu dla budżetu państwa. Z tych środków możliwe jest finansowanie jego działalności. Dzięki podatkom państwo może finansować funkcjonowanie szpitali, szkół, przedszkoli, realizować inwestycje czy wspierać osoby ubogie. Bez danin publicznych państwo nie mogłoby realizować swoich podstawowych zadań - nie działałyby podstawowe instytucje, takie jak policja, straż pożarna, sądy, urzędy skarbowe itd.
- Funkcja fiskalna. Dzięki podatkom państwo pozyskuje środki pieniężne niezbędne do pokrycia określonych potrzeb publicznych.
- Funkcja redystrybucyjna. Polega ona na podziale dochodów budżetowych uzyskanych z podatków pomiędzy obywateli i związki publicznoprawne.
- Funkcja stymulacyjna. Obniżenie stawek podatkowych, wprowadzenie ulg lub zwolnień sprawia, że obywatele są bardziej skłonni do podjęcia pracy (otrzymują wyższe wynagrodzenia), co w konsekwencji prowadzi do tego, że do budżetu państwa trafia więcej środków. Dzięki tej funkcji zachodzą określone procesy i działania gospodarcze korzystne zarówno z punktu widzenia państwa jak i obywateli.
To Cię powinno też zainteresować: Podatek dochodowy w Kanadzie - stawki podatkowe
Czym różnią się podatki pośrednie i bezpośrednie?
Jak wygląda podział podatków w Polsce? Podatki dzieli się na kilka kategorii, m.in. na bezpośrednie i pośrednie. Na czym polega różnica między nimi? To proste. Danin pośrednich nie uiszczamy bezpośrednio w urzędzie skarbowym, lecz jak wskazuje ich nazwa, podczas nabywania towarów lub usług. Jakie są przykłady podatków pośrednich?
To Cię powinno też zainteresować: Podatek dochodowy w USA - stawki podatkowe
Najbardziej znanym przykładem podatku pośredniego jest podatek VAT, czyli podatek od towarów i usług. Płacimy go wraz z kupowanymi towarami, np. żywnością czy elektroniką. Z kolei podatki bezpośrednie obciążają podatnika w sposób bezpośredni i trafiają na konto urzędu skarbowego. Podstawowy typ podatku bezpośredniego to PIT, czyli podatek dochodowy od osób fizycznych.
Podział danin publicznoprawnych na bezpośrednie i pośrednie to nie jedyna klasyfikacja. Podatki można też odróżniać ze względu na przedmiot opodatkowania (przychód, dochód majątek), podmiot opodatkowania (osoba prawna - CIT, osoba fizyczna - PIT) czy miejsca, do którego trafiają konkretne daniny (jednostka samorządu terytorialnego, budżet państwa).
Klasyfikacja podatków w Polsce - rodzaje podatków
Podstawowe rodzaje danin publicznych omówiono w poniższej tabeli:
|
Podatki pośrednie |
Podatki bezpośrednie |
|
Podatek od towarów i usług (VAT) |
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) |
|
Podatek od gier |
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) |
|
Podatek akcyzowy |
Podatek od wydobycia niektórych kopalin |
|
Podatek od wybranych instytucji finansowych |
|
|
Podatek od nieruchomości |
|
|
Podatek od czynności cywilnoprawnych |
|
|
Podatek od sprzedaży detalicznej |
|
|
Podatek leśny |
|
|
Podatek rolny |
|
|
Podatek od spadków i darowizn |
|
|
Podatek tonażowy |
|
|
Podatek od środków transportowych |
|
|
Podatek od produkcji okrętowej (zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji) |
Ponadto budżet państwa zasilają też dochody niepodatkowe, czyli m.in. dywidendy i wypłaty z zysku, cło, wpłaty jednostek samorządu terytorialnego, dochody państwowych jednostek budżetowych oraz inne dochody niepodatkowe. Sporym źródłem dochodu dla polskiego budżetu są także środki z UE oraz innych źródeł, które nie podlegają zwrotowi.
To Cię powinno też zainteresować: Podatek dochodowy w Dubaju - bez PIT i CIT w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
Podatek VAT przynoszący 40% wpływów do budżetu - stawka VAT w Polsce
Podatek od towarów i usług, czyli VAT (z ang. Value Added Tax) jest to danina, którą płaci każdy z nas. Wpływy z VAT jednocześnie są największym źródłem dochodu dla budżetu państwa. Według statystyk VAT stanowi około 40% wszystkich wpływów do budżetu. Podatek VAT w Polsce został wprowadzony w 1993 roku.
To Cię powinno też zainteresować: Podatek dochodowy w Turcji - stawki podatkowe
Nalicza się go na każdym etapie obrotu produktami i usługami. Jednocześnie funkcjonujący system odliczania tego obciążenia pobranego w poprzednich fazach obrotu powoduje, że podatek zazwyczaj nie nakłada się na siebie. Końcowy koszt podatku VAT ponoszony jest w większości przypadków przez klientów indywidualnych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której w danym sklepie obowiązuje promocja pt. "zakupy bez VAT".
- funkcja fiskalna - państwo zyskuje środki na realizację określonych zadań,
- zwiększenie dyscypliny podatkowej,
- zmniejszenie liczby zakupów w tzw. szarej strefie.
- 23%,
- 8%,
- 5%,
- 0%.
O tym, która stawka powinna być zastosowana w przypadku konkretnego towaru bądź usługi, decyduje matryca VAT. Jest to załącznik do ustawy od podatku od towarów i usług. Jeśli podatnik nie wie, którą stawkę wybrać, powinien zwrócić się z wnioskiem do Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie tzw. wiążącej informacji stawkowej (WIS).
To Cię powinno też zainteresować: PCC-3 Deklaracja w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych. Jak wypełnić druk PCC-3 po zakupie samochodu?
Wcześniej, do 2011 roku podstawowe stawki VAT wynosiły odpowiednio 22% i 7%. Podwyżka wprowadzona wówczas przez Radę Ministrów była uzasadniana kryzysem ekonomicznym. Miała ona mieć formę tymczasową. Niestety, mimo upływu lat oraz zmiany partii rządzącej w dalszym ciągu niższe stawki VAT nie zostały przywrócone. Ostatnio obowiązywanie wyższych stawek VAT zostało prolongowane w 2020 roku.
Podatek akcyzowy - czym jest i kogo dotyczy?
Akcyza to podatek, który obowiązuje we wszystkich państwach należących do Unii Europejskiej. Jest to podatek pośredni naliczany do określonych towarów. Jego podstawowym celem jest ograniczenie spożywania szkodliwych, niebezpiecznych i trujących substancji. Akcyza jest też wprowadzana na towary, których produkcja jest tania, zaś popyt bardzo wysoki. Podatek akcyzowy stanowi 20% wszystkich wpływów do budżetu państwa. W III RP podatek akcyzowy został wprowadzony w 1993 roku. Wcześniej pobierano go w dwudziestoleciu międzywojennym oraz kilka lat po zakończeniu drugiej wojny światowej.
Większości Polaków akcyza kojarzy się przede wszystkim z alkoholem oraz wyrobami tytoniowymi. Warto jednak wiedzieć o tym, że podatek ten obowiązuje również przy wyrobach energetycznych oraz energii elektrycznej. Poszczególne państwa należące do Unii Europejskiej mogą same zdecydować, czy chcą opodatkować akcyzą inne wyroby, takie jak susz tytoniowy, samochody osobowe, płyn do papierosów elektronicznych oraz wyroby nowatorskie.
W Polsce akcyzą objęte są napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe, energia elektryczna, paliwa oraz samochody. Ustawodawca uzasadnia pobieranie akcyzy od tych kategorii produktów i usług względami ekologicznymi oraz prozdrowotnymi. Jak wiadomo, energia elektryczna produkowana jest w naszym kraju głównie z elektrowni węglowych, zaś samochody również odpowiadają za znaczne zanieczyszczenie środowiska. Z kolei negatywny wpływ alkoholu i wyrobów tytoniowych na zdrowie człowieka jest wręcz niezaprzeczalny.
Akcyza doliczana jest do finalnej ceny poszczególnych produktów i usług i płacą ją klienci detaliczni. Następnie przekazane przez nabywców środki trafiają do budżetu państwa. Stawki akcyzy są mocno zróżnicowane - zależą m.in. od rodzaju towaru. Przykładowo: stawka na wódkę jest 36-krotnie wyższa niż na wino.
Podatek dochodowy od osób fizycznych co to jest PIT, jak go obliczyć i rozliczyć
Podatek dochodowy od osób fizycznych, czyli PIT (z ang. Personal Income Tax) to danina, która została wprowadzona w Polsce w 1991 roku. Dotyczy ona wszystkich obywateli, którzy w danym roku rozliczeniowym uzyskali dochód niepodlegający zwolnieniu z podatku.
Jakie są stawki podatków w Polsce? W tej chwili podstawowa stawka podatku PIT wynosi 12% (obniżono ją z 17%) - obowiązuje ona dla dochodu poniżej kwoty 120 000 złotych. Druga stawka to 32% (od kwoty większej niż 120 000 złotych). Podatek dochodowy od osób fizycznych stanowi około 16% wpływów w polskim budżecie.
Najpopularniejsze źródła dochodu to umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło, emerytura oraz renta. Czy ten rodzaj podatku muszą płacić wszyscy obywatele? Nie. Polski ustawodawca wyróżnił np. osoby w wieku 18-26 lat. Są one całkowicie zwolnione z płacenia podatku dochodowego, dzięki czemu za swoją pracę otrzymują wyższe wynagrodzenie "na rękę".
To Cię powinno też zainteresować: Podatek dochodowy - którą formę opodatkowania wybrać? Jak obliczyć zaliczkę na podatek dochodowy?
Jakie są zasady płacenia podatku dochodowego? Podatek dochodowy płacony jest zazwyczaj przez pracodawcę w każdym miesiącu wraz z wypłatą wynagrodzenia. Określa się to jako zaliczki na poczet podatku dochodowego. Każdy podatnik w Polsce uzyskujący dochody jest zobowiązany, aby do końca kwietnia rozliczyć się z dochodów za ubiegły rok. Istnieje kilka formularzy deklaracji podatkowych PIT. Przykładowo, osoby, które otrzymywały wynagrodzenie z umowy o pracę, zlecenie lub o dzieło, rozliczają się na formularzu PIT-37.
Jak pobierany jest podatek dochodowy?
- Przez pracodawcę w formie zaliczek przelewanych następnie na konto urzędu skarbowego. Dzięki temu obywatel składający deklarację nie musi płacić sumy podatku z całego roku, tylko ewentualne wyrównanie.
- Bezpośrednio przez podatnika w formie zaliczek miesięcznych bądź kwartalnych. Dotyczy to osób, które prowadzą własną pozarolniczą działalność gospodarczą.
- Przez podatnika przy okazji składania rozliczenia rocznego (np. od uiszczonych alimentów).
Jakie nietypowe podatki płacimy w Polsce?
Polski ustawodawca w ciągu kilkudziesięciu ostatnich lat pobierał od obywateli nieco nietypowe podatki. Jedną z nich było tzw. bykowe, które obowiązywało w latach 1945-1973. Musiały je uiszczać osobny niezamężne, nieżonate oraz bezdzietne.
Jedną z nietypowych danin, która w dalszym ciągu obowiązuje w naszym kraju, to podatek od psa. Za jej pobieranie odpowiada gmina. Jest on pobierany od prawie 30 lat. Jednostki samorządu terytorialnego mogą samodzielnie decydować o wysokości tego podatku. Gminy mają również prawo, by zrezygnować z tego podatku.
Od 2018 roku obowiązuje w Polsce podatek denny. Zgodnie z nazwą, opodatkowane nim są dna, czyli podwodne grunty znajdujące się pod wodami należącymi do Skarbu Państwa.
Poniżej, jako ciekawostkę, przedstawiamy ciekawe podatki obowiązujące na świece:
Źródło: https://ideologia.pl/jakie-podatki-placimy-w-polsce/
Podatkiem bezpośrednim CIT - podatek dochodowy od osób prawnych
Podatek bezpośredni, który uiszczają osoby prawne, to podatek CIT (z ang. Corporate Income Tax). Uiszczają go przede wszystkim przedsiębiorstwa i spółki. Wprowadzono go w Polsce jeszcze przed transformacją ustrojową, na początku 1989 roku. Stawka podatku CIT uzależniona jest od dochodów danego podmiotu. Gdy przychód ze sprzedaży w poprzednim roku nie przekroczył równowartości 2 mln euro, wówczas stawka CIT wynosi 9%. Gdy jest on wyższy, stawka wzrasta do 19%.
Podatek CIT stanowi około 10% wpływów do polskiego budżetu państwa. Tak samo jak w przypadku podatku PIT, przedmiotem opodatkowania jest dochód, czyli różnica pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania w ciągu roku podatkowego.
Przedmiot opodatkowania - podatek od spadków i darowizn i nieruchomości
Podatek bezpośredni obowiązujący od 1983 roku. Za jego uiszczanie odpowiadają osoby fizyczne. Stawka tego podatku uzależniona jest od wartości przedmiotu darowizny lub spadku a także od stopnia pokrewieństwa - wynosi ona od 3% do maksymalnie 20%. Przedmiotem opodatkowania są zazwyczaj darowizny, spadki a także nieruchomości czy oszczędności. Środki z tego podatku trafiają do jednostek samorządu terytorialnego.