Spis treści
Rynek pracy i płacy w Polsce
Sytuacja pracowników na polskim rynku pracy ulega poprawie. Maleje bezrobocie, liczba ofert pracy oraz poziom wynagrodzeń rośnie. Według danych GUS w 2023 roku stopa bezrobocia wynosiła 5%, a przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw oscyluje w okolicach 7485,12 zł brutto.
To ważna informacja, jeśli zestawimy ją z pojęciem „rynku pracownika”. Oznacza ono, że dostępnych wakatów jest więcej niż wykwalifikowanych specjalistów. Z tego względu to ci ostatni coraz częściej dyktują warunki.
Czy prawdą jest, że obecnie mamy do czynienia z rynkiem pracownika? W tym aspekcie widać różnice pomiędzy wielkością aglomeracji oraz branżami. Rynek pracownika występuje tylko w niektórych zawodach (np. specjaliści IT). Niestety w profesjach, w których dostęp do kandydatów jest większy, pracodawcy nieco wolniej reagują na potrzeby rynku. Konsekwencją jest większa rotacja.
Ile kosztuje rotacja pracowników?
Zbyt częsta rotacja pracowników jest niekorzystna dla przedsiębiorstwa. W straty wynikające z rotacji możemy wliczyć:
- koszty odprawy,
- koszty nowej rekrutacji,
- obniżenie efektywności zespołu,
- czas onboardingu nowego pracownika,
- koszty szkoleń nowej osoby.
Szacuje się, że łączne koszty nieplanowanej utraty pracownika przekraczają 20% rocznych kosztów jego utrzymania.
Dlaczego odchodzą? Powody rotacji pracowników
Chęci pozostania w obecnym miejscu pracy najbardziej sprzyja zadowolenie z otrzymywanych zarobków, dobre warunki zatrudnienia i ciekawe obowiązki zawodowe, dające możliwość pełnego wykorzystywania posiadanych kwalifikacji.
Powody chęci zmiany pracy przez Polaków
(CBOS, 2022)
Zbyt niskie dochody | 62% |
Znudzenie, cheć zmiany |
31% |
Niezadowolenie z warunków pracy |
29% |
Okoliczności zewnętrzne np. zmiana miejsca zamieszkania |
5% |
Konflikt z pracodawcą lub współpracownikami |
9% |
Inne powody |
18% |
Co ciekawe, powody te mogą znacznie różnić się w zależności od konkretnej branży. Sprawdziliśmy, jak wygląda to w polskim IT. Respondenci badania przeprowadzonego przez Devs_Data jako czynniki decydujące o przyjęciu oferty pracy wskazują kolejno pensję, tryb pracy, rodzaj umowy, reputację pracownika i benefity.
Źródło obrazka: www.devsdata.com
Jak widać wypłata jest ważna, ale nie wystarczy zaoferować pracownikowi pensji zgodnej z aktualnymi stawkami na rynku, żeby pozyskać zadowolonego i lojalnego specjalistę i zatrzymać go na lata. Coraz więcej pracowników oczekuje od organizacji także realnych możliwości rozwoju.
Jakie są powody rotacji pracowników?
Dobrą praktyką jest przeprowadzanie rozmów z pracownikami, którzy odchodzą z organizacji. Tzw. „exit interview” pozwala poznać ich motywację oraz przygotować ulepszenia, które pozwolą zatrzymać odpływ specjalistów.
Do najczęstszych powodów możemy zaliczyć:
- brak możliwości rozwoju i awansu,
- kwestie związane z wynagrodzeniem,
- powody osobiste (zdrowotne, rodzinne),
- kulturę organizacyjną firmy,
- rutynę i monotonię,
- nieprzestrzeganie zasad BHP, łamanie prawa przez pracodawcę
- brak dbałości o well-being i równowagę między życiem zawodowym i prywatnym,
- złą otmosferę,
- przeciążenie pracą, trudne lub szkodliwe warunki pracy, konieczność dojazdu poza miejsce zamieszkania
Częsta fluktuacja (płynność) pracowników może mieć także źródło niewynikające bezpośrednio z preferencji pracownika – w przypadku niskiej stopy bezrobocia i niżu demograficznego można mówić o powodach mających źródło w aktualnej tendencji na rynku. Pewną rolę odgrywa w tym zjawisku też specyfika młodego pokolenia, które (w przeciwieństwie do swoich rodziców) nie boi się częstej zmiany pracy.
Branże szczególnie narażone na rotację pracowników
Istnieją zawody, których rotacja dotyka częściej. Przeważnie to te z niskimi wynagrodzeniami, które nie wymagają wysokich kwalifikacji, ale wiążą się ze żmudną i monotonną pracą. W grupach zawodowych, gdzie pracownicy są narażeni na silny stres, a ich zarobki skorelowane są z wynikami, również dochodzi do częstych zmian. Przykładem może być tutaj personel sprzedażowy (zarówno sprzedawcy stacjonarni, jak i przedstawiciele handlowi) oraz telemarketerzy.
Znaczną fluktuację personelu (czasem nawet na poziomie 80% w skali roku) obserwujemy także w branży rolniczej, gastronomicznej oraz budowlanej. Można uznać ją jednak za proces kontrolowany, gdyż wynika z sezonowości zatrudnienia w tych branżach.
Kto najczęściej zmienia pracę?
Z cyklicznych badań Monitor Rynku Pracy 2023 przeprowadzanych przez agencję Randstad wynika, że największą rotację odczuwają branże hotelarska i gastronomiczna. Jednak i tutaj powodem jest charakter branży, który z góry zakłada pewną sezonowość. Na kolejnych miejscach znaleźli się pracownicy z sektora ubezpieczeń oraz opieki zdrowotnej i służby socjalnej.
Pracę najczęściej zmieniali pracownicy w wieku 18-29 lat. To aż 35% całej grupy. Dzięki większej ilości miejsc pracy, młodzi pracownicy nie martwią się o dostępność pracy, kierują się innymi wartościami.
Monika Hryniszyn, Regional HR leader Northern Europe & Global Talent w Randstad, wyciąga wnioski, które warto wziąć pod uwagę przygotowując się do walki z rotacją:
Jak zatrzymać rotację pracowników?
Jak wynika z wielu badań – ogromną motywacją dla pracowników jest należyte wynagrodzenie za wykonywaną pracę. Jeśli w odczuciu pracownika jest ono za niskie, możemy spodziewać się, że prędzej czy później opuści naszą organizację w poszukiwaniu lepiej płatnej posady.
Poziom wynagrodzenia nie jest jednak jedynym czynnikiem, który zatrzyma dobrych pracowników. Coraz częściej chcą oni pracować w miejscu, które jest przyjazne, w którym panuje wysoka kultura w pracy, możliwy jest rozwój i zwiększanie kompetencji zawodowych. Ważne są dla nich dobre relacje z przełożonym oraz współpracownikami, sprawiedliwe traktowanie i zachowanie równowagi między życiem zawodowym a pracą (work-life balance).
Stosuj te zasady, jeśli chcesz na dłużej zatrzymać u siebie kompetentnych i zaangażowanych pracowników:
- cykliczne przeprowadzanie anonimowych ankiet (pomogą zdiagnozować istniejące problemy w firmie),
- dokładna selekcja pracowników już na poziomie rekrutacji (również w odniesieniu do szczerości w opisywaniu obowiązków zawodowych),
- wdrażanie nowego pracownika w obowiązki stopniowo, pomoc ze strony przełożonych i współpracowników,
- umożliwienie awansów na równych zasadach,
- dostosowanie pensji do rynku prac,
- atrakcyjne warunki pozapłacowe,
- przeprowadzanie tzw. exit interview, by dowiedzieć się o powodach opuszczania firmy,
- tworzenie skutecznych systemów obronnych przed kampaniami rekrutacyjnymi konkurentów (ciekawie pisze o tym Stephen Taylor w książce: Płynność zatrudnienia. Jak zatrzymać pracowników w firmie),
- wzmacnianie wizerunku firmy jako pracodawcy (employer branding).
Krzysztof Pieczyński twierdzi, że fluktuacja do pewnego poziomu jest naturalna, konieczna i korzystna zarówno dla pracowników, jak i firmy. Jako remedium na problemy ze zbyt dużą rotacją pracowników wskazuje przede wszystkim zrozumienie jej bezpośrednich powodów:
Pamiętaj o benefitach
Oferujesz pracownikom odpowiednie wynagrodzenie oparte na umowie o pracę, atmosfera w firmie jest przyjazna, umożliwiasz specjalistom rozwój i dokształcanie? W sytuacji, gdy czynniki te stają się obowiązującą normą, pomyśl o tym, by zaoferować pracownikom coś więcej. Coś, czego nie zapewnia im konkurencja.
Co można zaoferować pracownikom, aby zapobiec rotacji?
Benefit | Opis |
---|---|
Prywatna opieka medyczna | Dostęp do lekarzy specjalistów i pakietów medycznych dla pracowników i ich rodzin. |
Elastyczny czas pracy | Możliwość dostosowania godzin pracy do indywidualnych potrzeb pracownika. |
Praca zdalna | Możliwość pracy z domu, która daje większą elastyczność i lepszą równowagę między pracą a życiem prywatnym. |
Program emerytalny | Dodatkowe świadczenia emerytalne, takie jak plany emerytalne lub ubezpieczenia na życie. |
Karta multisport | Darmowy dostęp do różnych obiektów sportowych i rekreacyjnych. |
Szkolenia i rozwój | Dofinansowanie kursów, szkoleń i konferencji związanych z rozwojem zawodowym pracownika. |
Pakiet świadczeń socjalnych | Różne świadczenia socjalne, takie jak wsparcie finansowe w sytuacjach kryzysowych. |
Dodatkowe dni urlopu | Dodatkowe dni wolne od pracy, na przykład w formie urlopu na żądanie. |
Catering/bony obiadowe | Darmowe posiłki w pracy lub bony obiadowe jako wsparcie w codziennych wydatkach na żywność. |
Integracja zespołowa | Regularne wyjścia integracyjne, które pomagają w budowaniu relacji w zespole. |
Program lojalnościowy | Nagrody dla pracowników za długoletnią pracę w firmie, takie jak bonusy, podwyżki czy prezenty. |
Podsumowanie
Pojęcie "rynku pracownika" nabiera znaczenia, szczególnie w branżach, gdzie specjaliści mogą dyktować warunki zatrudnienia. Rotacja pracowników na ogół wynika głównie z niskich zarobków, monotonii i niezadowolenia z warunków pracy. Branże takie jak hotelarska, gastronomiczna, rolnicza i budowlana są szczególnie podatne na rotację pracowników, a młodsze pokolenia wykazują większą skłonność do zmiany miejsca zatrudnienia. Aby zatrzymać pracowników, kluczowe jest oferowanie adekwatnych wynagrodzeń, atrakcyjnych benefitów pozapłacowych oraz troska o rozwój i relacje w miejscu pracy.