Pracodawca lub oddelegowany przez niego pracownik, który przygotowuje się do przeprowadzenia rozmów kwalifikacyjnych z kandydatami do pracy, powinien pamiętać o art. 221 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim może on żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:
- imię (imiona) i nazwisko,
- imiona rodziców,
- datę urodzenia,
- miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
- wykształcenie,
- przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
Norma prawna zawarta w przywołanym przepisie pozwala na podzielenie wszystkich pytania, jakie mogą paść na rozmowie kwalifikacyjnej na cztery sfery. Mowa tu odpowiednio o sferze identyfikacji personalnej, sferze pracy, sferze tajemnicy osobistej i sferze prywatnej. Do pierwszej zaliczyć należy punkty od 1 do 4.
Gdy mowa o sferze pracy, to należy zauważyć, że ustawodawca ograniczył ją wyłącznie do wykształcenia i przebiegu dotychczasowego zatrudnienia. Warto przy tym dodać, że mowa tu nie o wszystkich pracodawcach, na rzecz których pracownik świadczył pracę, ale wyłącznie o tych, u których pracował w oparciu o umowę o pracę. Dzieje się tak dlatego, że pojęcie ?zatrudnienie? odnosi się wyłącznie do pracy w ramach stosunku pracy.
Jeżeli pracownik posiada dzieci, to pracodawca ma prawo żądać od niego podania takich danych, jak data urodzenia czy numer PESEL. Informacje te są niezbędne po to, aby mógł on korzystać z dodatkowych uprawnień, które zostały przewidziane w Kodeksie pracy. Ten punkt dotyczy jednak tylko pracowników, nie zaś kandydatów aplikujących na stanowisko.
Pozostałe informacje wchodzą w sferę osobistą ? ustawodawca stwierdził, że nie są one niezbędne pracodawcy do podjęcia decyzji o zatrudnieniu ubiegającego się o pracę kandydata. Trzeba tu jednak wskazać na pewien wyjątek. Taki odnosi się choćby do żądania zaświadczenia o niekaralności ? przy wykonywaniu niektórych zawodów posiadanie takiego dokumentu jest niezbędne.
Jak się chronić przed niedozwolonymi pytaniami?
Z całą pewnością każda osoba, która poszukuje pracy powinna wiedzieć, w jaki sposób bronić się przed pytaniami niedozwolonymi. Choć nie powinny one paść na rozmowie kwalifikacyjnej, nie można wykluczyć, że tak się nie stanie. Wiele kontrowersji budzi ewentualne udzielenie odpowiedzi niezgodnej z prawdą. W praktyce przyjmuje się, że kłamstwo nie może być podstawą do wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Pracodawca nie ma też prawa pociągnąć swojego podwładnego choćby do odpowiedzialności porządkowej. W doktrynie przyjmuje się, że takie działanie jest tu jednym ze sposobów ochrony i stanowi obronę konieczną.
Każdy kandydat, który usłyszał na rozmowie kwalifikacyjnej pytanie z puli niedozwolonych, powinien wiedzieć, że może dochodzić swoich praw. Drogi są dwie ? może on bowiem:
- żądać ochrony dóbr osobistych na podstawie Kodeksu cywilnego (w tym przypadku powinien powołać się na art. 23 i 24),
- żądać odszkodowania w sytuacji, w której brak udzielenia odpowiedzi na pytanie spowodował, że nie został on zatrudniony.
W praktyce większość kandydatów ma problem z udowodnieniem punktu drugiego. Aby móc dochodzić odszkodowania, osoba ubiegająca się o zatrudnienie powinna mieć solidne dowody na to, że nie została podpisana z nią umowa właśnie z tego względu.
Bronić może się też pracownik
Nie tylko na rozmowie kwalifikacyjnej mogą paść pytania, które nie powinny. Trzeba pamiętać, że także pracownik narażony jest na to, że jego przełożony zacznie wypytywać o jego życie prywatne. Pracownik również ma prawo bronić się przed nadużyciami. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami może on powołać się na:
- naruszenie jego dóbr osobistych (art. 111 Kodeksu pracy),
- ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy (to umożliwia mu wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym z winy pracodawcy),
- lub uznać, że doszło do dyskryminacji (taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy nieudzielenie przez zatrudnionego odpowiedzi spowodowało, że został on pominięty choćby w procesie awansu).
Dochodzenie roszczeń przez pracownika może być równie trudne jak w przypadku kandydata.
To może Cię również zainteresować
