Idealna rozmowa kwalifikacyjna - o co i jak pytać kandydatów?

Proces rekrutacji pracowników nie jest zadaniem łatwym. Wszystkim przedsiębiorcom zależy, aby jego pracownicy posiadali odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe, a także wykazywali potencjał oraz lojalność wobec firmy. To od rekrutanta zależy, czy powierzy angaż właściwej osobie. Sprawdź, jak przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną, aby zarówno dla Ciebie jak i kandydata był to owocny czas.

Zdarza się, że poszukiwania pracownika na dane stanowisko przedłużają się i w konsekwencji trwają dłużej niż przed rozpoczęciem procesu rekrutacji zakładaliśmy. Przyczyn może być wiele – zbyt wygórowane oczekiwania, zawężenie obszaru poszukiwań albo niewłaściwie przygotowana rozmowa kwalifikacyjna. W niniejszym artykule zajmiemy się ostatnią kwestią i przeanalizujemy, jak powinna wyglądać idealna rozmowa kwalifikacyjna, która ma na celu wyłonienie najbardziej odpowiadającego potrzebom firmy kandydata.

Analiza potrzeb jako punkt wyjścia

Maksymalizacja procesu rekrutacji rozpoczyna się od szczegółowego procesu analizy potrzeb firmy wobec sytuacji w jakiej obecnie się znajduje – to jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: w jakim celu szukamy pracownika? Może bowiem okazać się, że nowy pracownik wcale nie jest niezbędny. Czasem wystarczy przeszeregować zadania i obowiązki obecnego zespołu, a to pozwoli na zaoszczędzenie czasu i pieniędzy na rekrutację oraz utrzymanie pozyskanego pracownika. Jeśli okaże się, że jego angaż jest konieczny, warto przeanalizować: jaki będzie zakres obowiązków nowego pracownika. Jeśli jest on zatrudniany na stanowisko swojego poprzednika, pojawia się doskonała okazja aby przeanalizować, czy przejmie on identyczne obowiązki jakie miał jego poprzednik. Być może należy je nieco zawęzić bądź rozszerzyć, aby wyniki pracy były rzetelniejsze.

Kolejną kwestią jest ustalenie: kogo szukamy? Wiąże się to z koniecznością wskazania pożądanych kwalifikacji, umiejętności i predyspozycji. Im szersza lista – tym lepiej. Można ją później zawęzić, a przy okazji wyeliminujemy ryzyko, że zapomnieliśmy o najważniejszym. Po przeanalizowaniu potrzeb firmy powstanie swego rodzaju profil pożądanego kandydata. Stanowić będzie bazę do dalszych etapów rekrutacji.

Ogłoszenia mają wpływ na przebieg rozmowy

Stworzenie właściwego ogłoszenia o pracę ma swoje odzwierciedlenie w przebiegu rozmowy. W takiej ofercie pracy powinien znaleźć się profil pożądanego kandydata, który będzie odpowiadać na pytania, jakiego kandydata poszukuje firma – mowa tutaj o kwalifikacjach, umiejętnościach, perspektywach rozwoju. Zapraszając daną osobę na rozmowę rekrutacyjną, będzie ona wiedziała, czego może się spodziewać. Tym samym żadna ze stron nie zmarnuje czasu na cały proces – kandydat bez danych kwalifikacji nie złoży aplikacji, a rekrutant nie zaprosi osoby nieodpowiadającej oczekiwaniom na taką rozmowę.

Przykładowe pytania podczas rozmowy rekrutacyjnej

Trudno wskazać uniwersalne pytania, które właściwe były dla każdego sektora zatrudnienia, każdego rodzaju przedsiębiorstwa czy odpowiadały na potrzeby każdej firmy. Rozmowę kwalifikacyjną warto oprzeć o wspomniany powyżej profil potencjalnego kandydata. Nie mniej jednak poniżej prezentujemy szereg zagadnień z różnych obszarów, które można dowolnie modyfikować w taki sposób, aby były zgodne z potrzebami i misją firmy:

• Obszar zawodowo-merytoryczny – ma za zadanie ustalenie kwalifikacji i umiejętności pracownika. Pytania powinny być stawiane w sposób konkretny, w oparciu o życiorys pracownika. Warto poruszyć tutaj kwestię wykształcenia: dlaczego kandydat wybrał taką ścieżkę edukacji, co z niej wyniósł, czy następnym razem wybrałby podobnie, czy odbywał praktyki, jak wykształcenie przełoży się na pracę w firmie, do której aplikuje, a także chęć dalszej edukacji, itp. Obszar ten to również miejsce na pytania o doświadczenie zawodowe: powody podjęcia i opuszczenia poprzednich stanowisk, zdobyte kwalifikacje i umiejętności, wykonywane zadania, zrealizowane projekty, osiągnięcia, cele zawodowe. Test predyspozycji zawodowych czy test kompetencji zawodowych to zaawansowane narzędzia, które wyłaniają predyspozycje zawodowe kandydatów.

• Obszar motywacyjny – ma na celu określenie ambicji, celów i predyspozycji kandydata do realizowania założeń firmy. Pytania mogą lecz nie muszą być stawiane wprost. Poprzez zastosowanie pytań projekcyjnych (kreowanie sytuacji, oddziaływanie na wyobraźnię rekrutowanej osoby) można pozyskiwać informacje o motywacji pracownika: dlaczego wybrał takie stanowisko, co wniesie do firmy, czy planuje dalszą edukację i rozszerzanie kwalifikacji, aspiracje, oczekiwania wobec ścieżki kariery, a także źródła motywacji.

• Obszar osobowościowy – najtrudniejszy do zbadania poprzez wywiad. Zalecane są testy zdolności poznawczych i inne testy psychometryczne o wysokiej rzetelności i trafności. Obszar osobowościowy porusza indywidualne cechy i predyspozycje kandydata – jego cechy osobowościowe, które mogą wpływać na funkcjonowanie firmy. Do najbardziej pożądanych osobistych wartości pracownika należy uczciwość, moralność, elastyczność, wytrwałość, odpowiedzialność, pozytywne nastawienie, umiejętność współpracy i pracy pod presją (czasu i osób trzecich), pewność siebie, profesjonalizm. Rynek pracy nie jest statyczny, tak jak statyczna nie jest żadna firma. Pracownicy powinni być gotowi do realizowania założeń firmy, a wspomniane predyspozycje w znaczącym stopniu ułatwiają ten proces.

• Obszar kreatywny – szczególnie pożądany w branżach kreatywnych, na stanowiskach zarządczych i wymagających niekonwencjonalnych rozwiązań, a także w korporacjach. Umożliwia wyłonienie pracowników, którzy najbardziej odpowiadają profilowi firmy, działają w sposób zdecydowany, są pomysłowi i zaangażowani, co prawdopodobnie przełoży się na ich stosunek do pracy i firmy. Kultowe pytania, zadawane na rozmowach rekrutacyjnych przez gigantów to m.in.: dlaczego studzienki ściekowe są okrągłe, ilu jest na całym świecie stroicieli do fortepianu, wyjaśnij pojęcie bazy danych w trzech zdaniach 8-latkowi. I choć odpowiedzi na te pytania może być nieskończenie wiele to umożliwiały one rekrutantom sprawdzenie takich umiejętności jak: działanie pod presją, kreatywność, zdolność komunikowania.

Dzięki pytaniom (i uzyskanym odpowiedziom) pojawia się możliwość uzyskania rzetelnych informacji na temat sposobu pracy kandydata. Następnie warto je zestawić ze sporządzoną uprzednio sylwetką kandydata i przeanalizować kwestie zbieżne i rozbieżne. Przy tym wszystkim warto pamiętać, że rozmowy kwalifikacyjne są tymi z rodzaju najbardziej stresujących. Wobec tego, kandydaci mogą prezentować nieco odmienny wizerunek pracownika aniżeli rzeczywiście miałoby to miejsce. Jeśli więc uważasz, że kandydat prezentuje stosunkowo atrakcyjny profil i mógłby dobrze uzupełnić brakujący wakat w firmie, nie mnie jednak nie wypadł na rozmowie najlepiej – możesz zaprosić go na kolejne spotkanie albo uzupełnić niektóre kwestie poprzez rozmowę telefoniczną.

Reasumując – trudno jest wykreować idealną rozmowę kwalifikacyjną. Każdy kandydat jest inny, każdy ma inne doświadczenia i predyspozycje. Warto przygotować się uprzednio do takiej rozmowy i prześledzić życiorys kandydata. Rozmowa wcale nie musi być straconym czasem nawet wtedy, jeśli dany kandydat nie zostanie przyjęty na stanowisko. Takie rozmowy owocują bowiem w przyszłości – pozwalają sprecyzować oczekiwania i uniknąć popełnionych błędów w kolejnych procesach rekrutacyjnych.