Spis treści
Zasady ogólne zasiłku opiekuńczego
Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (rozdział 7, art.32-35). O zasiłek może zgodnie z tą ustawą wystąpić osoba ubezpieczona w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (zdrowym lub chorym), bądź innym chorym członkiem rodziny. Zgodnie z ustawą jako innego członka rodziny należy rozumieć: małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, dziadków, wnuków, rodzeństwo, teściów i dzieci po ukończeniu 14 roku życia - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani opiekującej się dzieckiem na podstawie umowy uaktywniającej lub dziennego opiekuna sprawującego dotychczas opiekę;
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale sprawujących opiekę, jeżeli poród ten lub choroba uniemożliwia wypełnianie tej czynności;
- pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Zasiłek opiekuńczy na dziecko przysługuje nie dłużej niż 60 dni w roku jeżeli dotyczy opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym do lat 14. W przypadku starszych dzieci, okres ten jest odpowiednio krótszy, a informacje na ten temat można znaleźć pod hasłem: zasiłek opiekuńczy zus.
Zasiłek opiekuńczy - ile wynosi i kto ma do niego prawo?
Jaka jest kwota zasiłku opiekuńczego w 2023 roku? Świadczenie naliczane jest w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, czyli średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność wypłaty zasiłku. Jest ono wypłacane za każdy dzień sprawowanej opieki, a więc również za dni ustawowo wolne od pracy.
Należy pamiętać, że w przypadku pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pomniejszonej o 13,71%.
- pracownikom;
- członkom rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych;
- osobom, które wykonują pracę nakładczą;
- osobom, które wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia, innej umowy o świadczenie usług albo tym, które współpracują z osobą, która wykonuje taką umowę, lub pracują na podstawie umowy uaktywniającej (jak np. nianie);
- osobom, które prowadzą pozarolniczą działalność lub współpracują z osobą, która prowadzi taką działalność.
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje tak samo matce, jak i ojcu dziecka. Otrzymać świadczenie może jednak w danym okresie tylko jeden rodzic, ten który złoży stosowny wniosek.
Zasiłek zaraz po zatrudnieniu - czy to możliwe?
Z prawa do zasiłku opiekuńczego na dziecko można skorzystać bez tzw. okresu wyczekiwania (30 dniowy okres posiadania ubezpieczenia chorobowego). Musi być jednak spełniony warunek, który mówi, że w tym czasie w domu nie ma innej osoby mogącej sprawować opiekę nad dzieckiem. Warunek ten nie obowiązuje jedynie w przypadku dzieci poniżej drugiego roku życia.
Zasiłek opiekuńczy w przypadku chorego dziecka a wiek
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem chorym do czasu ukończenia przez nie 14 roku życia. Co istotne od 2018 roku obowiązują przepisy, które mówią, że świadczenie to przysługuje również w przypadku osobistego świadczenia opieki nad:
2) dzieckiem do ukończenia 18 lat, legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności z określonymi wskazaniami, w przypadku:
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, lub rodzica dziecka, co uniemożliwia sprawowanie opieki;
- pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu.
Zasiłek opiekuńczy na dziecko niepełnosprawne może przysługiwać również do jego 24 roku życia, w przypadku tych dzieci, które posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Zasiłek opiekuńczy - wymagane dokumenty
Podstawą przyznania zasiłku opiekuńczego jest zwolnienie lekarskie. Otrzymanie zasiłku opiekuńczego jest możliwe po złożeniu do ZUS odpowiedniego wniosku Z15A (opieka nad dzieckiem) lub Z15B (opieka na innym członkiem rodziny). Formularz można złożyć w wersji papierowej lub elektronicznej. Wskazówki jak wypełnić taki wniosek oraz jego wzór można znaleźć pod hasłem: wniosek o zasiłek opiekuńczy z-15 jak wypełnić.
Czym jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy, komu przysługuje i od kiedy obowiązuje?
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wprowadzony ze względu na sytuację pandemiczną w kraju. Jego zastosowanie zostało określone w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Z 2020 r. poz. 568).
- zamknięcia z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko;
- otwarcia tych placówek, gdy nie mogą one zapewnić opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania epidemii COVID-19;
- braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub braku możliwości sprawowania opieki przez dziennego opiekuna z powodu COVID-19.
W przypadku niepełnosprawnych dzieci granice wiekowe są odpowiednio wyższe. Świadczenie wypłacane przez ZUS jest naliczane w ten sam sposób, co w przypadku zasiłku opiekuńczego na zasadach ogólnych.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy na dziecko może być również wypłacany przez KRUS i przysługuje na tych samych zasadach, które obowiązują w przypadku świadczenia wypłacanego przez ZUS. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy KRUS naliczany jest jednak w inny sposób. Wysokość świadczenia za każdy dzień opieki wynosi 36,15 zł, co stanowi 1/30 kwoty emerytury podstawowej, która od dnia 1 marca 2022 r. wynosi 1084,58 zł.
Kiedy przedsiębiorcy przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Przedsiębiorca może skorzystać z zasiłku opiekuńczego pod warunkiem terminowego opłacania dobrowolnej składki chorobowej i przerwania działalności na okres sprawowania opieki. Warto zaznaczyć, że na czas zasiłku może on obniżyć należne składki ZUS. Świadczenie jest przyznawane na tych samych zasadach, co w przypadku osób zatrudnionych.
Kiedy rodzic nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego?
Zasiłek opiekuńczy na dziecko nie przysługuje, jeżeli we wspólnym gospodarstwie domowym są inni członkowie rodziny, którzy mogą w tym czasie sprawować opiekę. Nie dotyczy to jednak opieki nad dzieckiem chorym do 2 roku życia. Kolejny wyjątek to praca zmianowa, ponieważ zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli w domu jest inna osoba, która odpoczywa po nocnej zmianie.
Zasiłek opiekuńczy za sprawowanie opieki nad dzieckiem nie przysługuje również w czasie urlopu wychowawczego, czy bezpłatnego.
Sytuacje COVID-owe a zasiłek opiekuńczy - przedszkole na kwarantannie
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy ma za zadanie umożliwienie rodzicom sprawowania opieki nad dziećmi z przyczyn związanych z pandemią. Jedną z nich jest skierowanie na kwarantannę lub izolację na podstawie decyzji powiatowego inspektora sanitarnego. Kwarantanna lub izolacja jest w tym przypadku traktowana jak choroba dziecka.
Przez jaki okres korzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego?
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wprowadzony 31 marca 2020 i był systematycznie wydłużany w związku z sytuacją pandemiczną w kraju. Obecnie zagrożenie pandemiczne wygasło, i w związku z tym nie ma zastosowania dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
Zasiłek opiekuńczy to świadczenie, które umożliwia sprawowanie opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny w nieprzewidzianych przypadkach. Zwalnia on z obowiązku świadczenia pracy w tym okresie, przy zachowaniu 80% średniego wynagrodzenia.
