Spis treści
Informacje na temat zmiany warunków pracy i płacy pracodawca znajdzie w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 42 § 2: „Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki”. Pracownik może, ale nie musi go przyjąć, a każda z jego decyzji wywołuje określone skutki prawne.
Czym różni się wypowiedzenie zmieniające od rozwiązania umowy o pracę? To pierwsze zmierza wyłącznie do zmiany niektórych warunków pracy, jakie znalazły się w umowie podpisanej przez strony. W praktyce zatem dochodzi do przekształcenia postanowień zawartej umowy, nie zaś do definitywnego zakończenia stosunku pracy.
W drodze wypowiedzenia zmieniającego możliwe jest dokonywanie zmian istotnych elementów umowy o pracę. Zgodnie z art. 42 Kodeksu pracy, mowa jest o warunkach pracy i płacy, czyli rodzaju pracy, czasie pracy, miejscu świadczenia pracy i wynagrodzeniu. Niezależnie od tego, o jakim elemencie mowa, zmian można dokonywać wyłącznie w formie pisemnej. Wypowiedzenie zmieniające – poza określeniem, jaki element umowy o pracę zostanie zmieniony – musi zawierać również uzasadnienie. Należy podkreślić, że nie ma tu znaczenia, czy to pracodawca wręczył wypowiedzenie swojemu pracownikowi, czy osoba zatrudniona swojemu szefowi – uzasadnienie jest nieodłącznym elementem tego rodzaj pism.
Na poniższym filmie można obejrzeć przykład wypowiedzenia zmieniającego:
Ustawodawca chroni pracowników, niemniej wyraźnie też zakreśla ich obowiązki. Aby mogli oni je właściwie wypełniać, niezbędne jest poinformowanie zatrudnionych o wszelkich zmianach w tym zakresie. Z tego względu, w Kodeksie pracy, każdy pracodawca może znaleźć odpowiednie artykuły wskazujące na to, w jaki sposób należy informować pracowników o zmianach.
Gdzie są zapisane obowiązki i warunki pracy? Warunki zatrudnienia i obowiązki mogą wynikać z różnych źródeł. Część może znajdować się bezpośrednio w zawartej przez pracodawcę z pracownikiem umowie, zaś niektóre aspekty mogą być regulowane w przepisy zakładowe. Kwestia ta zależna jest zwłaszcza od wielkości przedsiębiorstwa – w małych firmach trudno bowiem o akta zakładowe. Są one niejako zastępowane przez informacje dodatkowe, czyli informacje o warunkach zatrudnienia. Sporządzane są one indywidualnie, zatem w każdym przypadku zmian, istotne jest spisanie stosownego aneksu i poinformowanie konkretnego pracownika.
Ponadto pracodawca, który nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy, gdyż prowadzi przedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 20 pracowników, dodatkowo informuje o:
Przyjmuje się, że zatrudniający powinien poinformować swoich pracowników o zmianach w sposób indywidualny, czyli w każdym przypadku sama informacja powinna mieć charakter zindywidualizowany. Zatrudniający może też powołać się na konkretne przepisy prawa pracy, które regulują dane warunki zatrudnienia.
Wyżej podkreślono, że pracodawca zobowiązany jest do udzielenia każdemu pracownikowi określonych informacji związanych z warunkami zatrudnienia i to najpóźniej w terminie 7 dnia od momentu podpisania umowy. Jak wynika z praktyki, większość pracodawców przekazuje stosowny zestaw informacji już w chwili podpisywania przez pracownika dokumentów.
Z drugiej strony, taki zbiór danych jest dynamiczny. Oznacza to tyle, że w firmie mogą zajść zmiany, o których też należy poinformować pracowników. W takim przypadku pracodawca ma obowiązek dokonania aktualizacji informacji tak, aby była ona zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy. I tym razem w Kodeksie pracy znaleźć można szczegółowe wytyczne.
W tym przypadku ustawodawca zobowiązuje pracodawcę terminem miesięcznym, co oznacza, że ma on obowiązek umożliwienia pracownikom zaznajomienia się z aktualizacją nie później niż w terminie miesiąca od wejścia w życie wszelkich zmian.
Przepisy nie zawsze jednoznacznie odpowiadają na wszystkie pytania. I tak jest w tej kwestii. W przypadku znaczących zmian w warunkach pracy na mniej korzystne stosuje się wypowiedzenie zmieniające, po wręczeniu którego, w razie braku zgody pracownika na proponowane zmiany, następuje rozwiązanie umowy o pracę po upływie stosownego okresu wypowiedzenia. Takie rozwiązanie nie jest jednak wygodne we wszystkich przypadkach, zmiany w warunkach zatrudnienia nie zawsze wiążą się z wysokim ryzykiem konieczności rozwiązania umowy, dlatego częściej podaje się po prostu informację dodatkową.
Niedopatrzeniem ustawodawcy jest w tym przypadku brak określenia sposobu zamieszczania danych w informacji dodatkowej. Specjaliści z zakresu prawa pracy wskazują zwłaszcza na brak regulacji, która umożliwiałaby na zbiorcze ujęcie w informacji dodatkowej zmian warunków zatrudnienia, które nastąpić miałyby w okresie obowiązywania umowy. Fachowcy sprzeczają się w tej kwestii, również interpretacje urzędów są niejednolite.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej stoi na stanowisku, że zatrudniający w informacji dodatkowej może uwzględnić przyszłe zmiany warunków zatrudnienia, choć oczywiście w zakresie czasowym umowy, które dotyczy ta zmiana. Z takim poglądem nie zgadza się jednak Główny Inspektor Pracy. Swój pogląd podpiera przepisami prawa pracy.
W związku z powyższym, GIP wnioskuje, że pracodawca jest zobowiązany przekazywać pracownikowi informacje o zmianie jego warunków zatrudnienia na bieżąco. Niezależnie jednak od kwestii spornych, jedno jest istotne – pracodawca zawsze ma obowiązek przekazywać dane o modyfikacjach tak, aby ten mógł się z nimi zapoznać.
Jeżeli pracodawca zdecydował się na przygotowanie i wręczenie swojemu podwładnemu wypowiedzenia zmieniającego, powinien pamiętać, że pracownik ma obowiązek podjęcia decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu zaproponowanych warunków przed upływem terminu. Ten powinien zostać podany w przygotowanym wypowiedzeniu. Decyzja pracownika o przyjęciu lub odrzuceniu wypowiedzenia zmieniającego jest kluczowa, a jej skutki w przejrzysty sposób są omówione w poniższym filmie:
Od tego, czy pracodawca dopełni swojego obowiązku i zamieści we wręczanym podwładnemu dokumencie informację o terminie, zależy to, ile czasu pracownik będzie miał na podjęcie decyzji. Zgodnie z art. 42 § 3 Kodeksu pracy: „Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków”.
Przyjęcie przez pracownika wypowiedzenia zmieniającego jest równoznaczne z tym, że stosunek pracy będzie kontynuowany. Osoba zatrudniona świadczy wówczas pracę zgodnie z nowymi zasadami. Jeżeli pracownik nie zdecyduje się na przyjęcie wypowiedzenia zmieniającego, umowa o pracę ulega rozwiązaniu.
Osoba zatrudniona, która nie zdecyduje się na przyjęcie wypowiedzenia zmieniającego, może też – przed upływem terminu wypowiedzenia – złożyć wniosek do sądu pracy i domagać się unieważnienia wypowiedzenia zmieniającego bądź przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach. Sam fakt zaskarżenia przez pracownika wypowiedzenia zmieniającego nie jest równoznaczny z rozwiązaniem umowy.