Spółdzielczy stosunek pracy jest normowany nie poprzez przepisy Kodeksu pracy, ale przepisami ustawy Prawo spółdzielcze. Od ?klasycznego? stosunku pracy różni się on przede wszystkim znacznie większą ochroną trwałości stosunku pracy. Dzieje się tak między innymi dlatego, że zawarta umowa łączy członka spółdzielni pracy ze spółdzielnią. Ponadto, przepisy prawa spółdzielczego w inny sposób regulują zarówno ochronę trwałości stosunku pracy, jak również sam zakres roszczeń. Inaczej mówiąc, taki stosunek pracy może być zastosowany wyłącznie w spółdzielczości pracy, jak również tylko wobec jej członków.
Tylko na podstawie umowy
Każdorazowo spółdzielczy stosunek pracy nawiązywany jest na podstawie umowy, czyli spółdzielczej umowy o pracę. Warto przy tym dodać, że umowa taka nie powinna być zawierana na okres próbny, ale na czas nieokreślony. Już ta kwestia znacząco odbiega od uregulowań, jakie znalazły się w Kodeksie pracy ? wystarczy przypomnieć, że w nim ustawodawca przewidział przynajmniej kilka możliwych umów o pracę, które różnią się zarówno terminem, jak i celem ich zawarcia. W przypadku spółdzielczego stosunku pracy mowa zatem zarówno o stabilności zatrudnienia, jak i ścisłym powiązaniu z cywilnoprawnym stosunkiem członkostwa w spółdzielni.
Umowa cywilnoprawna tylko, gdy jest przewidziana w statucie
Choć ogólną zasadą jest, że z chwilą przyjęcia członka spółdzielni do pracy powinien on otrzymać umowę o pracę na czas nieokreślony, to warto pamiętać, że w niektórych przypadkach może istnieć odstępstwo od tej reguły. Mowa tu o takiej sytuacji, w której możliwość zawarcia umowy cywilnoprawnej przewiduje sam statut. W takim przypadku musi to być jednak uzasadnione choćby rodzajem działalności spółdzielni. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo spółdzielcze, każdy członek, któremu spółdzielnia odmawia zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę, może dochodzić swoich praw, czyli odszkodowania na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym.
Rozwiązanie umowy
Zgodnie z przepisami, spółdzielczy stosunek pracy powinien trwać przez cały okres członkostwa. Wyjątkiem od tej zasady są dwie sytuacje, które regulują odpowiednio art. 187 i 189 Prawa spółdzielczego. Mowa tu o możliwości rozwiązania umowy w trakcie trwania członkostwa, z zachowaniem jednak przewidzianego w Kodeksie pracy wypowiedzenia, w razie:
- zmniejszenia na podstawie uchwały rady spółdzielni stanu zatrudnienia podyktowanego gospodarczą koniecznością,
- przyznania członkowi prawa do emerytury.
Inną możliwością jest rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę bez wypowiedzenia. W takim jednak przypadku może to odbyć się tylko i wyłącznie z przyczyn uzasadnionych i to według Kodeksu pracy.
Członkostwo wygasa
Poza możliwością rozwiązania spółdzielczego stosunku pracy na skutek wydania oświadczenia przez spółdzielnię, możliwe jest też wygaśnięcie stosunku pracy w związku z wygaśnięciem członkostwa. Taka sytuacja ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy mowa o śmierci członka lub też wypowiedzeniem przez niego stosunku członkostwa. Inną możliwością jest jego wykreślenie lub wykluczenie ze spółdzielni. Warto przy tym zauważyć, że wykreślenie i wykluczenie nie są pojęciami synonimicznymi. Wykluczenie następuje zawsze na skutek zdarzeń zawinionych przez członka, zaś wykreślenie odbywa się wtedy, gdy członek nie wykonuje swoich obowiązków statutowych z przyczyn przez siebie niezawinionych.
Inny sposób wynagradzania
Warto też pamiętać, że w inny sposób ustalane jest również wynagrodzenie, które wynika z nawiązania spółdzielczego stosunku pracy. Zgodnie z art. 183 § 2 Prawa spółdzielczego: ?Za pracę w spółdzielni członek spółdzielni otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się wynagrodzenie bieżące i udział w części nadwyżki bilansowej przeznaczonej do podziału między członków zgodnie z zasadami ustalonymi w statucie?. Każdy członek spółdzielni jest przy tym zobowiązany do pokrywania jej strat i to do wysokości zadeklarowanych udziałów.
To może Cię również zainteresować
