Praca w niedzielę i święta?

Niedziela i święta są wolne od pracy. Ustawa przewiduje jednak pewne wyjątki w tym zakresie. Każdemu pracownikowi, który pracuje w niedzielę lub święta przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia lub inna rekompensata. Warto znać swoje prawa w przypadku pracy w niedziele i święta.

Pracodawca zgodnie z przepisami nie może zobowiązywać pracowników do pracy w niedziele i święta. W tej sytuacji za pracę w niedzielę lub święto uznaje się pracę wykonywaną między godziną 6:00 takiego dnia, a godziną 6:00 dnia następnego. Ustawa pozwala na zmianę tych godzin granicznych, jednak wymóg stanowi okres 24 godzin. Wszystkie postanowienia i regulacje powinny być zapisane w wewnętrznych przepisach firmy. W myśl tej zasady inna firma może określać 24 godzinny okres między godziną 7:00 dnia wolnego od pracy, a godziną 7:00 dnia następnego. Takie ustalenia dotyczą organizacji pracy w różnych firmach.

Zakaz pracy w odpowiednich ?miejscach?

Kodeks pracy wskazuje na zakaz pracy w placówkach handlowych. Co ciekawe, sformułowanie ?placówka handlowa? nie jest zdefiniowane ani w Kodeksie pracy, jak i w innych aktach prawnych. W tej sytuacji z ?placówek handlowych? można wyłączyć tylko stacje benzynowe i apteki. Począwszy od 26 października 2007 roku praca w placówkach handlowych jest bezwzględnie zabroniona. Ta sytuacja ma również miejsce, gdy święto wypada w niedzielę. Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy wskazuje bardzo precyzyjnie, jakie święta są dniami wolnymi od pracy:

• 1 stycznia ? Nowy Rok,
• 6 stycznia ? Święto Trzech Króli,
• pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
• drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja ? Święto Państwowe,
• 3 maja ? Święto Państwowe Trzeciego Maja,
• pierwszy dzień Zielonych Świątek,
• dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia ? Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada ? Wszystkich Świętych,
• 11 listopada ? Święto Niepodległości,
• 25 grudnia ? pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia ? drugi dzień Bożego Narodzenia.

Bardzo ważny dla pracodawcy jest fakt, że zakaz pracy w placówkach handlowych dotyczy wszystkich pracowników, którzy są zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę. Zakaz nie dotyczy właścicieli oraz wszystkich zatrudnionych w oparciu o umowy cywilno-prawne.

Wyjątki od zakazu

Zakaz pracy w niedziele i święta jest objęty także wyjątkami. Ustawodawca przedstawił w rozporządzeniu, że ?praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności?. Przypisy do tego zapisu jednocześnie posiadają brak uściślenia pojęcia ?pracy użytecznej społecznie?, to zaś powoduje, że stwierdzenie może być interpretowane na wiele sposobów. Warto także zauważyć, że praca w niedzielę i święta jest dozwolona:

• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• w ruchu ciągłym,
• przy pracy na zmiany,
• przy koniecznych i niezbędnych remontach,
• w komunikacji i w transporcie,
• w zakładowych strażach pożarowych i służbach ratowniczych,
• przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
• w rolnictwie i hodowli,
• przy wykonywaniu prac koniecznych, jakie posiadają swoją użyteczność społeczną i na codzienne potrzeby ludności, szczególnie dla zakładów świadczących usługi dla ludności, w gastronomii, zakładach hotelarskich, jednostkach gospodarki komunalnej, zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę, zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
• w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy gdzie praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.

Co zamiennie?

Każdemu pracownikowi przysługuje odpowiednie wynagrodzenie z tytułu pracy w niedziele lub w święta. Pracownikowi przysługuje w innym terminie dzień wolny od pracy bez względu na to ile dni pracował w niedziele lub w święto.

Kodeks pracy uściśla, że wspomniany dzień wolny w zamian za pracę w inny dzień wolny od pracy powinien być udzielony w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po pracującej niedzieli. W każdym innym przypadku pracownik powinien otrzymać wolny dzień do końca okresu rozliczeniowego. Pracodawca w przypadku braku możliwości udzielenia takiego dnia pracownikowi powinien przyznać mu wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w niedzielę lub święta, wliczając w to dodatek 100% od każdej godziny.