Spis treści
Przeczytaj też: Co warto wiedzieć o zatrudnianiu młodocianych?
Czym jest wiek przedprodukcyjny?
Zgodnie z definicją znajdującą się na stronie Głównego Urzędu Statystycznego, wiek przedprodukcyjny to wiek, w którym ludność nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy, czyli grupa w wieku od 0 do 17 lat. Warto jednak podkreślić, że w niektórych przypadkach, w zależności od przyjętej klasyfikacji czy metodologii badań, do wieku przedprodukcyjnego zalicza się osoby do ukończenia 15. roku życia, czyli od 0 do 14 lat. Osoby w wieku przedprodukcyjnym nie mają możliwości wykonywania pracy przynoszącej dochód.
Jaka jest populacja wieku przedprodukcyjnego w Polsce?
Dane dotyczące liczby osób w wieku przedprodukcyjnym są udostępniane przez Główny Urząd Statystyczny w Banku Danych Lokalnych. Zgodnie ze znajdującymi się tam informacjami, w 2020 roku liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym w wieku 14 lat lub mniej w Polsce wynosiła 5 878 334, w tym 2 860 400 kobiet oraz 3 017 934 mężczyzn. Biorąc natomiast pod uwagę wyższe kryterium wiekowe, liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym w wieku 17 lat lub mniej w 2020 roku w Polsce wynosiła 6 953 639 – 3 384 291 kobiet oraz 3 569 348 mężczyzn.
Jakie są różnice w wieku przedprodukcyjnym a produkcyjnym?
By wyjaśnić najważniejsze różnice między wiekiem przedprodukcyjnym a produkcyjnym, warto najpierw odpowiedzieć na pytanie, czym jest produkcyjność. Najprościej można ją określić jako zdolność do wykonywania pracy, która przynosi dochód. Możliwość wytworzenia dochodu przez osoby w wieku produkcyjnym jest bardzo niska – ma to związek z nałożonym na nie obowiązkiem szkolnym. Na drodze do znalezienia zatrudnienia przez osoby w wieku przedprodukcyjnym może stać także niewystarczające wykształcenie.
- kobiety od 18. do 59. roku życia,
- mężczyźni od 18. do 64. roku życia.
Wiek produkcyjny dzieli się ponadto na mobilny oraz niemobilny. Do wieku produkcyjnego mobilnego zalicza się wszystkie osoby od 18. do 44. roku życia. Z kolei wiek produkcyjny niemobilny obejmuje kobiety od 45. do 59. roku życia oraz mężczyzn od 45. do 64. roku życia. Co warto dodać, do populacji w wieku produkcyjnym, a więc zdolnej do wykonywania pracy przynoszącej dochód, zalicza się też osoby bezrobotne.
Czy można pracować w wieku przedprodukcyjnym?
Zgodnie z polskim prawem, praca w wieku przedprodukcyjnym jest legalna, ale pracodawcy, który zastanawiają się nad zatrudnieniem pracownika młodocianego, muszą mieć świadomość, że jest to obwarowane licznymi wymogami. Kim jednak jest pracownik młodociany? To osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie przekroczyła 18. roku życia. Ponadto przepisy przewidują zatrudnianie wyłącznie tych młodocianych, którzy ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową oraz przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że dana praca nie stanowi zagrożenia dla ich zdrowia.
Czy zatem osoby w wieku produkcyjnym, które nie mają jeszcze 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, nie mogą pracować? Mogą one zostać zatrudnione, ale wyłącznie na zasadach określonych dla młodocianych i jedynie w celu przygotowania zawodowego jako przyuczenie do wykonywania danej pracy. Z kolei osoby, które ukończyły szkołę podstawową, ale nie mają 15 lat, mogą zostać zatrudnione na określonych zasadach w roku kalendarzowym, w którym skończą 15. rok życia.
Zarówno podejmując pracę w wieku przedprodukcyjnym, jak i decydując się na zatrudnienie takiej osoby, należy pamiętać, że pracownik młodociany także ma swoje prawa, które są chronione stosownymi przepisami. Na czym polega ochrona pracowników młodocianych? Przede wszystkim pracownicy młodociani mogą pracować w określonym wymiarze czasu i mają prawo do otrzymywania wynagrodzenia. Ponadto mogą oni wykonywać wyłącznie prace lekkie, które nie powodują zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego oraz nie utrudniają wypełniania obowiązku szkolnego. Co ważne, pracownicy młodociani mają prawo do urlopu – w wymiarze 12 dni roboczych po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy.
Jak liczony do emerytury jest wiek przedprodukcyjny?
Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu wysokości świadczeń pod uwagę brane są okresy składkowe i nieskładkowe. Ich wykaz jest dostępny na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie można tam znaleźć informacje przydatne dla osób, które aktualnie mogą ubiegać się o prawo do emerytury. Zgodnie z nimi, za okres składkowy, a więc wliczający się do emerytury, uznaje się okres zatrudnienia młodocianych przebyty przed 15 listopada 1991 roku na obszarze państwa polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975 roku.
Do ustalenia okresu składkowego wymagane są stosowne dokumenty, takie jak świadectwo pracy, umowa o naukę zawodu, o przyuczenie do określonej pracy czy o odbywanie wstępnego stażu pracy. Jeżeli pracodawca stwierdzi brak dokumentacji z tego okresu lub nie będzie mógł potwierdzić zawierania umów z młodocianymi pracownikami, konieczne mogą być natomiast zeznania świadków.
Do wieku przedprodukcyjnego zaliczamy osoby, które nie ukończyły 15. lub 18. roku życia – w zależności od przyjętej klasyfikacji. Osoby w tym przedziale wiekowym mogą jednak podejmować pracę i być zatrudniane – należy tylko mieć świadomość, że jest to obwarowane konkretnymi przepisami i określonymi wymogami.
