Pracownik młodociany też ma swoje prawa!

Pracownicy młodociani zatrudniani są w celu przygotowania zawodowego lub przy pracach lekkich. Ponieważ umowy, które podpisuje z nimi pracodawca są uregulowane w Kodeksie pracy, korzystają oni z ochrony. Ta dotyczy zarówno wynagrodzenia za świadczoną pracę, jak i warunków, w jakich będą ją wykonywać. Ponadto, w zakresie zatrudniania młodocianych, na pracodawcę dodatkowe obowiązki nakłada ustawodawca.

Definicję pracownika młodocianego znaleźć można w Kodeksie pracy. I tak, zgodnie z art. 190 młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. To właśnie z osobami w takim wieku podmiot zatrudniający może zawrzeć na piśmie stosowną umowę o pracę i to z reguły na czas nieokreślony. Z drugiej jednak strony, należy pamiętać, że pracownik młodociany objęty jest specjalną ochroną. Nie tylko inaczej wygląda jego czas pracy, ale również pod szczególną ochroną znajduje się zarówno jego zdrowie, jak i życie. Ponadto, pracownikowi młodocianemu przysługuje urlop.

Jak wygląda szczególna chroniona zdrowia?

Tak, jak każdy pracownik, który zatrudniony zostaje na umowę o pracę, tak i pracownik młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim. W żadnym przypadku podmiot zatrudniający nie ma prawa podpisać umowy o pracę z osobą, która nie posiada odpowiedniego zaświadczenia od lekarza. W tym przypadku specjalista musi wskazać, że praca na danym stanowisku nie będzie zagrażać zdrowiu i życiu zatrudnionego. W przypadku, jeżeli medyk stwierdzi, że dana praca stanowi dla młodocianego zagrożenie, podmiot zatrudniający jest zobowiązany do zmienienia mu rodzaju pracy lub też niezwłocznego rozwiązania umowy, jeżeli nie ma możliwości zmiany zakresu obowiązków lub przeniesienia na inne stanowisko. W drugim przypadku pracodawca musi też liczyć się z koniecznością wypłaty zatrudnionemu odszkodowania za okres wypowiedzenia. Ponadto, zgodnie z przepisami, pracownik młodociany będzie musiał przechodzić badania kontrolne oraz okresowe w trakcie zatrudnienia.

Zatrudniony, który ukończył 16 lat i nie przekroczył 18 lat, podlega też wstępnym, jak i okresowym szkoleniom z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Zatrudniający musi także zadbać o założeniu mu odpowiedniej teczki pracowniczej.

W każdym przypadku pracodawca, zgodnie z art. 201§3 Kodeksu pracy jest obowiązany ?przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego?. Ponadto, pracodawca nie może powierzać pracownikom młodocianym wykonywania prac wzbronionych, które wykaz znaleźć można w Rozporządzeniu z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Czas pracy i urlopy

Kwestia zarówno czasu pracy, jak i urlopów pracowników młodocianych została również szczegółowo omówiona w Kodeksie pracy. I tak, czas pracy pracowników, który nie ukończyli 18-go roku życia kształtuje się następująco:

• w wieku do ukończenia 16 lat nie może przekraczać 6 godzin,
• w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin.

Do powyżej wskazanego czasu pracy doliczyć należy również czas nauki. Warto przy tym zauważyć, że chodzi o dany dzień i to zgodnie z programem zajęć. Ponadto, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, to pracodawca zobowiązany jest wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, która to jest wliczana do czasu pracy.

W żadnym przypadku pracownik młodociany nie może być zatrudniany w nadgodzinach, jak również w porze nocnej. Od tej zasady nie ma też wyjątków, jak choćby zgoda samego zainteresowanego czy też jego przedstawiciela ustawowego. Młodociany nie będzie też pracował wówczas, gdy wystąpiły szczególne okoliczności, jak choćby akcja ratownicza.

Ustawodawca zadbał także o wypoczynek pracowników młodocianych. W tym przypadku przewidziany dla nich wypoczynek dobowy jest dłuższy niż w przypadku pracowników dorosłych i wynosi przynajmniej 14 godzin. W przypadku wypoczynku tygodniowego mowa o 48 godzinach, które muszą obejmować również niedzielę.

Zupełnie inaczej uregulowane zostało prawo pracowników młodocianych do nabywania urlopu. Zgodnie z art. 205 Kodeksu pracy, taki zatrudniony uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia świadczenia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem zaś roku wymiar ten wzrasta do 26 dni roboczych. Jednocześnie należy pamiętać, że w roku kalendarzowym, w którym pracownik młodociany ukończy 18 rok życia, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni.

W każdym przypadku pracownik młodociany, który uczy się, ma prawo do otrzymania wolnego w okresie ferii zimowych. Poza tym udzielanie urlopu pracownikom młodocianym odbywa się na ogólnych zasadach, jakie to zostały przyjęte w stosunku do wszystkich pracowników, czyli na wniosek i za zgodą pracodawcy.

Specjalna ochrona młodocianych wyrażona została także w zasadzie wprowadzenia tak zwanych urlopów zaliczkowych. W odróżnieniu od pozostałych zatrudnionych, młodociany ma prawo do wykorzystania urlopu, do którego nie nabył jeszcze prawa.