Spis treści
Pracodawca, decydując się na zatrudnienie pracownika przed zaproponowaniem mu umowy powinien rozważyć, jakiego będzie ona typu. Jeżeli pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, to mowa o nawiązaniu stosunku pracy. Ponieważ jednak podpisanie umowy o pracę wiąże pracodawcę z pracownikiem silniej niż jakakolwiek inna umowa, wiele podmiotów zatrudniających decyduje się na zaproponowanie innych umów.
Umowy cywilnoprawne
W kontekście zatrudnienia pracownika w Polsce, umowy cywilnoprawne stanowią popularną alternatywę dla tradycyjnej umowy o pracę. Są one często wykorzystywane w przypadku krótkoterminowych zatrudnień lub projektów. Umowy cywilnoprawne (np. umowa zlecenia) są chętnie wybierane przez pracodawców z jeszcze innego względu. Mowa oczywiście o optymalizacji kosztów zatrudnienia. W takiej sytuacji podmiot zatrudniający nie jest zobowiązany np. do wypłacania świadczenia urlopowego, nie musi więc pracownikowi udzielać płatnego urlopu. Chociaż umowy te oferują większą elastyczność, mogą również wiązać się z pewnymi ryzykami, takimi jak brak pewnych świadczeń pracowniczych. Dlatego ważne jest, by pracodawca dokładnie znał różnice między umowami cywilnoprawnymi a umowami o pracę, aby unikać potencjalnych problemów prawnych.
Modele zatrudnienia
Dyspozytor
PreZero Bielsko-Biała S.A.
- Bielsko-Biała
Kierowca kat. C / Pracownik porządkowy
PreZero Bielsko-Biała S.A.
- Bielsko-Biała
Pracownik Ogólnobudowlany
Bad Element Polska Sp. z o.o.
- Lwówek Śląski
Pracownik porządkowy
PreZero Bielsko-Biała S.A.
- Bielsko-Biała
STARSZY SPECJALISTA DS. KSIĘGOWOŚCI ORAZ ROZLICZEŃ I SPRAWOZDAWCZOŚCI PROJEKTÓW
Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka Sp. z o.o.
- Jasionka
Oprócz tradycyjnych umów, pracodawcy mogą również rozważyć inne modele zatrudnienia. Dzięki nim można bardziej elastycznie dostosowywać się do potrzeb rynku pracy. Przykłady takich modeli to praca zdalna, praca tymczasowa czy też zlecenia na konkretne projekty. Wybierając odpowiedni model zatrudnienia, pracodawca może lepiej dostosować się do potrzeb firmy i oczekiwań pracownika.
| Forma zatrudnienia | Opis | Zalety dla pracodawcy | Wady dla pracodawcy |
|---|---|---|---|
| Umowa o pracę | Standardowa forma zatrudnienia z pełnymi prawami pracownika. | Stabilność zespołu, motywacja pracownika | Większe koszty, większa odpowiedzialność |
| Umowa cywilnoprawna | Zlecenie, o dzieło itp. bez pełnych praw pracownika. | Elastyczność, niższe koszty | Brak pewności długoterminowej współpracy |
| Samozatrudnienie | Pracownik prowadzi własną działalność gospodarczą. | Nie dotyczy kodeksu pracy, potencjalnie niższe składki | Ryzyko kwestii legalności, potencjalny brak lojalności |
| Praktyki i staże | Krótkoterminowe zatrudnienie dla młodych i studentów. | Taniej, możliwość oceny potencjalnego pracownika | Brak pełnego doświadczenia, czasochłonne szkolenia |
Według PIP jest coraz gorzej
W Polsce organem powołanym do kontrolowania pracodawców jest PIP. Zadanie zatrudnionych tam inspektorów sprowadza się do sprawdzania warunków panujących w zakładzie pracy (pod kątem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy) i kontrolowania, czy pracodawcy zatrudniają w oparciu o właściwe umowy. A tylko w 2013 r. co piąta skontrolowana firma zastępowała umowy o pracę innymi kontraktami. W porównaniu do roku poprzedniego, odnotowany wzrost takich sytuacji wynosi… 46%!
Ponieważ inspektorzy PIP dysponują całą gamą narzędzi dyscyplinujących, często już same sporządzenie protokołu pokontrolnego wystarcza do tego, by pracodawca zaproponował swojemu podwładnemu właściwą umowę. Zdarza się jednak, że konieczne jest wystąpienie do sądu pracy o ustalenie stosunku pracy. Takich powództw w 2013 r. inspektorzy skierowali aż 230.
PIP swoje, sąd swoje
Wniesienie powództwa do sądu pracy nie zawsze jest równoznaczne z tym, że pracodawca zacznie zatrudniać w oparciu o umowę o pracę. Wszystko dlatego, że sądy podkreślają prawo stron do swobody zawierania umów. Jeżeli strony potwierdzą, że łączy je wyłącznie kontrakt cywilnoprawny i nie chcą umowy o pracę, sąd najczęściej przychyla się do ich stanowiska.
Powyższy stan ma swój odzwierciedlenie w statystykach. W 2014 r. na 100 spraw zakończonych, w 55 powództwo zostało oddalone. W praktyce zatem interwencja PIP nie zawsze powoduje, że pracownik faktycznie otrzyma umowę o pracę. Duże znaczenie ma tu również to, czy zleceniobiorca chce dochodzić swoich praw.
Problem z samozatrudnionymi
Warto wskazać, że problemem nie jest tylko zatrudnianie przez pracodawców pracowników w oparciu o umowy cywilnoprawne. Z roku na rok rośnie liczba samozatrudnionych, którzy faktycznie wykonują pracę dla swojego byłego pracodawcy i nie odprowadzają przy tym składek w pełnej wysokości, korzystając ze zniżek. Jeżeli PIP zauważy, że samozatrudnionego z podmiotem zatrudniającym rzeczywiście łączy stosunek pracy, to każdej ze stron zależy na tym, by powołać się na swobodę umów. Dlaczego?
Jeżeli sąd pracy uznałby, że strony faktycznie łączył stosunek pracy, zarówno pracodawca, jak i samozatrudniony musieliby liczyć się z wysokimi kosztami. Ten pierwszy musiałby m.in. odprowadzić składki i udzielić urlopu wypoczynkowego, ten drugi byłby zobowiązany do tego, by uiścić wyższe składki, czyli utraciłby prawo do ulgi. W praktyce zatem, nawet jeżeli takie strony spotykają się przed sądem, najczęściej decydują się powołać na swobodę umów.
To może Cię również zainteresować
