Spis treści
„Pod kierownictwem" – to wyrażenie, które wielu pracowników słyszy na co dzień, ale czy wszyscy zdają sobie sprawę z jego faktycznego znaczenia? Odpowiedzialność pracodawcy w świetle prawa staje się tematem bardziej złożonym, niż mogłoby się wydawać.
Praca pod kierownictwem – co to oznacza?
Gdy pracownik nawiązuje stosunek pracy, zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju. Oznacza to, że powierzono mu konkretne zadania lub funkcje. Praca ma być wykonywana zgodnie z instrukcjami pracodawcy.
Zatrudnienie pracownika w praktyce oznacza nie tylko zapewnienie mu pracy, ale również wypłacanie wynagrodzenia. Pensja jest określana w umowie o pracę lub w innych regulacjach, i powinna być wypłacana regularnie w określonych terminach.
Umowa o pracę oznacza, że pracownik musi stosować się do poleceń przełożonego i robić to, co ten zleci mu w ramach pracy. Szef z kolei decyduje o tym, jakie zadania mają być wykonane, ale pracownik ma prawo odmówić, jeśli polecenie jest nielegalne lub niebezpieczne.
Kiedy pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego?
Czy przytoczony wcześniej przepis oznacza, że pracodawca może rozporządzać podwładnym bez ograniczeń? Niekoniecznie. Kodeks pracy mówi jasno, że jeśli wydane polecenie jest sprzeczne z zasadami BHP i wpływa na zagrożenie zdrowia, pracownik ma prawo odmówić jego wykonania. Warto o tym wiedzieć niezależnie od tego, czy zatrudniasz, czy jesteś zatrudniony.
Kierownik Zespołu Sprzedażowego _ Ostrów Wielkpolski
PROFI CREDIT Polska S.A.
- Ostrów Wielkopolski
Kierownik Zespołu Sprzedażowego _ Kalisz
PROFI CREDIT Polska S.A.
- Kalisz
Operator walca/rozściełacza - delegacje, cała Polska
Pracownicy Budowlani Sp. z o.o.
- Katowice
Spawacz MAG /ALU - Krefeld Siemens
Rübsam Fachkräfte GmbH & Co.KG
- Niemcy
Mechanik przemysłowy/ Ślusarz maszynowy!
Rübsam Fachkräfte GmbH & Co.KG
- Niemcy
Warto przy tym pamiętać, że zatrudniony, który powstrzymał się od wykonania spełniającego wyżej wymienione przesłanki polecenia służbowego, nie może ponosić żadnych niekorzystnych konsekwencji.
Podporządkowanie pracownika – problem z pojęciem
„Podporządkowanie pracownika" jest pojęciem, które wciąż ewoluuje. W wyroku z dnia 7 września 1999 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt I PKN 277/99) wskazał, że w miejsce dawnego, sztywnego pojęcia zależności pracownika od dyspozycji wydanych przez pracodawcę, pojawia się podporządkowanie „autonomiczne", które polega na wyznaczaniu pracownikowi zadań jednak bez ingerowania w sam sposób ich wykonania.
Inaczej mówiąc, podmiot zatrudniający wyznacza podwładnemu zadania i określa godziny pracy, ale nie angażuje się w wybór metody, za pomocą której odbędzie się realizacja polecenia służbowego.
Kiedy pracownik ma prawo odmówić wykonania pracy? Przykłady
Zgodnie z aktualnym prawem, pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego w kilku sytuacjach. Wymieniamy je poniżej.
Jeżeli przełożony wydaje pracownikowi polecenie, które łamałoby prawo, pracownik ma prawo takie polecenie zignorować.
Przykład: jeśli szef każe pracownikowi obsługiwać maszynę bez wymaganego certyfikatu bezpieczeństwa, pracownik może odmówić, chroniąc swoje zdrowie i życie.
Polecenie wykracza poza zakres obowiązków pracowniczych.
Gdy zadanie wykracza poza zakres obowiązków określonych w umowie o pracę, pracownik może odmówić jego wykonania.
Przykład: jeśli pracownik jest zatrudniony jako księgowy, a jego przełożony każe mu wykonać prace remontowe w biurze, takie polecenie może zostać odrzucone jako nieleżące w zakresie kompetencji zawodowych pracownika.
Polecenie zagraża bezpośrednio zdrowiu lub życiu pracownika.
Jeśli pracownikowi każe się wykonać zadanie, które stwarza bezpośrednie ryzyko dla jego zdrowia lub życia, ma on prawo odmówić.
Przykład: pracownik na budowie nie musi wchodzić na rusztowanie w złym stanie technicznym, jeśli istnieje ryzyko jego zawalenia.
Polecenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Pracownik może odmówić wykonania polecenia, jeżeli byłoby to sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami moralnymi lub etycznymi.
Przykład: pracownik może odmówić, jeśli każe mu się sprzedawać przeterminowane produkty spożywcze, co jest nieetyczne i może narazić zdrowie konsumentów.
W tych przypadkach odmowa wykonania polecenia przez pracownika jest nie tylko jego prawem, ale również obowiązkiem, mającym na celu ochronę zarówno jego samego, jak i innych osób.
Ryzyko pracodawcy
Jako pracodawca zawsze ponosisz odpowiedzialność za działania swojej firmy i jej pracowników. To oznacza, że wszelkie ryzyko związane z wykonywaniem pracy przez osoby zatrudnione spada na Ciebie.
Musisz zadbać o to, aby praca była zorganizowana efektywnie i zgodnie z przepisami, a także radzić sobie z sytuacjami, które nie są pod Twoją kontrolą, jak na przykład nieprzewidziane zdarzenia czy katastrofy naturalne. Jeśli się wydarzą, mogą wpłynąć na niemożność wykonania pracy.
Ponadto, jeśli pracownik wyrządzi szkodę w trakcie wykonywania swoich obowiązków, to Ty – pracodawca – możesz być zobowiązany do pokrycia strat, chyba że podwładny działał celowo. To wszystko składa się na szeroko pojętą odpowiedzialność pracodawcy za działalność swoją i za swoich pracowników.
Odpowiedzialność pracodawcy nie kończy się w firmie
To na Twoich barkach spoczywa odpowiedzialność za rezultaty pracy osób zatrudnionych w Twojej firmie. W praktyce oznacza to, że jeśli polecenie służbowe nie przyniesie oczekiwanych efektów, to Ty musisz się z tym zmierzyć. W przypadku niespodziewanych przestojów masz obowiązek zapłacić pracownikom ich wynagrodzenie, nawet jeśli nie pracowali.
Ponadto Twoje obowiązki wykraczają poza kwestie czysto zawodowe – dotyczą również niektórych aspektów socjalnych związanych z życiem prywatnym Twoich pracowników. Jesteś zobowiązany do udzielenia im płatnego wolnego na ważne wydarzenia rodzinne, jak własny ślub, narodziny dziecka, czy śmierć bliskich. To podkreśla rolę, jaką pełnisz nie tylko jako pracodawca, ale i jako część szerszej wspólnoty społecznej.
Rodzaje ryzyka zawodowego
Ryzyko zawodowe to coś, z czym mierzą się wszyscy na rynku pracy, zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Każdy zawód wiąże się z pewnymi zagrożeniami, które mogą wystąpić podczas wykonywania obowiązków. Dla pracownika może to oznaczać ryzyko wypadków, urazów czy problemów zdrowotnych związanych z pracą. Zadaniem pracodawcy jest zminimalizowanie tych zagrożeń poprzez stworzenie bezpiecznego środowiska pracy.
- Kiedy mowa o ryzyku technicznym, na przykład awariach sprzętu, pracodawca musi zadbać o to, aby maszyny były sprawne i bezpieczne w użyciu, a pracownik powinien zawsze stosować się do zasad bezpieczeństwa i używać zalecanych środków ochronnych.
- Natomiast w kwestii ryzyka osobistego, czyli zagrożeń dla zdrowia pracownika takich jak kontuzje czy stres, pracodawca odpowiada za zapewnienie warunków, które pomogą unikać takich problemów, np. odpowiednie przerwy w pracy czy dostęp do pomocy medycznej. Z kolei pracownicy powinni dbać o swoje zdrowie i przestrzegać procedur mających zapewnić ich bezpieczeństwo.
Podsumowanie
Stosunek pracy opiera się na wzajemnym zobowiązaniu i zaufaniu między pracownikiem a pracodawcą, gdzie każda ze stron musi przestrzegać określonych praw i obowiązków. Przełożony ma obowiązek zapewnić podwładnemy określoną pracę oraz wynagrodzenie, a także dbać o bezpieczne warunki pracy zgodne z przepisami BHP.
Z kolei pracownik musi wykonywać powierzone mu zadania pod kierownictwem pracodawcy, jednak może odmówić wykonania polecenia, które byłoby niezgodne z prawem lub zagrażające jego zdrowiu. Ryzyko zawodowe stanowi istotny element każdego stosunku pracy, a minimalizacja zagrożenia leży w interesie obu stron.
To może Cię również zainteresować
