Spis treści
Czym jest polecenie służbowe?
Zawarcie stosunku pracy wiąże się z tym, że pracownik godzi się na wykonywanie określonych zadań pod nadzorem pracodawcy. Inaczej mówiąc, podpisanie umowy jest równoznaczne z wprowadzeniem zasady podporządkowania pracownika podmiotowi zatrudniającemu. Z punktu widzenia tego pierwszego istotne jest, że nie musi on wykonywać wszystkich poleceń w sposób bezkrytyczny. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że odmówienie wykonania polecenia służbowego, które to nie jest uzasadnione obiektywnymi okolicznościami, może pociągnąć za sobą poważne konsekwencje, w tym spowodować nawet rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Co zatem warto wiedzieć?
Polecenie służbowe a przepisy Kodeksu pracy
Obowiązkiem pracownika zatrudnionego na umowie o pracę, czyli takiego, którego obowiązuje stosunek pracy, jest zawsze wykonywanie określonych czynności związanych z pracą pod kierownictwem podmiotu zatrudniającego.
To właśnie pracodawca wydaje wiążące polecenia, jak również kontroluje pracę swojego podwładnego. Z drugiej jednak strony, z przywołanego przepisu jasno wynika, że są sytuacje, w których pracownik będzie mógł zanegować wykonanie polecenia służbowego. To, w jakich sytuacjach pracownik może odmówić wykonania polecenia swojego przełożonego, również regulują przepisy Kodeksu Pracy.
Jakie polecenie służbowe może wydać nam pracodawca?
Trzeba zacząć od tego, że pracownik może zanegować polecenie pracodawcy zawsze wówczas, gdy stoi ono w sprzeczności z zawartą umową. Należy pamiętać, że umowa o pracę jest dokumentem, który — w pewnych granicach — kształtować mogą same strony. I choć jednym z punktów, który musi zostać zawarty w każdej umowie o pracę, jest określenie rodzaju pracy, jaką pracownik powinien wykonywać, to w praktyce strony mogą dokładnie lub wręcz przeciwnie — ogólnikowo stwierdzić jedynie obowiązki zatrudnionego. W drugim przypadku pracownik powinien mieć świadomość, że zatrudniający będzie mógł wymagać od pracownika znacznie więcej.
Aby współpraca przebiegała płynnie, pracodawca powinien zadbać o rzetelne i jasne wyznaczenie obowiązków swoich pracowników. To może znacząco usprawnić komunikację w firmie zarówno między pracownikami, jak i na linii szef-pracownik. Delegowanie obowiązków i rozwiązywanie bieżących problemów to zagadnienia, z którymi zmaga się każdy szef czy manager kierujący zespołem. O tym, jak skutecznie zarządzać swoim personelem opowiada poniższy filmik:
Odmowa wykonania polecenia służbowego — kiedy pracownik ma takie prawo?
W praktyce kadrowej spotkać można się z takimi umowami, w których znalazły się informacje nader skromne. Mowa tu przede wszystkim o ograniczeniu się do określenia w podpisanym przez strony dokumencie jedynie miejsca wykonywania pracy, jak i stanowiska, na którym będzie zatrudniony podmiot. Wówczas najczęściej pracownik i pracodawca w osobnych dokumentach (aneksach) umieszczają szczegółowe informacje na temat obowiązków stron. Choć w umowie nie muszą być szczegółowo wymienione obowiązki pracownika, to podmiot zatrudniający nie może zapomnieć o przepisach Kodeksu pracy:
Warto przy tym wspomnieć, że sam ustawodawca nie doprecyzował, w jakiej formie obowiązek ten powinien być spełniony, dlatego też podmiot zatrudniający wytyczne pracownikowi może przekazać zarówno ustnie, jak i w formie pisemnej.
Takie rozwiązanie jest o tyle praktyczne, że w przypadku zmian w zakresie obowiązków, dopisuje się je w kolejnym aneksie i nie wymaga to zmiany całej umowy. Z drugiej zaś strony, niesprecyzowane lub zbyt ogólnie ujęte w umowie obowiązki pracownicze dają spore pole do nadużyć. Zakontraktowanie w umowie „telefonicznych kontaktów z klientami” nie oznacza przecież tego samego, co wykonywanie 20 handlowych telefonów dziennie. Warto więc, aby obie strony zadbały o precyzyjne zapisy w umowie pracę.
Polecenie służbowe w interpretacji Sądu Najwyższego
Kwestia zaznajomienia pracowników z ich obowiązkami, jak i podstawowymi uprawnieniami była również obiektem rozważań Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 7 stycznia 1998 roku (sygn akt. I PKN 457/97) Sąd Najwyższy ocenił, że zapoznanie pracowników z ich obowiązkami może nastąpić w ramach informacji ustnej. W takim jednak przypadku trzeba pod uwagę wziąć specyfikę czy złożoność pracy. Trzeba jednak pamiętać, że – zarówno z punktu widzenia pracownika, jak i pracodawcy – zakres czynności powinien być określony w formie pisemnej. Dzięki temu uniknąć można nieporozumień, w każdym też przypadku zatrudniony ma możliwość powrócić do lektury i sprawdzić, czy określone polecenie służbowe jest zgodne z otrzymanymi wcześniej wytycznymi.
Polecenie służbowe pisemne czy ustne?
Choć mogłoby się wydawać, że większe znaczenie mają pisemne polecenia służbowe, to nie jest to do końca prawdą. Ustne polecenie służbowe jest tak samo ważne, choć często pracodawcy szczególnie w przypadku bardzo ważnych zleceń, decydują się wydać swoje polecenia pracownikowi w formie pisemnej. Taką formę stosuje się także wtedy, gdy pracownik nie chce wykonać polecenia przełożonego, choć jest ono zgodne z prawem. Jest to związane przede wszystkim z tym, że taki dokument może w przyszłości posłużyć jako np. dowód w sądzie czy podstawa do niewypłacenia premii uznaniowej lub nieawansowania pracownika na wyższe stanowisko.
Wykonywanie poleceń służbowych jest podstawowym obowiązkiem pracownika, ale muszą to być polecenia dotyczące pracy, które nie są sprzeczne z rodzajem pracy określonym w umowie i jest zgodne z obowiązującym prawem pracy, cywilnym, administracyjnym oraz karnym. Pracownicy mają więc prawo do odmówienia wykonania polecenia służbowego, jeśli jest ono niezgodne z obowiązującym prawem, przepisami BHP lub może zagrażać jego zdrowiu czy życiu.
Co zrobić, jeśli pracownik nie chce wykonać polecenia? Najlepszym rozwiązaniem jest wydanie takiego polecenia przy świadkach i w formie pisemnej. Warto na dokumencie zawrzeć oświadczenie, że pracownik otrzymał dane polecenie i poprosić go o złożenie podpisu, który będzie to potwierdzał. Jest to bardzo ważny dowód na wypadek ewentualnego sporu pracownika z pracodawcą, który w efekcie może toczyć się w sądzie.
Kto może wydać polecenie służbowe?
Polecenie służbowe pracownikom może wydać nie tylko sam właściciel firmy, czyli pracodawca. Do wydawania poleceń służbowych uprawiony jest także każdy inny pracownik, który zajmuje wyższe stanowisko i można wskazać go, jako zwierzchnika. Będzie to zatem kierownik, manager, dyrektor, czy każda inna osobą, którą właściciel wskaże, jako uprawnioną do wydawania poleceń służbowych pozostałym pracownikom.
To może Cię również zainteresować
