Spis treści
Jakie zagadnienia porusza artykuł?
- Co zawiera się w mikrootoczeniu?
- Co wchodzi w skład makrootoczenia firmy (przykłady)?
- W jakim celu warto obserwować swoje otoczenie?
- Jakie są metody analizy mikro i makro otoczenia?
- Kiedy powinno przeprowadzić się taką analizę?
Oczywiście, analiza mikro- i makrootoczenia jest ważnym, lecz nie jedynym zagadnieniem, o którym należy pamiętać podczas prowadzenia własnego biznesu lub jego planowania. Cenna może okazać się również wiedza na temat zakładania działalności gospodarczej. Ciekawe wskazówki na ten temat można znaleźć w tekście: "O czym należy pamiętać, zakładając firmę?".
Co zawiera się w mikrootoczeniu?
Mikrootoczenie przedsiębiorstwa (w ekonomii określane czasem także jak tzw. otoczenie bliższe) to ogół czynników, procesów i zjawisk, które bezpośrednio oddziałują na funkcjonowanie danej firmy. Relacja na linii przedsiębiorstwo-otoczenie bliższe ma charakter relacji dwukierunkowej. Oznacza to, że poszczególne elementy wywierają wpływ na firmę; z drugiej jednak strony przedsiębiorstwo także może realnie kształtować sytuację w swoim bezpośrednim otoczeniu.
- konkurenci, z naciskiem na konkurencję na szczeblu lokalnym; rywale biznesowi w tej kategorii mogą konkurować np. poprzez politykę cenową, co zmusza analizowane przedsiębiorstwo do podjęcia określonych działań; konkurencję można postrzegać w wąskim (zalicza się do producentów takiego samego lub bardzo zbliżonego towaru bądź usługi) lub szerokim (firmy wytwarzające dobra komplementarne lub substytucyjne) zakresie;
- podmioty finansujące, w tym w szczególności banki/firmy pożyczkowe/leasingodawcy, którzy dostarczają kapitału niezbędnego do dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa;
- klienci — to właśnie ich gusty, preferencje oraz interesy powinno uwzględniać przedsiębiorstwo podczas tworzenia asortymentu produktów czy ustalania polityki cenowej;
- dostawcy usług dla przedsiębiorstwa — przykładowo od kondycji lokalnej branży księgowej zależy w dużej mierze to, czy analizowana firma będzie w stanie wdrożyć w swojej organizacji outsourcing w zakresie ewidencji rachunkowej.
Co wchodzi w skład makrootoczenia firmy?
Kolejnym ważnym elementem otoczenia biznesowego jest makrootoczenie firmy (tzw. otoczenie dalsze). Kategoria ta obejmuje zbiór czynników, które w pośredni sposób rzutują na funkcjonowanie organizacji biznesowej. W odróżnieniu jednak od otoczenia bliższego, w przypadku makrootoczenia przedsiębiorca ma znacznie mniejszy wpływ na jego kształtowanie.
- system polityczny i zmiany w obowiązującym prawie — negatywny wpływ na funkcjonowanie firmy mogą mieć turbulencje i zawirowania polityczne, czego dobrym przykładem jest konflikt zbrojny pomiędzy Ukrainą i Rosją; oczywiście, wpływ na przedsiębiorstwo w tym zakresie może być też pozytywny, czego przykładem są efekty przystąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej w 2004 roku;
- postęp technologiczny i automatyzacja, które mogą trwale zmienić oblicze przedsiębiorstw, doprowadzając do rozkwitu biznesu (przykładowo, rozwój nowoczesnych technologii w korzystny sposób przekłada się na funkcjonowanie firm produkcyjnych, dając im szerokie możliwości w zakresie optymalizacji kosztów) lub jego upadku (dowodem jest tu osławiona anegdota o branży dorożkarskiej, która została na przestrzeni XIX i XX stulecia zastąpiona przez samochody);
- zachowania w społeczeństwie, trendy w modzie oraz zwyczajach konsumenckich — przykładowo, wzrost popularności tematów związanych z ekologią przyczynił się do rozwoju branży produktów ekologicznych; ponadto, pojedyncza firma także może rozwijać swoje działania w obszarze CSR, tj. społecznej odpowiedzialności biznesu, bazując na kwestiach związanych z ochroną środowiska naturalnego.
W jakim celu warto obserwować swoje otoczenie?
Dzięki analizie otoczenia biznesowego można zidentyfikować szanse i zagrożenia w rozwoju przedsiębiorstwa. Oczywiście, trzeba pamiętać o tym, że makro- i mikrootoczenie firmy powinno się badać łącznie. W przeciwnym wypadku analiza może okazać się niepełna, a przecież to walor informacyjny jest najcenniejszym efektem badań w tym zakresie.
Jakie są metody analizy mikro i makro otoczenia?
Współczesna szkoła zarządzania oferuje różne metody w zakresie analizy mikro- oraz makrootoczenia. Jeśli chodzi o otoczenie bliższe, popularnym rozwiązaniem jest analiza pięciu sił Portera, która uwzględnia następujące "siły", czyli: konkurentów, dostawców, nabywców, produkty substytucyjne oraz groźbę pojawienia się nowych podmiotów w sektorze. Taka analiza pozwala przede wszystkim na analizę sytuacji w sektorze.
Z kolei prym wśród analiz makro otoczenia wiedzie metoda PEST. Obejmuje ona takie obszary z otoczenia makro jak sfera: polityczna (zmiany w prawodawstwie, wysokość i stopień skomplikowania podatków itp.), ekonomiczna (np. polityka pieniężna banku centralnego wpływająca na poziom inflacji oraz oprocentowania kredytów), społeczna (gusty i preferencje konsumentów) oraz technologiczna (postęp).
Kiedy powinno przeprowadzić się taką analizę?
Właściwie nie ma sytuacji, w której przeprowadzenie analizy makrootoczenia i mikrootoczenia firmy byłoby złym pomysłem. Przede wszystkim zaleca się wykonanie analizy jeszcze na etapie planowania działalności biznesowej. Wnioski z badań powinny stanowić integralną część biznesplanu, który opracowuje się, by móc pozyskać finansowanie ze strony banku, organów Unii Europejskiej lub urzędu pracy i móc rozpocząć prowadzenie działalności biznesowej.
Oczywiście, tworzenie własnej firmy to nie jedyna sytuacja, w której zaleca się przeprowadzenie analizy otoczenia bliższego i dalszego firmy. Obecne czasy są niezwykle dynamiczne i pełne turbulencji (zarówno w obszarze gospodarki, jak i na przykład dostępności surowców itp.). To właśnie dlatego umiejętne wykonana analiza otoczenia biznesowego może pomóc w znalezieniu odpowiedzi na pytanie: dlaczego przedsiębiorstwo nie zarabia?