Pracownik - prawa i obowiązki

Czy pracownik może odmówić pracy po godzinach?

7 lipca 2023

3 z 5

Ocena: 3 z 5 | 12 głosów

12 głosów

6 komentarzy
Czy pracownik może odmówić pracy po godzinach?
Poznaj swoje prawa i obowiązki związane z pracą w godzinach nadliczbowych. Dowiedz się, kiedy możesz odmówić pracy po godzinach i jakie mogą być konsekwencje

Jako pracodawca powinieneś wiedzieć, kiedy możesz zażądać od swoich pracowników pozostawia w zakładzie pracy dłużej, kiedy pracownik może odmówić wykonywania pracy po godzinach.

Jak kwestię nadgodzin regulują przepisy?

Nadgodziny to zagadnienie dotyczące wyłącznie osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę, a to oznacza, że regulacji należy szukać w Kodeksie pracy. Artykuł 151 § 1 wymienia sytuacje, w których praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna:

  • w konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
  • szczególnych potrzeb pracodawcy.

Pierwszy punkt jest zrozumiały i nie trzeba go tłumaczyć. Sytuacja komplikuje się jednak, gdy mowa o „szczególnych potrzebach pracodawcy”. Co znaczy ten zwrot? Jeżeli sięgnąć do orzecznictwa Sądu Najwyższego, który wypowiadał się na ten temat, to należy uznać, że mowa o pracy niezaplanowanej, którą trudno było przywidzieć.

Od ciebie, jako pracodawcy, zależy to, czy uznasz określone potrzeby za szczególne. Jeżeli tak, będziesz mógł oświadczyć pracownikom, aby zostali w pracy po godzinach.

Pamiętaj, że jako pracownik, masz prawo odmówić pracy w godzinach nadliczbowych, gdy przekroczony zostanie roczny limit godzin nadliczbowych wynoszący 150 godzin.

Kto może odmówić pracy po godzinach?

Szukasz pracy?

Technik Montażu (wiązki światłowodowe)

RADIOTECHNIKA MARKETING SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

  • Pietrzykowice
Dodana
Dodana
Aplikuj bez CV

Monter nawierzchni kolejowej

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A

  • Zbąszynek
Dodana
Dodana
Aplikuj bez CV
Dodana
Aplikuj bez CV

Czy pracownik, którego poprosić o pozostanie po godzinach może powiedzieć „nie”? Okazuje się, że tak. W kodeksie pracy znajduje się informacja o tym, kto jest objęty bezwzględnym zakazem pracy po godzinach. Mowa tu o:

  • pracownikach młodocianych (za takiego jest uważana osoba, która ukończyła 16 lat, ale nie przekroczyła 18 lat),
  • kobietach w ciąży.

Co oznacza termin „zakaz bezwzględny”? To po prostu zakaz bezwzględny. Nawet zgoda pracownika na pracę po godzinach nie ma znaczenia, bo wyrażenie takiej nie oznacza, że możesz zezwolić na przystąpienia pracownika do pracy.

Powyższe osoby muszą powiedzieć ci „nie”, gdy zapytasz je o pracę po godzinach. Jest też grupa osób, która może, ale nie musi odmówić. Chodzi o:

  • pracowników, którzy opiekują się dziećmi do 4. roku życia,
  • pracowników niepełnosprawnych – ale tylko wówczas, gdy lekarz medycyny pracy, który jest upoważniony do przeprowadzenia badań profilaktycznych, uzna, że pracownik może wykonywać pracę po godzinach.

Zdarza się, że pracownicy wykonują zadania na stanowiskach, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Takie osoby również mogą odmówić wykonywania pracy po godzinach.

Nieuzasadniona odmowa to kara porządkowa dla pracownika?

Jako pracodawca powinieneś wiedzieć, kiedy możesz wymagać od pracownika pozostania po godzinach w pracy. Ponieważ jednak najczęściej będziesz powoływać się na drugi punkt, czyli swoje szczególne potrzeby, musisz być bardzo ostrożny. Co prawda za nieuzasadnioną odmowę wykonania polecenia służbowego możesz pociągnąć pracownika do odpowiedzialności, czyli nałożyć na niego jedną z przewidzianych w Kodeksie pracy kar porządkowych, ale nie jest to najlepsze rozwiązanie. W skrajnych przypadkach sprawa może skończyć się w sądzie, a wówczas to specjaliści wypowiedzą się, czy faktycznie mogłeś zdecydować o pracy po godzinach.

Dopuszczalność pracy w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych jest traktowana jako obowiązek wykonywania pracy, jednak występują pewne ograniczenia. Zgodnie z Kodeksem pracy, maksymalny dopuszczalny limit godzin nadliczbowych w skali roku nie może przekroczyć 150. Jeżeli pracodawca wystawi polecenie pracy w godzinach nadliczbowych, które przekroczy ten limit, pracownik ma prawo odmówić wykonania pracy. Pamiętaj jednak, że odmowy pracy w nadgodzinach można dokonać tylko w sytuacji, gdy jest to zgodne z przepisami kodeksu pracy.

Pracownik może odmówić pracy po godzinach

Warto zauważyć, że niezależnie od sytuacji, pracownik ma prawo odmówić pracy w nadgodzinach. Oznacza to, że nawet jeśli pracodawca twierdzi, że istnieją szczególne potrzeby, które wymagają pracy w nadgodzinach, pracownik może odmówić. Jednakże, odmowa pracy powinna być dobrze uzasadniona, aby uniknąć negatywnych konsekwencji. Odmowy wykonania pracy nie można traktować lekko, a decyzja ta powinna być podjęta po przemyślanej analizie sytuacji.

Temat Opis
Dopuszczalność pracy nadliczbowej Maksymalny limit godzin nadliczbowych wynosi 150 rocznie.
Odmowa pracy po godzinach Pracownik ma prawo odmówić pracy nadliczbowej, ale powinien to zrobić zgodnie z przepisami.
Limit godzin nadliczbowych Przekroczenie limitu godzin nadliczbowych może skutkować konsekwencjami dla pracodawcy.
Czas wolny za godziny nadliczbowe Pracownik ma prawo do dodatkowego czasu wolnego lub dodatkowego wynagrodzenia za pracę nadliczbową.

Czas wolny za godziny nadliczbowe

Praca w godzinach nadliczbowych wiąże się również z pewnymi korzyściami dla pracowników. Kodeks pracy gwarantuje, że za godziny nadliczbowe pracownik ma prawo do dodatkowego czasu wolnego lub dodatkowego wynagrodzenia. W zależności od specyfiki miejsca pracy i rodzaju pracy, pracodawca może oferować różne formy rekompensaty za prace nadliczbową. Jest to ważny aspekt, który pracownik powinien znać i zrozumieć, podejmując decyzję o pracy w godzinach nadliczbowych.

5 ciekawostek i dodatkowych informacji o nadgodzinach w pracy

  • W Polsce, nadgodziny są ograniczone do 8 godzin w tygodniu, 12 godzin w miesiącu i 150 godzin w ciągu roku. 
  • Nadgodziny są często wykorzystywane przez pracodawców do zwiększenia produktywności, ale mogą prowadzić do wypalenia zawodowego i innych problemów zdrowotnych.
  • Wiele osób nie jest świadoma swojego prawa do otrzymywania dodatkowej zapłaty za nadgodziny. 
  • Według badań OECD, w 2019 roku Polacy przepracowali średnio 1688 godzin, co jest wyższe niż średnia OECD wynosząca 1569 godzin. 
  • W 2022 roku, 30% Polaków twierdziło, że pracuje po godzinach co najmniej raz w tygodniu. 

To może Cię również zainteresować

Prawa pracownika - nawet nie wiesz, ile Ci się należy

Najczęściej zadawane pytania

Czy pracownik może odmówić pracy po godzinach?

Tak, pracownik ma prawo odmówić pracy po godzinach, jednak powinien to zrobić zgodnie z przepisami kodeksu pracy.

Jaki jest dopuszczalny limit godzin nadliczbowych?

Dopuszczalny limit godzin nadliczbowych wynosi 150 godzin rocznie.

Czy praca w godzinach nadliczbowych jest obowiązkowa?

Praca w godzinach nadliczbowych jest traktowana jako obowiązek, ale pracownik ma prawo odmówić jej wykonywania w pewnych okolicznościach.

Czy można odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?

Tak, pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych, ale powinien zrobić to w sposób zgodny z przepisami prawa pracy.

Czy pracownik ma prawo do czasu wolnego za godziny nadliczbowe?

Tak, pracownik ma prawo do dodatkowego czasu wolnego lub dodatkowego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Mateusz Strykowski

Stażysta

Jako copywriter współpracuje z Aplikuj.pl, tworząc treści głównie związane z prawem pracy i wszystkim, co wiąże się z zarządzaniem firmą.  

6 komentarzy

hanka

hanka

zadnych konkretow, byle co wie byle co pisze ile rekompensaty za godz nadliczbowa polakom mozna wszystko wcisnac nikt tu nie mysli
Ireks

Ireks

Prawo prawem ale umówmy się nie zawsze to tak działa.
Kasia

Kasia

Pracodawca prosił, abyśmy pozostali przez jeden tydzień dłużej. Poszłam do niego i pokazałam zaświadczenie, że jestem w ciąży i ja nie musiałam pozostawać dłużej.
Jędrek

Jędrek

Jakieś zasady muszą zostać określone, oczywiście w wielu przypadkach człowiek naraża się. Chyba, że jest jakoś chroniony grupowo, czy tam przez związki zawodowe to inna sprawa.
Drajen Wojciech

Drajen Wojciech

Mało kiedy są teraz godziny nadliczbowe. O ile muszą być, to należy je przyjąć. Nie musi przyjąć nadliczbowych godzin na pewno kobieta w ciąży, pracownik młodociany...
Dagilia

Dagilia

Wszystko zależy od tego jakie zapisy są w umowie i na jakiej podstawie ma on prawo do odmowy. Od razu tak normalnie to czytając wydawałoby się, że zawsze może on odmówić z tym.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.

Dbamy o Twoją prywatność

Serwis wykorzystuje pliki cookies, czyli pliki tekstowe, które za zgodą Użytkownika są przechowywane na komputerze lub urządzeniu mobilnym Użytkownika, co może wiązać się również z przetwarzaniem danych osobowych Użytkownika. Pliki cookies przetwarzane przez Aplikuj.pl Paweł Strykowski, zarejestrowany w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pod adresem: ul. Legionów 26/28, 43-300 Bielsko-Biała, NIP: 5471567654, REGON: 070776507, w celu umożliwienia korzystania z Serwisu, jak również na potrzeby analizy zachowań Użytkownika w Serwisie, personalizacji prezentowanych Użytkownikowi treści oraz reklam, zapewnienia działania funkcji mediów społecznościowych oraz do zarządzania Serwisem. Szczegółowe informacje dotyczące plików cookies, jak również dostęp do panelu zarządzania ustawieniami cookies znajdziesz w naszej Polityce Prywatności.

Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych osobowych zawartych w plikach cookies jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych wyrażona poprzez akceptację wykorzystania plików cookies (art. 6 (1)(a) RODO).

Zgoda udzielona poprzez wybór opcji "Wyrażam zgodę" oznacza akceptację wszystkich wykorzystywanych w Serwisie plików cookies. Zgoda Użytkownika może być w każdym momencie zmieniona poprzez kliknięcie w link umieszczony w Polityce Prywatności.

Użytkownikom przysługują następujące prawa: prawo do żądania dostępu do swoich danych, prawo do ich sprostowania, prawo do usunięcia danych, prawo do ograniczenia przetwarzania oraz prawo do przenoszenia danych. Więcej informacji na temat przetwarzania danych osobowych, w tym przysługujących Użytkownikowi praw, można znaleźć w naszej Polityce Prywatności.

Dostosowuję swój wybór

Dokonaj szczegółowego wyboru poniższych ustawień, aby zapisać indywidualne ustawienia prywatności. Więcej szczegółowych informacji na ten temat znajdziesz w naszej Polityce Prywatności.

Pliki cookies niezbędne do świadczenia usług drogą elektroniczną Zawsze aktywne
Narzędzia statystyczne i marketingowe Google Tag Manager, Google Analytics, Google Ads, Facebook Piksel (remarketing)
Narzędzie analityczne HotJar Statystyka