Spis treści
Układ zbiorowy pracy - czym jest?
Najprościej mówiąc, to porozumienie zawierane między pracodawcą a związkami zawodowymi. Jego treść dotyczy zakresu stosunków pracy i jest wypracowana w drodze negocjacji oraz rokowań. W Kodeksie pracy znaleźć można informacje zarówno o rodzajach układów zbiorowych pracy, jak i ich zakresie podmiotowym, czyli o tym, kto może, kto zaś nie może ich tworzyć. Jakie są zaś formalności związane z trybem zawierania układów zbiorowych, jego rozwiązaniem lub też zawieszeniem? Co warto wiedzieć we własnym interesie?
Rodzaje układów zbiorowych pracy
Nie wszystkie układy zbiorowe są takie same. Istnieją różne rodzaje układów zbiorowych, które mogą być dostosowane do konkretnych potrzeb zarówno pracodawców, jak i pracowników. Niektóre z nich dotyczą konkretnych grup zawodowych, inne z kolei są bardziej uniwersalne. Najczęściej wyróżniamy układ zakładowy, który obejmuje pracowników konkretnej firmy, oraz układy ogólnobranżowe, które dotyczą szerokiej grupy pracowników w danej branży.
Ustalenia na linii pracodawca - związki zawodowe
Zgodnie z Kodeksem pracy, układ zbiorowy pracy zawierany jest w drodze dobrowolnych rokowań, co oznacza, że jest wypracowanym kompromisem pomiędzy stronami. Jest to kwestia niezwykle istotna, gdyż same negocjacje powinny być prowadzone z poszanowaniem partnera oraz z uwzględnieniem wzajemnych racji i słusznych interesów każdej ze stron. Zapis taki wprowadza nawet Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej - zgodnie z art. 59 ust. 2: ,,Związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych, oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień". Od powyżej wskazanej reguły dobrowolnych negocjacji istnieją trzy odstępstwa, które uregulowane zostały w art. 241" §3 Kodeksu pracy. I tak, strona uprawniona nie może odmówić żądaniu drugiej strony podjęcia rokowań:
- w celu zawarcia układu dla pracowników nie objętych układem,
- w celu zmiany układu uzasadniającej istotną zmianę sytuacji ekonomicznej bądź finansowej pracodawców lub pogorszeniem się sytuacji materialnej pracowników,
- jeżeli żądanie zostało zgłoszone nie wcześniej niż 60 dni przed upływem okresu, na jaki układ został zawarty, albo po dniu wypowiedzenia układu.
Praca w Holandii – wysoka stawka! Wyjazd możliwy od zaraz! Demontaż sprzętu!
GRUPA CONTRAIN
- Holandia
- 8 000-11 000 zł / mc
Elektronik w Dziale Utrzymania Ruchu
Eaton Automotive Systems Sp. z o.o.
- Bielsko-Biała
Pomoc Dołowa // Robotnik Górniczy - Bez doświadczenia ** KWK Pniówek **
TWG Polska Sp. z o.o.
- Żory
- 6 300-9 200 zł / mc
OPERATOR MASZYN
Eaton Automotive Systems Sp. z o.o.
- Bielsko-Biała
Pielęgnacja kwiatów doniczkowych – praca w Holandii
GRUPA CONTRAIN
- Holandia
- 8 000-11 000 zł / mc
W innych, niewymienionych przypadkach, rokowania będą odbywały się na zasadzie obustronnej zgody stron zainteresowanych.
Jak wygląda zawarcie układu?
Wyżej podkreślono, że układ zawierany jest podczas negocjacji z pracodawcy z organizacjami związkowymi. Wypracowany układ może być zawarty na czas określony lub czas nieokreślony. Istotną kwestią jest fakt, że w każdym przypadku musi mieć on formę pisemną. Jeżeli układ został zawarty na czas określony, to przed upływem terminu jego obowiązywania strony mogą przedłużyć jego obowiązywanie na kolejny czasu z góry oznaczony lub też bezterminowy. Układ zbiorowy pracy wchodzi w życie w terminie, który został w nim przez strony określony. Data ta nie może być jednak wcześniejsza niż dzień jego zarejestrowania. Czynności tej dokonuje organ rejestrowy po uprzedniej kontroli legalności samego układu zarówno pod kątem zgodności z prawem poszczególnych zapisów, jak i sprawdzeniem, czy strony zostały prawidłowo wyłonione. Ponadto, w związku z tym faktem, pracodawca jest zobowiązany:
- zawiadomić pracowników o wejściu układu w życie, o zmianach dotyczących układu oraz o wypowiedzeniu i rozwiązaniu układu,
- dostarczyć zakładowej organizacji związkowej niezbędną liczbę egzemplarzy układu,
- na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst układu i wyjaśnić jego treść.
Zgodnie z zapisami, które znalazły się w kodeksie pracy, rejestracji układu zakładowego dokonuje okręgowy inspektor pracy.
Objęcie układem zbiorowym pracy
Nie każdy pracownik musi być automatycznie objęty układem zbiorowym. Istnieją pewne kryteria, które decydują o tym, czy dany pracownik jest objęty układem czy nie. Często dotyczy to minimalnej liczby pracowników w układzie, rodzaju umowy o pracę czy specyfiki danego stanowiska. Dla pracodawcy ważne jest zrozumienie, kto z jego pracowników jest objęty układem, a kto nie, aby unikać nieporozumień i potencjalnych konfliktów.
Zmiana i rozwiązanie układu pracy
Pracodawca musi być świadomy, że układy zbiorowe nie są stałe. Mogą one być modyfikowane w związku ze zmianami w firmie lub na rynku pracy. Zmiana warunków pracy przez układ może nastąpić za zgodą obu stron. Jeśli zaś chodzi o rozwiązanie układu, może to nastąpić na kilka sposobów, takich jak wypowiedzenie zakładowego układu pracy przez jedną ze stron lub upływ czasu, na jaki układ został zawarty.
W jakich sytuacjach układ zbiorowy pracy ulega rozwiązaniu?
Każdy układ zbiorowy pracy, który został zawarty w drodze porozumienia stron, może zostać rozwiązany. Istotną kwestią jest fakt, że problem ten dokładnie rozstrzygnął ustawodawca, który odpowiednie zapisy uwzględnił w Kodeksie pracy. I tak, rozwiązanie układu zbiorowego pracy jest możliwe na trzy sposoby:
- na podstawie zgodnego oświadczenia stron,
- z upływem czasu, na który został zawarty,
- z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron.
Okres wypowiedzenia ustalają same zainteresowane strony w układzie. Warto zaznaczyć, że jeżeli nie dopilnują tej kwestii, to obowiązuje je trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Z powyższego wynika również, że wypowiedzeniu może ulec zarówno układ, który został zawarty na czas określony, jak i taki, który został zawarty na czas nieokreślony. Niezależnie od terminu ważne jest, aby strony zachowały formę pisemną. W przypadku niedostosowania się do tego wymogu, nie dochodzi do skutecznego wypowiedzenia lub rozwiązania układu. Poza rozwiązaniem układ zbiorowy pracy może zostać również zawieszony. Powodem takiej decyzji może być sytuacja finansowa pracodawcy. Wówczas, w drodze stosownych negocjacji, strony mogą zawrzeć z pracodawcą porozumienie o zawieszeniu stosowania niektórych lub też wszystkich postanowień danego układu. Porozumienie to musi być zgłoszone do rejestru układów zakładowych. Warto też zauważyć, że po okresie, na który układ został zawieszony, jego przywrócenie następuje z mocy prawa. Dodatkowo samo zawieszenie nie powoduje, że pracodawca musi stosować wypowiedzenia zmieniające umowy o pracę poszczególnych pracowników.
| Element | Opis | Korzyści dla pracodawcy | Potencjalne wyjątki |
|---|---|---|---|
| Definicja układu zbiorowego | Porozumienie między pracodawcą a związkami zawodowymi dotyczące stosunków pracy. | Ustabilizowane stosunki w miejscu pracy; jasne regulacje. | |
| Rodzaje układów | Układy zakładowe i ogólnobranżowe. | Dostosowanie do specyfiki i potrzeb organizacji. | Określone w Kodeksie pracy. |
| Zawieranie układu | W drodze negocjacji; musi mieć formę pisemną. | Formalizacja ustaleń, ochrona prawna. | Ograniczenia wynikające z prawa. |
| Zmiana i rozwiązanie | Wspólne oświadczenie stron, upływ czasu, wypowiedzenie. | Możliwość dostosowania do zmieniających się okoliczności. | Pisemna forma jest konieczna; zawieszenie możliwe w określonych sytuacjach. |
Korzyści z układu zbiorowego
Dla pracodawcy, układ zbiorowy pracy może przynieść wiele korzyści. Po pierwsze, wprowadza on jasne zasady współpracy między pracodawcą a pracownikami, co może zredukować ryzyko konfliktów. Ponadto, może on również pomóc w przyciąganiu i zatrzymywaniu wykwalifikowanych pracowników, którzy cenią stabilność i jasność warunków zatrudnienia.
To może Cię również zainteresować
