Odprawa pośmiertna-zasady wypłaty

Rodzinie zmarłego pracownika, który świadczył pracę w oparciu o umowę o pracę, może przysługiwać odprawa pośmiertna. Kiedy pracodawca ma obowiązek wypłacić takie świadczenie? I w jakiej wysokości?

 Odprawa pośmiertna to świadczenie wypłacane przez pracodawcę zmarłemu pracownikowi. Prawo do niego mają osoby najbliższe zmarłemu, czyli małżonek lub inne osoby uprawnione do renty rodzinnej. Aby pracodawca był zobowiązany do wypłacenia odprawy pośmiertnej, śmierć pracownika musi nastąpić w czasie:

•  trwania stosunku pracy albo
•  pobierania przez pracownika zasiłku np. z tytułu niezdolności do pracy albo
•  gdy pracownik przebywał na zwolnieniu spowodowanym chorobą, urlopie macierzyńskim czy na urlopie wypoczynkowym.

W praktyce oznacza to, że odprawę pośmiertną pracodawca ma obowiązek wypłacić tylko w niektórych przypadkach.

Kto wypłaca odprawę pośmiertną?

Zasadniczo do wypłaty odprawy pośmiertnej zobowiązany jest pracodawca zatrudniający zmarłego pracownika. Ustawodawca przewidział jednak możliwość uwolnienia się osoby zatrudniającej od tego obowiązku. Jest to możliwe w sytuacji, gdy odpowiednio wcześniej wykupił on, z myślą o swoich podwładnych, ubezpieczenie na życie.
Jeżeli pracodawca zawarł z towarzystwem ubezpieczeniowym umowę ubezpieczenia na życie, to może on być zwolniony z obowiązku wypłaty rodzinie swojego pracownika odprawy pośmiertnej. Jednocześnie to, czy będzie on zobowiązany do wypłaty, czy też nie, zależy wyłącznie od kwoty, jaką towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci rodzinie zmarłego pracownika.
W sytuacji, gdy towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci rodzinie zmarłego pracownika kwotę niższą niż otrzymałaby ona od pracodawcy, ten ma obowiązek wyrównać różnicę między świadczeniami. Taka konstrukcja przepisów oznacza, że rodzina zmarłego pracownika nie może otrzymać mniej niż wynika to z zapisów zamieszczonych w Kodeksie pracy.

Grono osób upoważnionych do odprawy pośmiertnej

Nie każdy członek rodziny zmarłego pracownika ma prawo do odebrania świadczenia pośmiertnego. To przysługuje wyłącznie małżonkowi i tym członkom rodziny, którzy spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej. Aby wskazać grono tych osób, konieczne jest sięgnięcie do przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, jednorazowe świadczenie przysługuje m.in. rodzicom, dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka oraz dzieciom przysposobionym zmarłego pracownika.

Wysokość odprawy

Osoby upoważnione do otrzymania odprawy po śmierci pracownika otrzymują kwotę wyliczoną zgodnie z przepisami. Wysokość takiej odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u pracodawcy i wynosi odpowiednio: 

• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
• trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
• sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Do stażu pracy, od którego zależy wysokość odprawy, wlicza się również okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, ale tylko wtedy, gdy jego zmiana nastąpiła w wyniku zmiany właściciela zakładu pracy. W innych przypadkach stażu pracy u różnych pracodawców nie należy łączyć.

Sprawa w sądzie pracy

Pracodawca ma obowiązek wypłacić odprawę pośmiertną osobom upoważnionym do jej odbioru. Jeżeli jednak neguje swój obowiązek, osoby upoważnione do odbioru odprawy pośmiertnej mogą dochodzić swoich praw w sądzie pracy. Składając pozew o wypłatę odprawy pośmiertnej, mogą uzyskać sądowy wyrok, nakazujący wypłatę takiego świadczenia.