Spis treści
Kiedy pracownik ma prawo do „trzynastki”?
Na dodatkowe roczne wynagrodzenie nie może liczyć każdy pracownik. Większość prywatnych przedsiębiorców rezygnuje z wypłaty „trzynastek”. Na takie mogą zaś liczyć pracownicy jednostek sfery budżetowej. Ich zresztą obowiązuje ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, z której jednoznacznie wynika ich uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia.
Aby nabyć prawo do otrzymania „trzynastki”, pracownik musi przepracować rok. Co w sytuacji, gdy zatrudniony pracuje raptem sześć miesięcy? W takiej sytuacji również ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ale nie w pełnej wysokości. Pracodawcy lub osoby przez niego upoważnione powinny dokonać obliczeń i wyliczyć, jaka kwota przysługuje pracownikowi.
Ile wynosi „trzynastka”?
Dodatkowe wynagrodzenie jest wyliczane zgodnie z przepisami i wynosi 8,5% wynagrodzenia, które pracownik otrzymał w ciągu roku kalendarzowego. Aby wyliczona kwota faktycznie była „trzynastką”, pracodawca lub księgowy czuwający nad prawidłowym rozliczaniem pracowników, powinien uwzględnić nie tylko pensje, lecz także inne świadczenia przysługujące poszczególnych zatrudnionym. Dobrym przykładem jest wynagrodzenie, które pracodawca wypłacił lub wypłaci pracownikowi za czas urlopu wypoczynkowego.
Poza wynagrodzeniem, pracownik może otrzymać również inne świadczenia, które łączą się z wykonywaną przez niego pracą. Mowa m.in. o nagrodzie jubileuszowej czy odprawie emerytalnej. Również takie dochody należy wziąć pod uwagę, wyliczając wysokość dodatkowej pensji.
„Trzynastka” nie dla wszystkich
Aby pracodawca wypłacił pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie, ten musi przepracować u niego rok. Od powyższej zasady są jednak wyjątki, a jedną z nich jest przepracowanie przez zatrudnionego co najmniej 6 miesięcy. Oznacza to, że np. ogólny staż pracy pracownika nie ma znaczenia. Podobnie jest z efektami wypracowanymi przez niego na rzecz firmy. Czy są sytuacje, gdy pracownik nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia? Tak.
Jeżeli pracodawca przyłapał swojego podwładnego na tym, że do firmy stawił się on pod wpływem alkoholu lub nie był w stanie usprawiedliwić swojej nieobecności w zakładzie pracy, która trwała dłużej niż dwa dni, to pracownikowi nie przysługuje „trzynastka”. Powyższe sytuacje to tylko przykłady – jest ich więcej.
Czy wprowadzisz „trzynastkę”?
Zastanawiasz się, czy w ramach nagrody za determinację, poświęcenie i pracę swoich podwładnych wprowadzić „trzynastkę”? Musisz wiedzieć, że masz taką możliwość – każdy przedsiębiorca może ustanowić, że w jego zakładzie pracy będzie wypłacane dodatkowe wynagrodzenie roczne. Musisz jednak pamiętać, że będzie cię to sporo kosztować – z pewnością więcej niż premie. Być może jednak takie rozwiązanie się opłaci – w ten sposób możesz jedynie sprawić, że twoi pracownicy będą pracować z jeszcze większym zapałem niż dotychczas.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Osoby zatrudnione krócej, jeżeli okres ich zatrudnienia wynosi co najmniej 6 miesięcy, mogą liczyć na dodatkowe wynagrodzenie roczne w niższej wysokości – wówczas oblicza się je proporcjonalnie do przepracowanego okresu.
Nie zawsze 6 miesięcy
Od wyżej wymienionych zasad konieczności przepracowania całego roku lub co najmniej 6 miesięcy u pracodawcy, ustawodawca przewidział też wyjątki. Zgodnie z art. 2 ust. 3, przepracowanie co najmniej 6 miesięcy, warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego, nie jest wymagane m.in. w przypadkach:
- nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
- zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące,
- rozwiązania stosunku pracy w związku np. z przejściem na emeryturę, przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem czy likwidacją pracodawcy,
- podjęcia zatrudnienia np. w wyniku przeniesienia służbowego, na podstawie powołania czy po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
- korzystania np. z urlopu wychowawczego, z urlopu macierzyńskiego czy z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Nawet jeżeli tacy pracownicy nie przepracują 6 miesięcy, będą mogli otrzymać dodatkowe roczne wynagrodzenie.
Problem z interpretacją przepisów
Przy omawianiu zagadnienia tzw. trzynastki trzeba podkreślić, że problematyczna jest interpretacja słowa „przepracowania”, pojawiającego się w przepisach, dokładnie w wyżej wymienionej ustawie. Specjaliści od prawa pracy przez długi czas, na łamach specjalistycznej literatury, zastanawiali się, czy przez takie sformułowanie ustawodawca rozumie wyłącznie fakt pozostawiania w stosunku pracy, czy może wykonywanie pracy.
Zagadnienie to było również obiektem rozważań Sądu Najwyższego. Zgodnie z uchwałami Sądu Najwyższego (np. z dnia 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03), przez takie sformułowanie należy rozumieć faktyczne wykonywanie pracy przez zatrudnionego na rzecz pracodawcy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.
Kto nie dostanie dodatkowego wynagrodzenia?
Aby pracownik otrzymał dodatkowe roczne wynagrodzenie, muszą zostać spełnione wyżej wymienione przesłanki, dotyczące m.in. niezbędnego okresu zatrudnienia. Ustawodawca przewidział jednak, że w niektórych sytuacjach pracodawca nie będzie miał obowiązku wypłacić swojemu podwładnemu dodatkowego rocznego wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z ustawą, dotyczy to pracowników, którzy:
- mają nieusprawiedliwioną nieobecność w zakładzie pracy, trwającą dłużej niż dwa dni,
- stawili się do zakładu pracy w stanie nietrzeźwości,
- zostali wydaleni z pracy z uwagi na nałożenie na nich kary dyscyplinarnej,
- zostali zwolnieni bez wypowiedzenia (wypowiedzenie z winy pracownika).
Warto przy tym pamiętać, że przepisy nie dopuszczają możliwości obniżenia wysokości dodatkowego rocznego wynagrodzenia. W przypadku zaistnienia jednej z wymienionych sytuacji, pracownik po prostu nie nabywa prawa do trzynastki.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Osoby zatrudnione krócej, jeżeli okres ich zatrudnienia wynosi co najmniej 6 miesięcy, mogą liczyć na dodatkowe wynagrodzenie roczne w niższej wysokości – wówczas oblicza się je proporcjonalnie do przepracowanego okresu.
Nie zawsze 6 miesięcy
Od wyżej wymienionych zasad konieczności przepracowania całego roku lub co najmniej 6 miesięcy u pracodawcy, ustawodawca przewidział też wyjątki. Zgodnie z art. 2 ust. 3, przepracowanie co najmniej 6 miesięcy, warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego, nie jest wymagane m.in. w przypadkach:
- nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
- zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące,
- rozwiązania stosunku pracy w związku np. z przejściem na emeryturę, przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem czy likwidacją pracodawcy,
- podjęcia zatrudnienia np. w wyniku przeniesienia służbowego, na podstawie powołania czy po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
- korzystania np. z urlopu wychowawczego, z urlopu macierzyńskiego czy z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Nawet jeżeli tacy pracownicy nie przepracują 6 miesięcy, będą mogli otrzymać dodatkowe roczne wynagrodzenie.
Problem z interpretacją przepisów
Przy omawianiu zagadnienia tzw. trzynastki trzeba podkreślić, że problematyczna jest interpretacja słowa „przepracowania”, pojawiającego się w przepisach, dokładnie w wyżej wymienionej ustawie. Specjaliści od prawa pracy przez długi czas, na łamach specjalistycznej literatury, zastanawiali się, czy przez takie sformułowanie ustawodawca rozumie wyłącznie fakt pozostawiania w stosunku pracy, czy może wykonywanie pracy.
Zagadnienie to było również obiektem rozważań Sądu Najwyższego. Zgodnie z uchwałami Sądu Najwyższego (np. z dnia 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03), przez takie sformułowanie należy rozumieć faktyczne wykonywanie pracy przez zatrudnionego na rzecz pracodawcy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.
Kto nie dostanie dodatkowego wynagrodzenia?
Aby pracownik otrzymał dodatkowe roczne wynagrodzenie, muszą zostać spełnione wyżej wymienione przesłanki, dotyczące m.in. niezbędnego okresu zatrudnienia. Ustawodawca przewidział jednak, że w niektórych sytuacjach pracodawca nie będzie miał obowiązku wypłacić swojemu podwładnemu dodatkowego rocznego wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z ustawą, dotyczy to pracowników, którzy:
- mają nieusprawiedliwioną nieobecność w zakładzie pracy, trwającą dłużej niż dwa dni,
- stawili się do zakładu pracy w stanie nietrzeźwości,
- zostali wydaleni z pracy z uwagi na nałożenie na nich kary dyscyplinarnej,
- zostali zwolnieni bez wypowiedzenia (wypowiedzenie z winy pracownika).
Warto przy tym pamiętać, że przepisy nie dopuszczają możliwości obniżenia wysokości dodatkowego rocznego wynagrodzenia. W przypadku zaistnienia jednej z wymienionych sytuacji, pracownik po prostu nie nabywa prawa do trzynastki.
To może Cię również zainteresować