Urlop na żądanie? Tak, masz do tego prawo!

Nagła sytuacja? Rodzinny problem? Złe samopoczucie? A może po prostu chcesz mieć dzień wolny? Choć urlop na żądanie budzi wiele kontrowersji, prawo do niego ma każdy pracownik, który świadczy pracę w oparciu o umowę o pracę. Co warto o nim wiedzieć?

Urlop na żądanie rozważać można w dwóch kategoriach ? prawa pracownika i trudności dla pracodawcy. Ten drugi musi liczyć się z koniecznością innego niż zawsze rozdysponowania pracy. Nierzadko zdarza się też, że nieobecność raptem jednego pracownika może doprowadzić do paraliżu firmy. Dzieje się tak dlatego, że pracownik z żądaniem udzielenia urlopu może wystąpić najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Z drugiej jednak strony, trzeba pamiętać, że urlop na żądanie jest takim urlopem, który powinien być wykorzystany przez pracownika w nagłych sytuacjach. Mowa tu przede wszystkim o złym samopoczuciu, trudnościach z dojazdem czy innych okolicznościach, które sprawiają, że pracownik postanawia pozostać w danym dniu w domu.

Ile masz dni urlopu na żądanie?

Urlop na żądanie przysługuje każdemu pracownikowi, który świadczy pracę w oparciu o umowę pracę, czyli na podstawie zawartego stosunku pracy. Znaczenia nie ma przy tym, czy zatrudniony świadczy pracę w pełnym czy też niepełnym wymiarze czasu pracy. Fakt jego posiadania nie jest też uzależniony od systemu pracy, w jakim swoje obowiązki wykonuje pracownik. Zgodnie z art. 167? Kodeksu pracy: ?Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dnia urlopu w każdym roku kalendarzowym?. Oznacza to tyle, że każda osoba, która świadczy pracę w oparciu o umowę o pracę, może wykorzystać w ciągu trwania roku kalendarzowego 4 dni płatnego urlopu na żądanie.

W przypadku gdy okazuje się, że na uporanie się z problemem nie jest potrzebny cały dzień, pracownik może skorzystać z alternatywy. Mowa tu o wniosku o zwolnienie od pracy w celu załatwienia swoich osobistych spraw. Więcej informacji na ten temat w artykule: Alternatywa dla urlopu na żądanie.

Jak zgłaszać?

Z punktu widzenia pracownika, który chce skorzystać z urlopu na żądanie, ważna jest znajomość formy, w jakiej powinien on to zrobić. Ustawodawca w tej kwestii nie ustalił konkretnych wytycznych. W związku z powyższym, zatrudniony może zrobić to w dowolnej formie, dla przykładu, telefonicznej lub też elektronicznej. Ważne jest jednak, aby oświadczenie woli pracownika dotarło do pracodawcy i to w tym samym dniu, w którym zatrudniony będzie korzystał z urlopu na żądanie. Zgodnie z art. 167? Kodeksu pracy: ?Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu?. Z jego punktu widzenia istotne jest też to, że nie musi on motywować składanego przez siebie wniosku, to jest wskazywać, z jakiego powodu decyduje się na wykorzystanie przysługującego mu dnia wolnego.

Pracodawca mówi nie

Pracownicy nie mogą zapomnieć, że pracodawca nie zawsze musi udzielić urlopu na żądanie. Inaczej mówiąc, są pewne sytuacje, w których podmiot zatrudniający będzie mógł odmówić pracownikowi urlopu. Może to mieć miejsce choćby wówczas, gdy zatrudniony wiedział o ważnym spotkaniu, na którym powinien pojawić się w dzień, w którym zgłasza chęć skorzystania z urlopu na żądanie. Takie stanowisko zaprezentował również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2009 roku (sygn. akt II PK 123/09). Jednocześnie jednak podmiot zatrudniający musi pamiętać o art. 8 Kodeksu pracy: ?Nie można czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego.?

Kiedy składać wniosek o urlop?

O ile wyżej wskazano, że pracownik powinien złożyć wniosek o urlop najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, o tyle warto doprecyzować, że powinno być to przed godziną, od której powinien rozpocząć wykonywanie powierzonej mu pracy. Z drugiej strony, warto też wskazać stanowisko Sądu Najwyższego, który stwierdził, iż z uwagi na niedoprecyzowane przepisy w tej kwestii, to w zakładzie pracy mogą zostać ustalone konkretne wytyczne, które będą wiążące dla pracowników. Zgodnie z tym, pracodawca może ? dla przykładu ? zażądać, aby wnioski o urlop na żądanie były zgłaszane telefonicznie. Wówczas też mówimy o tak zwanej praktyce zawodowej, która to może być źródłem zarówno praw, jak i obowiązków pracownika oraz pracodawcy.