Choć w przepisach prawa pracy brak informacji na temat tego, że kandydat jest zobowiązany do przedstawienia zaświadczenia o niekaralności, to w praktyce całkiem spora grupa pracodawców właśnie takiego dokumentu wymaga. Warto wiedzieć, że tylko w niektórych przypadkach jest to zgodne z prawem, w pozostałych zaś może być początkiem kłopotów pracodawcy. Musi on bowiem pamiętać o zasadzie zapobiegania dyskryminacji. Mowa przy tym zarówno o pracy, jak i etapie prowadzenia rekrutacji. Udowodnienie przez kandydata, że nie został on zatrudniony tylko dlatego, że nie przedstawił zaświadczenia o niekaralności może być podstawą do dochodzenia przez niego swoich praw na drodze sądowej.
Informacje w Kodeksie pracy
W przepisach prawa pracy znaleźć można szczegółowe informacje na temat tego, o jakie dane może wystąpić pracodawca (lub osoba wyznaczona przez niego do przeprowadzenia rekrutacji) od kandydata. Zgodnie z art. 221 § 1 Kodeksu pracy mowa o danych osobowych obejmujących:
Ponadto, pracodawca ma możliwość zażądać podania również:
Katalog ten jest zatem zamknięty, zaś pracodawca nie powinien żądać podania innych danych. Warto przy tym zauważyć, że od tej zasady są pewne wyjątki. Jakie?
Zaświadczenie o niekaralności
Pracodawca może od kandydata ubiegającego się o posadę w pewnych sytuacjach zażądać dostarczenia zaświadczenia o niekaralności. Powinien przy tym powołać się na art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 24 maja 2000 roku o Krajowym Rejestrze Karnym: wolno tego dokumentu żądać ?pracodawcom, w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej?. Oznacza to, że zaświadczenie o niekaralności są zobowiązani przedstawić kandydaci m.in. na stanowisko prokuratora, przy ubieganiu się o posadę w Policji, firmie oferujące przewozy (np. taksówkarze) czy potencjalni pracownicy w charakterze ochroniarze mienia i osób.
Cykliczne dostarczanie dokumentu
Zaświadczenie o niekaralności może być wymagane nie tylko przy ubieganiu się o daną posadę. Bywa, że pracodawca zobowiąże swojego podwładnego do cyklicznego dostarczania tego dokumentu. Jest to zgodne z przepisami i ma zastosowanie np. wówczas, gdy przedsiębiorca prowadzi kantor wymiany walut. Tu powołać należy się na przepisy ustawy z dnia 27 lipca 2002 roku Prawo dewizowe. Zgodnie z jej zapisami, działalności kantorowej nie mogą wykonywać wszyscy ? grono jest zawężone do osób fizycznych (które nie zostały prawomocnie skazane za przestępstwo skarbowe lub za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej czy osobistej) i do osób prawnych oraz spółek, które nie mają osobowości prawnej (których żaden odpowiednio członek władz lub wspólnik nie został skazany za takie przestępstwo). Dodatkowo, zgodnie z art. 14 ust. 2 przedsiębiorca jest obowiązany uzyskiwać, z upływem każdego roku działalności, zaświadczenie o niekaralności za przestępstwa.
Inicjatywa kandydata
Coraz częściej kandydaci, aby podnieść swoje szanse na zdobycie posady, sami występują o zaświadczenie o niekaralności i dołączają je do dokumentów aplikacyjnych. Nie jest to błąd, choć konieczne jest ? w takiej sytuacji ? pamiętanie o tym, aby napisać również zgodę na przetwarzanie danych zawartych w oświadczeniu. W ten sposób dobrowolność dostarczenia takiego dokumentu nie będzie budzić wątpliwości.
