Spis treści
Kim jest pracownik młodociany? W rozumieniu Kodeksu pracy jest to osoba, która ukończyła 15 lat, nie przekroczyła zaś 18. roku życia. To właśnie takie osoby mogą skorzystać z przygotowania zawodowego — dzięki temu mogą uzupełnić zdobytą w szkole teorię praktyką. Z punktu widzenia zainteresowanych stron istotne jest to, że umowa taka w pełni chroni pracownika młodocianego. Przyjmuje się, że zawierana powinna być ona na czas nieokreślony, gdyż taka właśnie forma gwarantuje mu szereg uprawnień. Zgodnie z Kodeksem pracy i polskim prawem, umowa w celu przygotowania zawodowego może być jedynym źródłem zatrudnienia pracownika młodocianego, który nie posiada kwalifikacji zawodowych. Jest to jedna z dostępnych form zatrudniania pracowników młodocianych.
Szczególne uprawnienia młodocianych pracowników
Pracodawca, który zdecyduje się na zatrudnienie pracownika młodocianego, musi pamiętać o tym, aby liczyć się z normami ochronnymi znajdującymi się w Kodeksie pracy, a które dotyczą tej grupy pracowników. Mowa tu nie tylko o szczególnej ochronie zdrowia czy życia zatrudnionych, ale również choćby o zakazie wykonywania przez pracowników młodocianych pracy w godzinach nocnych czy też w godzinach nadliczbowych.
Pracownik młodociany, który nie ukończył 16 lat, nie może pracować dłużej niż 6 godzin na dobę, pracownik powyżej 16 roku życia nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę.
Odrębne przepisy dotyczą także wykazu prac, jakich pracownicy młodociani nie mogą wykonywać, czy urlopów, z jakich mogą oni skorzystać. Osoba zatrudniona w celu przygotowania zawodowego ma również prawo do dodatkowych przerw. Przerwa w pracy pracownika młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Młodocianemu przysługuje również w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Dodatkowo musi się ona dokształcać do ukończenia 18 lat — w szczególności jest zobowiązana do dokształcania się:
- w zakresie szkoły podstawowej, jeżeli takiej szkoły nie ukończyła,
- w zakresie szkoły ponadpodstawowej i w formach pozaszkolnych.
Wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym, obejmuje prace, przy których występują czynniki niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia, są szczególnie uciążliwe i zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu. Są to na przykład czynności związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała oraz zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu.
Kwestie formalne
Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego to przede wszystkim umowa o pracę. W związku z powyższym pracodawca musi liczyć się z koniecznością zgłoszenia pracownika młodocianego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Z tytułu wykonywania pracy będzie on obowiązkowo podlegał wszystkim ubezpieczeniom społecznym (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe). Ponadto niezbędne będzie też odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Zgłoszenia pracownika młodocianego do poszczególnych ubezpieczeń ma obowiązek dokonać płatnik składek, czyli podmiot zatrudniający. Przy obliczaniu składek powinien on przyjąć ogólne zasady, jakie dotyczą wszystkich osób zatrudnionych właśnie na podstawie umowy o pracę.
Samodzielna(y) Księgowa(y)/ Z-ca Głównej Księgowej
Grafton Sp. Z o.o.
- Gdańsk
Przedstawiciel handlowy (branża spożywcza/ gastronomiczna)
Grafton Sp. Z o.o.
- Wrocław
OPERATOR MASZYN - PRACA NA II ZMIANY!
Gi Group S.A.
- Tychy
Operator wózka widłowego | Premie i dodatki
Gi Group S.A.
- Borkowo
Marketing Specialist (E-commerce)
Grafton Sp. Z o.o.
- Gdańsk
Przyczyny rozwiązania umowy
Ponieważ umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego jest szczególna, ustawodawca również określił, w jaki sposób możliwe jest jej rozwiązanie. Zgodnie z art. 196 Kodeksu pracy rozwiązanie takiej umowy jest możliwe tylko w razie:
- sytuacji, gdy pracownik młodociany nie wypełnia swoich obowiązków wynikających z zawartej umowy lub obowiązku dokształcania się, choć zastosowano środki wychowawcze,
- ogłoszenia likwidacji lub upadłości pracodawcy,
- reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
- stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.
W stosunku do „zwykłych” umów o pracę w tym punkcie jest duża różnica — ustawodawca dokładnie wskazał katalog powodów, dla których pracodawca może rozwiązać z uczniem stosunek pracy.
Ukończenie przygotowania zawodowego
Dla młodocianego pracownika proces przygotowania zawodowego kończy się w momencie ukończenia okresu nauki zawodu określonego w umowie i zdania odpowiedniego egzaminu. To kluczowy moment w karierze młodocianego, kiedy zdobyte kwalifikacje zawodowe umożliwiają mu podjęcie pracy na pełnych prawach, już nie jako praktykant, ale pełnoprawny pracownik.
Warto pamiętać, że okres nauki zawodu nie kończy się jednak z dniem ukończenia 18 roku życia. Jeżeli umowa o przygotowanie zawodowe jest zawarta na okres dłuższy, np. 3 lata, a pracownik młodociany kończy 18 lat po dwóch latach nauki, wówczas umowa ta obowiązuje do końca określonego w niej terminu. Wszelkie aspekty praktycznej nauki zawodu, takie jak obowiązki i prawa wynikające z umowy, nadal są ważne aż do jej zakończenia.
Na jakie wynagrodzenie można liczyć?
Pracownicy młodociani, odbywający praktyczną naukę zawodu, są uprawnieni do wynagrodzenia. Jego wysokość jest ściśle określona w przepisach Kodeksu pracy, lecz jeśli pracodawca ma chęć wypłacenia młodocianemu pracownikowi wyższej stawki, to może to zrobić. Wynagrodzenie jest ustalane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
- 8% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale — w 1. roku nauki zawodu,
- 9% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale — w 2. roku nauki zawodu,
- 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale — w 3. roku nauki zawodu.
Młodociany zatrudniony w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy nie może zarabiać mniej niż 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, pracodawca jest zobowiązany odprowadzać za swojego młodocianego pracownika składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe.
Czas trwania umowy
Czas trwania umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego jest ściśle związany z formą nauki zawodu. Długość tej umowy zależy od tego, na jak długo została zawarta i jest zazwyczaj powiązana z programem nauczania dla danego zawodu. Najczęściej, umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego trwają nie dłużej niż 36 miesięcy. Jeśli zaś umowa dotyczy przyuczenia do wykonywania określonej pracy, to trwa ona od 3 do 6 miesięcy.
Jeśli dany pracodawca zatrudnia w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może wówczas zawierać z nimi umowy na czas określony, jednak nie krótszy niż okres kształcenia określony w przepisach, o których mowa w § 6 ust. 2, lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika.
Zgodnie z Kodeksem pracy, umowa o pracę młodocianego powinna być zawarta na piśmie i określać zakres obowiązków pracownika, zasady wynagradzania oraz sposób i tryb odbywania praktycznej nauki zawodu.
Co musi znajdować się w umowie?
Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego musi zawierać kilka podstawowych elementów, aby była ważna. Przede wszystkim, musi być zawarta na piśmie. Kodeks pracy wymaga, aby umowa zawierała określone informacje, takie jak:
- rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),
- czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
- sposób dokształcania teoretycznego,
- wysokość wynagrodzenia.
Ponadto umowa powinna zawierać informacje o prawach i obowiązkach pracownika młodocianego, a także o konsekwencjach niewywiązywania się z umowy. Pracownik młodociany powinien być dokładnie poinformowany o tym, co jest od niego wymagane, jakie ma prawa i co grozi za niewywiązanie się z zawartej umowy.
5 ciekawostek i dodatkowych informacji o umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego
- Przygotowanie zawodowe młodocianych to nie tylko praktyka, ale także teoria! W ramach umowy pracownik młodociany musi uczęszczać na kursy teoretyczne.
- Pracodawcy zatrudniający pracowników młodocianych mogą liczyć na różnego rodzaju ulgi podatkowe, co jest zachętą do zatrudniania młodych osób do nauki zawodu.
- Choć umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego jest zazwyczaj zawierana na okres od 2 do 3 lat, jej okres może być skrócony w przypadku, gdy pracownik młodociany nabywa kwalifikacje zawodowe szybciej niż zakładano.
- Zgodnie z GUS, w 2022 roku prawie 50% pracowników młodocianych zdecydowało się na naukę zawodu w branżach technicznych i rzemieślniczych.
- Statystyki pokazują, że około 70% osób, które ukończyły przygotowanie zawodowe, pozostaje u tego samego pracodawcy, z którym podpisały umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
To może Cię również zainteresować
