Spis treści
Stołówka pracownicza a prawo?
Wytyczne związane z wyodrębnianiem pomieszczeń w zakładzie pracy pracodawcy znaleźć mogą w załączniku nr 3 oraz w dziale V rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z tym aktem podmioty zatrudniające są zobowiązane do stworzenia w zakładzie pracy między innymi jadalni. Ta jednak nie musi znaleźć się we wszystkich zakładach pracy. Fakt jej otwarcia uzależniony jest od charakteru pracy i ilości zatrudnianych pracowników.
Kto ma obowiązek utworzenia jadalni?
Obowiązek zapewnienia pracownikom jadalni dotyczy pracodawców, którzy:
- zatrudniają powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie roboczej,
- zatrudniają mniej niż dwudziestu pracowników, jeżeli świadczą oni prace szczególnie brudzące (pracownicy produkcyjni).
Jadalnia stworzona dla pracowników musi być wyposażona w szereg urządzeń. Ponadto, podmiot zatrudniający musi zapewnić swoim podwładnym wodę zdatną do picia lub inne napoje. Konieczne jest przy tym, aby pracodawca pamiętał, że napoje - zarówno ich ilość, rodzaj, jak i temperatura - powinny zostać dostosowane do warunków wykonywania pracy. Najczęściej w zakładach pracownicy liczyć mogą na herbatę, kawę i wodę z dystrybutorów, choć bywa, że pracodawcy dostarczają również innych napojów.
Rodzaje jadalni
Wyodrębnienie w zakładach pracy jadalni jest uzasadnione. Przede wszystkim każdy pracodawca spełnia dzięki temu wszelkie wymogi z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto, osoby zatrudnione korzystając z tego pomieszczenia są w znacznie mniejszym stopniu narażone na choroby, niż gdyby spożywali te posiłki na swoich stanowiskach pracy. Taki stan rzeczy przyczynia się również do ograniczenia liczby wypadków przy pracy. Jednocześnie warto wskazać, że zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy wyróżnić można kilka typów jadalni:
- typ I - jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych,
- typ II - jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,
- typ III - jadalnia z zapleczem, która przeznaczona jest do spożywania posiłków profilaktycznych.
W praktyce istnieje możliwość łączenia jadalni typu II i III. Z punktu widzenia pracodawcy, konieczność stworzenia jadalni typu III wymaga tego, aby składała się ona z dwóch części, czyli jadalni właściwej i zaplecza, na którym przygotowywane będą posiłki. Ten fakt wymusza, aby jadalnia taka posiadała nie tylko węzeł sanitarny, ale również szatnię.
Powierzchnia jadalni pracowniczej
Przepisy dotyczące jadalni są bardzo szczegółowe. Ustawodawca ustalił, że jej powierzchnia nie powinna być mniejsza niż 8 m2. Jest to związane z faktem, że pracodawca powinien zapewnić każdemu pracownikowi który spożywać będzie posiłek w jadalni miejsce siedzące przy stole. Trzeba też zwrócić uwagę na przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej. Każde pomieszczenie, w którym pracownicy będą spożywali posiłki powinno być wyposażone wyłącznie w takie urządzenia, których użytkowanie nie może spowodować pożaru czy jego rozprzestrzeniania się. Oznacza to, że w praktyce pracownicy nie mogą użytkować elektrycznych urządzeń grzewczych, w tym między innymi czajników elektrycznych.
Jadalnie pracownicze spełniają określone role. Jeżeli taka istnieje w zakładzie pracy, to pracodawca może - nawet w wewnętrznych wytycznych związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy - zakazać zarówno przygotowywania, jak i spożywania posiłków poza miejscami do tego wyznaczonymi. Pracownicy, którzy nie dostosują się do poleceń przełożonych muszą liczyć się z ewentualną karą porządkową. Warto też pamiętać, że wszystkie powyższe obowiązki nie dotyczą podmiotów zatrudniających, dla których pracownicy wykonują wyłącznie prace biurowe.
Jakie wymogi powinna spełniać stołówka pracownicza?
Jadalnia pracownicza powinna być przede wszystkim dostosowana do danego zakładu pracy. Inaczej będzie wyglądać np. jadalnia dla pracowników biurowych zatrudnionych w dużej korporacji, a inaczej jadalnia w zakładzie pracy produkującym np. meble.
Projektując jadalnię pracowniczą należy wziąć pod uwagę to, że zgodnie z zasadami BHP, w większości przypadków nie jest zalecane spożywanie posiłków na stanowisku pracy, dlatego stworzenie oddzielnej przestrzeni do tego przeznaczonej nie zawsze stanowi tylko dobrą wolę pracodawcy. Czasem jest jego podstawowym obowiązkiem. Dotyczy to na przykład pracowników wykonujących pracę przed komputerem.
Dodatkowo należy podkreślić, że spożywanie posiłków w miejscu pracy jest uprawnieniem każdego pracownika i nie można mu tego zabronić. Najczęściej pracownicy posilają się w trakcie przysługującej im przerwy. W niektórych zakładach pracy czas niewykonywania pracy nie jest ewidencjonowany, dzięki czemu pracownik może przeznaczyć przerwę na cokolwiek innego, a dodatkowo w razie potrzeby oddalić się od stanowiska pracy w celu spożycia posiłku.
Pracodawca musi zapewnić oddzielne stanowisko do spożywania posiłków, jeśli jego pracownicy wykonują pracę brudzącą lub mają oni kontakt ze środkami chemicznymi i promieniotwórczymi, lub materiałami biologicznie zakaźnymi. Obowiązek ten występuje także wtedy, gdy w firmie jest zatrudnionych więcej niż 20 pracowników na jednej zmianie roboczej.
Dokładne regulacje o tym, jak powinna wyglądać jadalnia pracownicza, znajdują się w przepisach BHP. Dodatkowo warto wiedzieć, że przepisy rozróżniają różne rodzaje jadalni pracowniczych, np. typu I, II i III. Na przykład jadalnia typu I przeznaczona jest do spożywania posiłków przynoszonych z domu, jadalnia typu II - do spożywania posiłków przynoszonych z domu i wydawania napojów, a jadalnia typu III - do spożywania posiłków profilaktycznych.
Jadalnia pracownicza powinna mieć na tyle dużą powierzchnię, żeby każdy pracownik mógł swobodnie zjeść posiłek. Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m2. Ponadto, pracodawca musi pamiętać o zabezpieczeniu pomieszczenia jadalni tak, aby nie doszło do pożaru, np. przez odpowiednie wyposażenie.
W przypadku pytań dotyczących wymogów dotyczących jadalni pracowniczej, warto skonsultować się z inspektorem BHP lub zasięgnąć porady prawnej.
Zakładanie jadalni pracowniczych
Pracodawcy, którzy planują utworzyć jadalnię pracowniczą, muszą pamiętać, że wymogi dotyczące jej zakładania i utrzymania są ściśle określone przez przepisy. Na przykład, jadalnia typu I jest wymagana w firmach, gdzie pracownicy spożywają posiłki przynoszone z domu, a typ II to miejsce, gdzie można spożywać posiłki przynoszone z domu i wydawać napoje. Natomiast jadalnia typu III jest przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych, które są przygotowywane na miejscu. Przy zakładaniu stołówki pracowniczej, ważne jest, aby dostosować jej typ do potrzeb pracowników.
Niektórzy pracodawcy mogą zastanawiać się, czy muszą zapewnić pracownikom lodówkę czy czajnik. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników, takich jak liczba pracowników czy rodzaj wykonywanej pracy. Jednak z punktu widzenia BHP, zawsze zaleca się, aby pracodawca zapewnił swoim pracownikom podstawowe udogodnienia, takie jak lodówka czy czajnik, aby mogli oni przechowywać i podgrzewać swoje posiłki. W wielu miejscach pracy takie udogodnienia są nie tylko mile widziane, ale także wymagane przez przepisy.
Stołówka jako miejsce wspólnego spożywania posiłków
Stołówka pracownicza to nie tylko miejsce do spożywania posiłków, ale również przestrzeń, która sprzyja integracji i budowaniu lepszych relacji między pracownikami. Wspólne spożywanie posiłków może pomóc w tworzeniu poczucia wspólnoty i może być okazją do rozmowy na tematy niezwiązane z pracą. W tym kontekście, stołówka może być nieocenionym narzędziem do budowania silnej kultury firmy. W związku z tym, warto zadbać o to, aby pomieszczenie do spożywania posiłków było przyjazne, komfortowe i sprzyjało relaksowi.
To może Cię również zainteresować