Pracownik podpisujący umowę o pracę może być pewien, że jest chroniony w szczególny sposób. Ochrona przejawia się na wielu polach: chroniona jest jego wypłata, nie można go zwolnić, gdy brakuje mu tylko kilku lat do emerytury czy musi zostać wysłuchany przed nałożeniem na niego kary porządkowej. W niektórych sytuacjach ta szczególna ochrona zostaje wyłączona.
Ustawodawca przewidział, że w szczególnych przypadkach, a tych – zgodnie z przepisami Kodeksu pracy – jest całkiem sporo, ochrona dotycząca niemożności zwolnienia pracownika może zostać wyłączona. Ograniczenie dotyczy np. upadłości lub likwidacji zakładu pracy, zwolnień grupowych czy sytuacji, w której pracodawca może zastosować wypowiedzenie umowy o pracę bez wypowiedzenia (zwolnienie dyscyplinarne).
Bez ochrony, gdy pracodawca kończy działalność
Bez wątpienia całkowite wyłącznie ochrony przyznanej pracownikom dotyczy sytuacji, gdy pracodawca likwiduje prowadzoną firmę. Zgodnie z art. 411 § 1 Kodeksu pracy w przypadku „ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przypisów dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę”.
W praktyce oznacza to, że zamknięcie przez pracodawcę firmy wiążą się z tym, że pod ochroną nie znajdują się już pracownicy przebywający na urlopie wychowawczym, pracownice w ciąży czy zatrudnieni, którzy są w wieku przedemerytalnym. By jednak wypowiedzieć umowę poszczególnym pracownikom, pracodawca powinien dysponować np. orzeczeniem sądu, stwierdzającym upadłość zakładu.
Ograniczenie ochrony przy zwolnieniach grupowych
Choć zwolnienia grupowe nie powodują, że przepisy dotyczące ochrony pracowników zostają wyłączone, to jednak je ograniczają. Zasadniczo z ochrony przed zwolnieniem korzystają wyłącznie pracownicy wymienieni w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi:
1) o którym mowa w art. 39 i 177 Kodeksu pracy (czyli temu, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku i pracownicy będącej w ciąży czy na urlopie macierzyńskim),
2) będącemu członkiem rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego,
3) będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej,
4) będącemu członkiem zakładowej organizacji związkowej, upoważnionemu do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
a. będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej,
b. będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielem pracowników w spółce europejskiej,
c. będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielem pracowników w spółdzielni europejskiej,
d. będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek,
5) będącemu społecznym inspektorem pracy,
6) powołanemu do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego,
7) będącemu członkiem rady pracowników lub określonym w porozumieniu, o którym mowa w art. 24 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. nr 79, poz. 550, z 2008 r. nr 93, poz. 584 oraz z 2009 r. nr 97, poz. 805), przedstawicielem pracowników uprawnionym do uzyskiwania od pracodawcy informacji i prowadzenia z nim konsultacji.
Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli pracodawca zatrudnia powyżej 20 pracowników, to zobowiązany jest przestrzegać przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych. Zawarte w tej ustawie przepisy pozwalają pracodawcy na wypowiedzenie umowy również podwładnym przebywającym m.in. na urlopach wychowawczych.
To może Cię również zainteresować
