Spis treści
Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Społeczny inspektor pracy nie musi działać w każdym zakładzie pracy. Jego praca uregulowana jest w ustawie z dnia 24 czerwca 1983 roku o społecznej inspekcji pracy. Z formalnego punktu widzenia jest on powoływany przez pracowników danego zakładu pracy na czteroletnią kadencję po to, aby przez swoje działania wpływał na poprawę warunków pracy, jakie panują w firmie. Warto przy tym zauważyć, że społecznym inspektorem pracy nie każdy może zostać. Mowa tu wyłącznie o pracowniku danego zakładu pracy, który jest jednocześnie członkiem związku zawodowego, ale nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub innego stanowiska kierowniczego, które by podlegało kierownikowi zakładu pracy. Aby prawidłowo wypełniał on swoje obowiązki, powinien mieć praktyczną i teoretyczną wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Główne zadania i uprawnienia
Wyżej wymieniona ustawa bardzo dokładnie precyzuje obowiązki społecznych inspektorów pracy. Szereg ich uprawnień zgodnie z art. 4 dotyczy między innymi:
- kontrolowania stanu budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesów technologicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy,
- kontrolowania przestrzegania przepisów prawa pracy (w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych),
- uczestniczenia w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego,
- brania udziału w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy,
- brania udziału w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy,
- podejmowania działań na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływania na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Aby społeczni inspektorzy pracy mogli wykonywać swoje zadania we właściwy sposób, ustawodawca przyznaje im prawo wstępu do praktycznie każdego pomieszczenia w zakładzie pracy. Na ich żądanie stosowne dokumenty powinni przedstawić im kierownicy firm.
Warto pamiętać, że głównym celem powoływania takich pracowników jest zapobieganie ewentualnym wypadkom. Z tego względu, jeżeli inspektor stwierdzi zagrożenie, to powinien wnioskować o odsunięcie pracowników od wykonywania określonych zadań.
Operator maszyn | od 5600 PLN brutto!
Gi Group S.A.
- Reda
Pracownik ds. roznoszenia ulotek
Fiberlink
- Kraków
Operator maszyn | od 5600 PLN brutto!
Gi Group S.A.
- Gdynia
Operator maszyn | od 5600 PLN brutto!
Gi Group S.A.
- Gościcino
Społeczni inspektorzy pracy są narażeni na krytykę ze strony pracodawców. Ponieważ są oni pracownikami w zakładzie pracy, znajdują się oni pod specjalną ochroną. Tę uzyskują dzięki ustanowieniu przez ustawodawcę art. 13 wyżej wymienionej ustawy. Zgodnie z tym przepisem osoba zatrudniona, która wykonuje obowiązki społecznego inspektora pracy, nie może zostać zwolniona w trakcie trwania jej mandatu, jak również rok po jego wygaśnięciu. Dzięki takiemu zapisowi inspektorzy są najpełniej chronieni przed utratą pracy.
Z drugiej strony, należy pamiętać, że społeczny inspektor pracy może zostać zawsze odwołany przez pracowników zakładu pracy przed upływem terminu, na jaki został powołany. Aby odwołanie nie zostało uznane za bezzasadne, konieczne jest wskazanie na fakt, że nie wywiązuje się on ze swoich obowiązków, czyli nie działa na rzecz zakładu pracy i polepszenia w nim bezpieczeństwa. Społeczny inspektor pracy może również zrzec się swojej funkcji.
Wybory inspektorów pracy
Pracownicy zakładu pracy mają prawo wybrać swojego reprezentanta — Zakładowy Społeczny Inspektor Pracy. To osoba, której głównym zadaniem jest dbanie o bezpieczeństwo i higienę pracy. Proces wyborów społecznych inspektorów jest szczegółowo regulowany prawnie. Najczęściej decyzje te podejmowane są poprzez głosowanie, gdzie każdy pracownik ma prawo oddać swój głos na kandydata, który jego zdaniem będzie najskuteczniej sprawował obowiązki inspektora. To istotne, aby wiedzieć, że społecznego inspektora pracy wybierają pracownicy, co zapewnia mu większe zaufanie i autorytet w środowisku pracowniczym.
Organizacja społecznej inspekcji
Praca społecznego inspektora odbywa się w ramach organizacji związkowej, której zadaniem jest koordynowanie działań inspektorów i zapewnienie, że spełniają swoje obowiązki zgodnie z prawem. Te organizacje związkowe są zobowiązane do nadzorowania i kontroli warunków pracy, a także dbania o przestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Organizacja społecznej inspekcji ma istotną rolę w utrzymaniu dobrych standardów pracy w zakładzie, chroniąc interesy pracowników.
Społeczni inspektorzy pracy są ważnym ogniwem między pracownikami a PIP. Chociaż działają na rzecz pracowników, utrzymują ścisłą współpracę z państwowym organem inspekcji pracy. Dzięki temu są w stanie efektywnie realizować swoje zadania, dzieląc się informacjami i współpracując w sprawach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Zrozumienie, jak działa Państwowa Inspekcja Pracy, umożliwia społecznym inspektorom skuteczne wykonywanie swoich obowiązków.
Obowiązki społecznego inspektora pracy
Społeczny inspektor pracy sprawuje wiele istotnych funkcji w miejscu pracy. Jego główne obowiązki obejmują kontrolę warunków pracy, monitorowanie przestrzegania przepisów prawa pracy, uczestniczenie w procesie ustalania okoliczności wypadków przy pracy, oraz podejmowanie działań na rzecz poprawy warunków pracy. Ich rola jest kluczowa do utrzymania bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy.
Wynagrodzenie społecznego inspektora
Jako że społeczny inspektor pracy pełni ważną rolę w zakładzie, jego wynagrodzenie jest często ustalane na podstawie umowy zbiorowej lub wewnątrzzakładowych regulaminów. Wartości te mogą się różnić w zależności od wielkości zakładu i zakresu obowiązków. Jest to jednak dodatkowe zadanie wykonywane poza standardowym czasem pracy, dlatego często wiąże się z dodatkowym wynagrodzeniem. Wszelkie decyzje dotyczące wynagrodzenia społecznego inspektora pracy powinny być transparentne i sprawiedliwe, zapewniając odpowiednie wynagrodzenie za jego cenny wkład w środowisko pracy.
Dla przykładu, w dużych zakładach pracy wynagrodzenie z tytułu wykonywania dodatkowej funkcji społecznego inspektora pracy może sięgać kwot rzędu 2000 do 3000 zł. Często przewidziane są także dodatki za pracę w warunkach szkodliwych, czy przy rozwiązywaniu zawiłych sporów. Bardzo atrakcyjnym dodatkiem może być również premia za poprawę statystyk bezpieczeństwa w zakładzie pracy, zwykle 500-1000zł.
Czy społeczny inspektor pracy jest sygnalistą?
Bardzo ciekawym zagadnieniem w kontekście obowiązków społecznego inspektora pracy jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.
Kim jest wspomniany sygnalista? Jest to osoba dokonująca zgłoszenia, pracująca w sektorze prywatnym lub publicznym, która uzyskała informacje na temat naruszeń związanych z wykonywaniem pracy. Będzie to każdy, kto nagłaśnia działalność pracodawcy lub instytucji publicznej, którą uważa za nielegalną lub nieuczciwą. Co ważne, sygnalistą może być każdy — pracownik, były pracownik, przedsiębiorca, czy nawet kandydat do pracy, jeśli dowiedział się o jakichś nieprawidłowościach u danego pracodawcy.
Przepisy zawarte w dyrektywie dotyczą w szczególności naruszeń z takich sektorów, jak:
- handel,
- zamówienia publiczne,
- transport,
- zdrowie publiczne,
- usługi,
- produkty i rynki finansowe,
- ochrona konsumentów,
- ochrona prywatności i danych osobowych,
- zapobieganie praniu pieniędzy,
- ochrona środowiska.
Warto więc pamiętać, że funkcja społecznego inspektora pracy jest nie tylko bardzo odpowiedzialna i wiąże się dodatkowymi kompetencjami, którymi trzeba dysponować, ale jest także odpowiednio ochroniona (przez instrumenty zarówno państwowe jak i unijne) i wynagradzana.
To może Cię również zainteresować
