Społeczny inspektor pracy - kto to taki?

Niewiele osób wie, jakie obowiązki ciążą na społecznym inspektorze pracy. Wśród jego głównych zadań należy wskazać na starania, jakie podejmuje, aby w zakładzie pracy panowały nie tylko bezpieczne, ale również higieniczne warunki pracy.

Społeczny inspektor pracy nie musi działać w każdym zakładzie pracy. Jego praca uregulowana jest w ustawie z dnia 24 czerwca 1983 roku o społecznej inspekcji pracy. Z formalnego punktu widzenia jest on powoływany przez pracowników danego zakładu pracy na czteroletnią kadencję po to, aby przez swoje działania wpływał na poprawę warunków pracy, jakie panują w firmie. Warto przy tym zauważyć, że społecznym inspektorem pracy nie może zostać każdy. Mowa tu wyłącznie o pracowniku danego zakładu pracy, który jest jednocześnie członkiem związku zawodowego, ale nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy. Aby prawidłowo wypełniał on swoje obowiązki, powinien mieć praktyczną i teoretyczną wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Główne zadania i uprawnienia

Wyżej wymieniona ustawa bardzo dokładnie precyzuje obowiązki społecznych inspektorów pracy. Szereg ich uprawnień ? zgodnie z art. 4 ? dotyczy między innymi:

• kontrolowania stanu budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesów technologicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy,
• kontrolowania przestrzegania przepisów prawa pracy (w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych),
• uczestniczenia w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego,
• brania udziału w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy,
• brania udziału w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy,
• podejmowania działań na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływania na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Aby społeczni inspektorzy pracy mogli wykonywać swoje zadania we właściwy sposób, ustawodawca przyznaje im prawo wstępu do praktycznie każdego pomieszczenia w zakładzie pracy. Na ich żądanie stosowne dokumenty powinni przedstawić im kierownicy firm.
Warto pamiętać, że głównym celem powoływania takich pracowników jest zapobieganie ewentualnym wypadkom. Z tego względu, jeżeli inspektor stwierdzi zagrożenie, to powinien wnioskować o odsunięcie pracowników od wykonywania określonych zadań.

Pod specjalną ochroną

Społeczni inspektorzy pracy są narażeni na krytykę ze strony pracodawców. Ponieważ są oni pracownikami w zakładzie pracy, znajdują się oni pod specjalną ochroną. Tę uzyskują dzięki ustanowieniu przez ustawodawcę art. 13 wyżej wymienionej ustawy. Zgodnie z tym przepisem osoba zatrudniona, która wykonuje obowiązki społecznego inspektora pracy nie może zostać zwolniona w trakcie trwania jej mandatu, jak również rok po jego wygaśnięciu. Dzięki takiemu zapisowi, inspektorzy są najpełniej chronieni przed utratą pracy.

Z drugiej strony, należy pamiętać, że społeczny inspektor pracy może zostać zawsze odwołany przez pracowników zakładu pracy przed upływem terminu, na jaki został powołany. Aby odwołanie nie zostało uznane za bezzasadne, konieczne jest wskazanie na fakt, że nie wywiązuje się on ze swoich obowiązków, czyli nie działa na rzecz zakładu pracy i polepszenia w nim bezpieczeństwa. Społeczny inspektor pracy może również zrzec się swojej funkcji.