Spis treści
Przeczytaj też: Jak Nowy Ład wpłynie na podatki?
Rezydencja podatkowa – czym jest?
Rezydencja podatkowa określa miejsce, w którym podatnik zobowiązuje się do wypełniania zobowiązania podatkowego i opłacania podatków od uzyskiwanych dochodów. Z rezydencją podatkową w Polsce, czyli obowiązkiem rozliczania się w polskim urzędzie skarbowym, mamy do czynienia, gdy zostaje spełniony co najmniej jeden z poniższych warunków:
- na terenie Polski przebywamy dłużej niż 183 dni w roku kalendarzowym (nie muszą to być dni następujące po sobie),
- w Polsce posiadamy centrum interesów osobistych lub gospodarczych.
Jak dokładnie należy interpretować wskazane kryteria? Pierwsze z nich, czyli fakt przebywania 183 dni w roku kalendarzowym na terytorium Polski, dotyczy fizycznej obecności w kraju. Za czas spędzony w Polsce uznaje się dni zarówno pełne, jak i niepełne oraz dni przyjazdu i wyjazdu, nawet jeśli dotyczy to bardzo krótkiej części doby.
Drugie kryterium mówi o posiadaniu w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych. Jako centrum interesów osobistych należy rozumieć powiązania osobiste, czyli przede wszystkim więzi rodzinne i towarzyskie oraz aktywność społeczną, polityczną, kulturalną i sportową. Z kolei pod pojęciem centrum interesów gospodarczych kryją się wszelkie powiązania ekonomiczne, na przykład:
- prowadzenie działalności gospodarczej (faktyczne wykonywanie działalności, nie jedynie rejestracja w danym kraju),
- działalność zarobkowa,
- posiadanie nieruchomości czy inwestycji,
- posiadanie kont bankowych,
- posiadanie polis ubezpieczeniowych,
- posiadanie zaciągniętych kredytów.
Jak zmienić rezydencję podatkową?
Zmiana rezydencji podatkowej oznacza przeniesienie do drugiego państwa swojego ośrodka interesów życiowych. Co ważne, powiązanie osobiste lub gospodarcze z drugim państwem musi być realnie silniejsze niż z krajem macierzystym. Nie wystarczy więc przeniesienie firmy do Czech i zarejestrowanie jej za granicą, podczas gdy działalność w jej ramach wciąż jest wykonywana w Polsce.
Przeniesienie rezydencji podatkowej jest możliwe w przypadku utraty centrum interesów osobistych oraz gospodarczych, czyli zerwania lub ograniczenia więzi z krajem macierzystym. Z perspektywy fiskusa o zmianie centrum interesów osobistych przesądza przede wszystkim przeprowadzka wraz z najbliższą rodziną do innego państwa w celu zamieszkania w nim na stałe, a ponadto wynajęcie lub kupno domu w drugim kraju oraz likwidacja bądź zawieszenie dotychczas prowadzonej działalności. O zerwaniu lub osłabieniu więzi z krajem macierzystym mogą świadczyć także:
- wyrejestrowanie się z organizacji społecznych, kulturalnych, politycznych,
- wymeldowanie się,
- brak swobodnego dostępu do własnej nieruchomości (nie jest konieczna sprzedaż),
- rezygnacja z opieki zdrowotnej,
- ograniczenie polskich rachunków bankowych,
- podawanie adresu zagranicznego w sprawach urzędowych,
- niegromadzenie w Polsce majątku,
- wyrejestrowanie samochodu.
Przy zmianie rezydencji podatkowej nie muszą zostać spełnione wszystkie powyższe warunki. Jednak im więcej przesłanek potwierdzających zerwanie lub ograniczenie więzi z krajem, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że urząd skarbowy zakwestionuje zmianę rezydencji.
W przypadku zmiany rezydencji podatkowej informacja o tym powinna zostać przekazana fiskusowi. Z urzędem można skontaktować się telefonicznie lub poprzez e-mail. Dokumenty poświadczające rezydencję podatkową w innym kraju również mogą zostać dostarczone elektronicznie – przez e-mail lub platformę ePUAP. Mogą to być między innymi:
- certyfikat rezydencji wydany przez inne państwo,
- zeznania podatkowe złożone w państwie rezydencji,
- dokumenty poświadczające zameldowanie lub zamieszkanie w państwie rezydencji,
- zgłoszenia aktualizacyjne adresu zamieszkania.
Mieszkanie w Polsce a rezydencja podatkowa za granicą – czy to możliwe?
Zgodnie z polskim prawem, wszystkie osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terenie RP, podlegają pod nieograniczony obowiązek podatkowy. W praktyce oznacza to tyle, że przed polskim urzędem skarbowym powinny rozliczyć dochody zarówno uzyskane w kraju, jak i za granicą. Nierezydenci natomiast, czyli osoby, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium RP, podlegają opodatkowaniu jedynie w zakresie dochodów uzyskanych na terenie Polski.
Co bardzo istotne, przesłanki decydujące o ustaleniu rezydencji podatkowej mają charakter rozłączny. Oznacza to, że w przypadku spełnienia choćby jednego ze wskazanych wcześniej warunków – przebywania na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym bądź posiadania w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych – w świetle przepisów osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w Polsce i może zostać uznana za polskiego rezydenta podatkowego.
Wyjazd za granicę a rezydencja podatkowa
Za polskich rezydentów podatkowych mogą zostać też uznane osoby, które pracują za granicą ponad 183 dni w roku, ale w Polsce mają najbliższą rodzinę i majątek osobisty – w takiej sytuacji bowiem ich ośrodek interesów życiowych znajduje się na terytorium RP. Co warto jednak zaznaczyć, wszystkie zasady stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jeśli u danej osoby występuje podwójna rezydencja podatkowa – polska oraz zagraniczna – właściwy kraj rezydencji podatkowej ustala się na bazie tak zwanych reguł kolizyjnych. Są one brane pod uwagę w ściśle określonej kolejności – jeżeli pierwsza nie rozstrzyga miejsca rezydencji podatnika, stosuje się kolejne kryterium.
Na podstawie reguł kolizyjnych uznaje się, że podatnik ma rezydencję podatkową w państwie, w którym:
- ma stałe miejsce zamieszkania, czyli tak zwane ognisko domowe. Jeśli istnieje ono w dwóch państwach, należy ustalić:
- w którym kraju występują silniejsze powiązanie osobiste i gospodarcze. Jeśli to niemożliwe, rezydencję ustala się na podstawie:
- kraju, w którym dana osoba zwykle przebywa. Jeśli tak samo w obydwu państwach, wtedy rozstrzygnięcia dokonuje się w oparciu o:
- kraj, którego jest obywatelem – jeśli to kryterium nie daje ostatecznej odpowiedzi, organy podatkowe wyjaśniają tę kwestię na drodze wzajemnego porozumienia.
Czym jest CRS (Common Reporting Standard)?
CRS, czyli Common Reporting Standard, to standard automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania. Celem CRS jest ochrona integralności systemów podatkowych oraz walka z unikaniem opodatkowania. Common Reporting Standard pozwala na ustalenie rezydencji podatkowej klientów instytucji finansowanej. Zgodnie z wymogami CRS, mają one obowiązek wskazania klientów będących rezydentami podatkowymi w kraju innym niż ten, w którym prowadzony jest ich rachunek bankowy. Na podstawie CRS instytucje finansowe są zobowiązane do przekazania takich informacji lokalnym organom podatkowym.
Polska rezydencja podatkowa nakłada na osobę fizyczną obowiązek rozliczania dochodów w Polsce. O posiadaniu rezydencji podatkowej w Polsce decydują dwa czynniki: przebywanie na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym bądź posiadanie w kraju centrum interesów osobistych lub gospodarczych.