Spis treści
Kiedy pracownik ma prawo do trzynastki?
Na dodatkowe roczne wynagrodzenie nie może liczyć każdy pracownik. Większość prywatnych przedsiębiorców rezygnuje z wypłaty trzynastek, zwłaszcza że nie mają takiego obowiązku w świetle prawa pracy. Na trzynastą wypłatę mogą natomiast liczyć pracownicy jednostek państwowej sfery budżetowej, a to za sprawą ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, z której jednoznacznie wynika ich uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia.
Co ważne, aby nabyć prawo do otrzymania trzynastki, pracownik musi przepracować rok. Jeżeli pracuje krócej, również może otrzymać dodatkowe wynagrodzenie roczne, ale w wysokości proporcjonalnej i tylko pod warunkiem, że przepracował co najmniej sześć miesięcy. Istnieją tylko nieliczne wyjątki od tej zasady, które omówimy w dalszej części artykułu.
Zatem w przypadku dłuższej nieobecności pracownika, pracodawca lub osoby przez niego upoważnione powinny dokonać stosownych obliczeń, czy i jaka kwota trzynastej wypłaty przysługuje pracownikowi.
Co ciekawe, nie tylko pracownicy budżetówki mają prawo do otrzymywania trzynastki. Od kilku lat przysługuje ona również emerytom z minimalną wysokością emerytury gwarantowaną przez państwo oraz seniorom aktywnym zawodowo, którzy dorabiają do pensji ze świadczeń.
Ile wynosi trzynastka?
Dodatkowe wynagrodzenie jest wyliczane zgodnie z przepisami i wynosi 8,5% wynagrodzenia, które pracownik otrzymał w ciągu roku kalendarzowego. Aby wyliczona kwota faktycznie była trzynastką, pracodawca lub księgowy czuwający nad prawidłowym rozliczaniem pracowników powinien uwzględnić nie tylko pensje, lecz także inne świadczenia przysługujące poszczególnych zatrudnionym. Dobrym przykładem jest wynagrodzenie, które pracodawca wypłacił lub wypłaci pracownikowi za czas urlopu wypoczynkowego.
Poza wynagrodzeniem pracownik może otrzymać również inne świadczenia, które łączą się z wykonywaną przez niego pracą. Mowa m.in. o nagrodzie jubileuszowej czy odprawie emerytalnej. Również takie dochody należy wziąć pod uwagę, wyliczając wysokość dodatkowej pensji. Obliczanie wysokości trzynastej pensji powinno więc być dokonywane indywidualnie dla każdego pracownika.
PRACOWNIK PRODUKCJI KANAPEK I WRAPÓW (BONUS 125 EUR)
E&A Agencja Zatrudnienia (nr KRAZ 385)
- Holandia
Skręcanie rowerów w sklepie sportowym - Opole
Work&Profit sp. z o.o.
- Opole
Pracownik przyjmowania dostaw i wykładania towaru w drogerii SKAWINA
Work&Profit sp. z o.o.
- Skawina
Pracownik hali w markecie budowalnym Bielsko-Biała
Work&Profit sp. z o.o.
- Bielsko-Biała
Sprzedawca działu mięsno-wędliniarskiego
PHU TOPAZ SP. Z O.O.
- Miastków Kościelny
Kiedy otrzymuje się trzynastkę?
Zgodnie z art. 5 ustawy o dodatkowych wynagrodzeniu rocznym w budżetówce, trzynastka musi być wypłacona nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego występującego po roku, za który przysługuje. W praktyce oznacza to, że trzynastą pensję jednostki państwowe powinny wypłacić pracownikom najpóźniej 31 marca.
Inaczej jest w przypadku pracodawców prywatnych. Jeżeli zdecydują się na wprowadzenie trzynastek, mogą wybrać dowolny termin lub okres ich wypłacania, a informacja o tym okresie powinna znaleźć się w regulaminie wynagradzania.
Trzynastka nie dla wszystkich
Jak już wspomnieliśmy, podstawowym warunkiem, by pracodawca wypłacił pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie, jest przepracowanie roku, a nawet 6 miesięcy (dla niepełnej wartości trzynastego wynagrodzenia). Staż pracy pracownika nie ma tu znaczenia, podobnie jak efekty pracy. Są jednak wyjątki od tej zasady.
Ustawodawca przewidział, że w niektórych sytuacjach pracodawca nie będzie miał obowiązku wypłacić dodatkowego wynagrodzenia za pracę, pomimo przepracowanego roku.
Zgodnie z ustawą, dotyczy to tych przypadków:
- Nieusprawiedliwione nieobecności w pracy dłuższe niż dwa dni.
- Zawieszenie stosunku pracy z różnych powodów, takich jak pełnienie funkcji publicznych czy odbywanie służby wojskowej.
- Skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne, zwłaszcza gdy miało ono wpływ na wykonywanie obowiązków służbowych.
- Dyscyplinarne zwolnienie z pracy przed końcem roku kalendarzowego.
- Niezdolność do pracy spowodowana naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych (np. nietrzeźwość w pracy, poważne naruszenie przepisów BHP).
Warto przy tym pamiętać, że przepisy nie dopuszczają możliwości obniżenia wysokości dodatkowego rocznego wynagrodzenia. W przypadku zaistnienia jednej z wymienionych sytuacji pracownik po prostu nie nabywa prawa do trzynastki.
Czy prywatna firma może wprowadzić trzynastkę?
Choć to rzadkość, również w niektórych przedsiębiorstwach prywatnych możesz się spotkać z praktyką wypłacania trzynastki w ramach nagrody za determinację, poświęcenie i pracę podwładnych. Tak, to możliwe!
Każdy właściciel firmy może ustanowić, że w jego zakładzie pracy będzie wypłacane dodatkowe wynagrodzenie roczne. Zależy to wyłącznie od jego dobrej woli, choć pracodawcy nieczęsto się na to decydują, m.in. ze względu na koszty, które wynoszą zwykle więcej niż premie.
Jeżeli w firmie rzeczywiście wprowadzono i uregulowano tę kwestię, pracodawca będzie zobowiązany do wypłacania dodatkowego wynagrodzenia rokrocznie zgodnie z tymi regulacjami.
Nie zawsze 6 miesięcy
Co z pracownikami, którzy nie przepracowali roku, a nawet pół roku? Czy nie mają szans na trzynastkę? Zgodnie z art. 2 ust. 3, przepracowanie co najmniej 6 miesięcy, warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego, nie jest wymagane m.in. w przypadkach:
- nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
- zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące,
- rozwiązania stosunku pracy w związku np. z przejściem na emeryturę, przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem czy likwidacją pracodawcy,
- podjęcia zatrudnienia np. w wyniku przeniesienia służbowego, na podstawie powołania czy po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
- korzystania np. z urlopu wychowawczego, z urlopu macierzyńskiego czy z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Nawet jeżeli tacy pracownicy nie przepracują 6 miesięcy, będą mogli otrzymać dodatkowe roczne wynagrodzenie.
Problem z interpretacją przepisów
Przy omawianiu zagadnienia tzw. trzynastki trzeba podkreślić, że problematyczna jest interpretacja słowa przepracowania, pojawiającego się w przepisach, dokładnie w wyżej wymienionej ustawie. Specjaliści od prawa pracy przez długi czas, na łamach specjalistycznej literatury, zastanawiali się, czy przez takie sformułowanie ustawodawca rozumie wyłącznie fakt pozostawiania w stosunku pracy, czy może wykonywanie pracy.
Zagadnienie to było również obiektem rozważań Sądu Najwyższego. Zgodnie z uchwałami Sądu Najwyższego (np. z dnia 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03), przez takie sformułowanie należy rozumieć faktyczne wykonywanie pracy przez zatrudnionego na rzecz pracodawcy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Osoby zatrudnione krócej, jeżeli okres ich zatrudnienia wynosi co najmniej 6 miesięcy, mogą liczyć na dodatkowe wynagrodzenie roczne w niższej wysokości – wówczas oblicza się je proporcjonalnie do przepracowanego okresu.
To może Cię również zainteresować
