Spis treści
Państwowa Inspekcja Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy, w skrócie PIP, to główny organ nadzorujący i egzekwujący należyte przestrzeganie prawa pracy w Polsce. PIP działa na podstawie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z 13 kwietnia 2007 i podlega Sejmowi. W skład Inspekcji wchodzi Główny Inspektorat Pracy (GIP), 16 inspektoratów wojewódzkich oraz Wrocławski Ośrodek Szkolenia.
PIP została powołana do życia dekretem w 1919 roku. Od tamtej pory do jej głównych zadań należy analiza legalności zatrudnienia wśród umów o pracę, umów cywilnoprawnych oraz umów dotyczących zatrudnienia osób młodocianych i niepełnosprawnych. Do tego dochodzi konieczność sprawdzenia stanu zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wyliczeń stawek godzinowych i nadliczbowych, urlopów oraz zasadność wysokości wynagrodzenia. Jest służbą pożytku publicznego. Działa równocześnie wobec wszystkich stron ogólnego stosunku pracy na terytorium całego kraju.
Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy
Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy mają szeroki zasięg, dlatego większość pracodawców oczekuje informacji o planowanej wizycie. Inspekcja może poinformować pracodawcę o zamiarze pojawienia się w zakładzie, jednak wcale nie musi tego robić. Istnieją sytuacje, kiedy komisja może pojawić się w miejscu pracy całkiem nieoczekiwanie i to o każdej porze – przedsiębiorca zaś nie ma prawa podważać takiej decyzji, nawet jeżeli w zakładzie trwa już inna kontrola, przykładowo z ZUS, Urzędu Skarbowego lub firmy audytorskiej.
Co więcej, w większości przypadków pracodawca nie może oczekiwać, że inspektor przyzna czy kontrola została przeprowadzona w wyniku prywatnej skargi, chyba że osoba skarżąca podpisała pisemną zgodę na ujawnienie danych. Inspektor przeprowadzający kontrolę po wylegitymowaniu się uzyskuje niemal nieograniczony dostęp do firmowej dokumentacji, wszelkich informacji oraz obiektów, o ile zostały one zasadnie ujęte w przedmiocie kontroli.
- wstępu na każdy kontrolowany teren i do każdego kontrolowanego pomieszczenia w zakładzie,
- przeglądu wszelkich obiektów, maszyn, przedmiotów,
- otrzymania od aktualnych i byłych pracowników potrzebnych informacji w formie ustnej lub pisemnej,
- żądania wglądu w akta pracownicze i wszelkie inne dokumenty związane ze świadczeniem pracy przez zatrudnionych.
Coraz powszechniejsze staje się dokumentowanie przez inspektorów przebiegu kontroli za pomocą aparatów cyfrowych oraz innych urządzeń służących do rejestrowania obrazu i dźwięku. Jest to wygodna, rzetelna i wiarygodna forma zebrania materiału kontrolnego, zwłaszcza w kwestiach związanych z wypadkami w pracy i przepisami BHP.
Kary pokontrolne PIP
Kontrola PIP może zakończyć się wynikiem pozytywnym lub stwierdzeniem nieprawidłowości. Mniejsze uchybienia zostają skorygowane przez inspektora ustnie już w trakcie kontroli. W przypadku poważniejszych naruszeń inspektor podejmuje decyzję o wystawieniu wystąpienia, wydaniu nakazu lub nałożeniu kary finansowej. Typ i wielkość sankcji zawsze pozostaje w zgodzie z regulacjami prawnymi.
Wystąpienie to raport pokontrolny będący jednocześnie rekomendacją korygującą. Pracodawca ma 30 dni na odniesienie się do raportu i wskazania terminu realizacji planu naprawczego. Z kolei nakaz to już narzędzie egzekwowania administracyjnego, a jego niewykonanie traktowane jest w kategorii wykroczenia. Inspekcja może także zakończyć się mandatem karnym.
Państwowa Inspekcja Pracy i BHP
Duża część działań PIP koncentruje się na monitorowaniu poziomu przestrzegania przepisów BHP – zwłaszcza z perspektywy przedsiębiorcy. Pracodawca ma bezwzględny obowiązek ochrony życia i zdrowia pracowników za pomocą określonych procedur i odpowiedniego sprzętu. Jedną z takich procedur jest przygotowanie pracownika do zajmowanego stanowiska wraz z uświadomieniem go o ryzyku oraz sposobach radzenia sobie z zagrożeniami. W tym celu pracodawca musi sam zdobyć niezbędna i aktualną wiedzę, a następnie zapewnić ją podwładnym.
Wyróżnia się dwa główne typy szkoleń BHP. Pierwszym jest szkolenie wstępne, które musi zostać przeprowadzone przed przystąpieniem nowego pracownika do pełnienia obowiązków. Podczas niego pracownik pozyskuje kompleksowe informacje na temat charakterystyki zagrożeń na stanowisku pracy oraz firmowych procedur postępowania. Drugim typem szkoleń BHP jest szkolenie okresowe, które jest powtórzeniem i ugruntowaniem zdobytej wcześniej wiedzy. Może również polegać na dodaniu nowych informacji, na przykład w wyniku modernizacji sprzętów i obiektów w miejscu pracy. Każde szkolenie BHP to nie tylko wymóg PIP i prawa pracy, ale inwestycja we wzrost bezpieczeństwa całego przedsiębiorstwa w przyszłości.
Wyżej wspomniany przepis nie obowiązuje jednak wszystkich pracodawców, a jedynie tych, których przeważająca działalność mieści się maksymalnie w trzeciej kategorii ryzyka.
Co sprawdza Inspekcja Pracy?
Zgłoszenie do Państwowej Inspekcji Pracy skutkuje kontrolą w zakładzie pracy – jest ona przeprowadzana przez inspektorów. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie inspektorowi pracy odpowiednich warunków i środków do efektywnego przeprowadzenia kontroli – podstawą jest przedstawienie wymaganych przez inspektora materiałów i dokumentów. Inspektorat pracy ma prawo do sprawdzenia wszelkich zagadnień związanych z przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Oznacza to, że kontroli podlegają badania lekarskie pracowników, a także szkolenia pracowników i pracodawcy w zakresie BHP. Inspektor ocenia też ryzyko zawodowe i sprawdza częstotliwość występowania wypadków przy pracy w danej firmie oraz stan pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.
Główna Inspekcja Pracy dokonuje też kontroli stosunku pracy – sprawdzeniu podlegają akta osobowe pracowników oraz zasady zawierania i rozwiązywania umów o pracę. Pracodawca musi przedstawić niezbędne zaświadczenia, zezwalające na dopuszczenie pracowników do pracy. Inspektor szczegółowo analizuje kwestie związane z legalnością zatrudnienia i to, czy w danym zakładzie pracy wszyscy pracują legalnie. Oprócz tego kompleksowemu audytowi podlegają wynagrodzenia za pracę oraz inne świadczenia, które wynikają ze stosunku pracy. Urzędników najbardziej interesuje terminowość wypłacania pracownikom wynagrodzenia, a także metodyka dokonywania ewentualnych potrąceń czy ustalania wysokości wynagrodzenia, premii, dodatków i nagród.
Krajowa Inspekcja Pracy dokonuje również rewizji czasu pracy, zwłaszcza w kwestiach związanych z pracą w godzinach nadliczbowych, pracą w niedziele i święta oraz zapewnianiem pracownikom wymaganych prawem okresów odpoczynku. Sprawdzeniu podlegają zakładowe przepisy o przerwach w pracy i dyżurach oraz prawidłowość ustalania wymiaru urlopu pracowników. Inspektor pracy zwykle interesuje się także przestrzeganiem przez pracodawcę uprawnień związanych z rodzicielstwem, zatrudnieniem młodocianych oraz osób niepełnosprawnych. Podstawę prawną stanowi ustawa z 6 marca 1981 roku o Państwowej Inspekcji Pracy.
W 2019 roku Państwowa Inspekcja Pracy planuje przeprowadzić ponad 70 tysięcy kontroli, kładąc szczególny nacisk właśnie na kwestie ochrony pracowniczej oraz przestrzegania przepisów BHP.
To może Cię również zainteresować
