Spis treści
Długi alimentacyjne, źle naliczone wynagrodzenie, pożyczka pracownicza, egzekucja komornicza... Sytuacji, w których należy ingerować w pensję pracownika, jest wiele. Aby dowiedzieć się, w jakiej kolejności należy dokonywać potrąceń, należy przyjrzeć się obowiązującemu prawu pracy.
W jakiej kolejności należy potrącać z pensji?
§ 1. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108.
§ 2. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty określone w § 1 ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Jak widać, w kodeksie pracy każdy pracodawca znajdzie dokładne informacje na temat potrąceń, których musi dokonać. Są to kolejno:
- Obowiązkowe potrącenia z wynagrodzenia: potrącenia z pensji pracownika w celu spełnienia obowiązkowych zobowiązań, takich jak: składki na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych czy składki na fundusz pracy.
- Zobowiązania alimentacyjne: jeśli pracodawca otrzyma pismo od komornika dotyczące zaległości alimentacyjnych, jest zobowiązany do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia na rzecz alimentobiorców.
- Potrącenia związane z nakazem sądowym: jeśli sąd wyda nakaz egzekucji, pracodawca może zostać zobowiązany do potrącenia określonej kwoty z pensji pracownika na rzecz wierzyciela.
- Karne potrącenia: w niektórych przypadkach, pracodawca może potrącić z pensji pracownika kary nałożone przez sąd lub organy władzy publicznej, na przykład w przypadku naruszenia przepisów o bezpieczeństwie pracy.
- Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi: jeśli pracownik otrzymał zaliczkę pieniężną na przykład na poczet wyjazdu służbowego, do którego ostatecznie nie doszło, pracodawca ma prawo potrącić tę kwotę z przyszłego wynagrodzenia.
- Inne uzasadnione sytuacje: w niektórych sytuacjach, określonych w przepisach prawa, pracodawca może dokonywać potrąceń z wynagrodzenia pracownika, na przykład w celu spłaty zobowiązań pracownika wobec pracodawcy.
Warto przy tym podkreślić, że wszelkich potrąceń należy dokonywać dokładnie w takiej kolejności, jak wskazano powyżej. Wymieniona lista zawiera wszystkie potencjalne należności, które bez zgody pracownika mogą zostać odliczone z wynagrodzenia przez pracodawcę.
Podstawa potrąceń
Z oczywistych względów pracodawca, potrącając z wynagrodzenia określone kwoty, musi mieć ku temu podstawę. Może być nią tytuł egzekucyjny, który wraz z odpowiednim wnioskiem kancelaria komornicza kieruje bezpośrednio do pracodawcy. Wówczas, gdy nie zachodzą przesłanki z art. 88 Kodeksu pracy, pracodawca ma możliwość przekazywania odliczonych kwot bezpośrednio na wskazane przez wierzyciela konto.
Inną możliwością jest działanie na postawie pisma o zajęciu wynagrodzenia, które to wystosowane zostało przez kancelarię komorniczą lub właściwy organ egzekucyjny.
Kwota wolna od potrąceń
W przypadku egzekucji komorniczych możliwe jest potrącenie do 50% pensji, jednak z uwzględnieniem ochrony kwoty minimalnej wynagrodzenia.
W przypadku zadatków pieniężnych kwota ochrony wynosi 75% wynagrodzenia minimalnego, natomiast przy karach finansowych chronionych jest 90% pensji.
Przykład:
Na pracownika została nałożona egzekucja komornicza. Po odliczeniu składek, pracownikowi zostaje na rękę 4000 tys. zł. Kwota wynagrodzenia minimalnego netto od lipca 2023 roku wynosi 2783,86 zł. Taka wysokość wynagrodzenia jest chroniona i nie podlega zajęciu komorniczemu.
4000 - 2783,86 = 1216, 14 zł od tej kwoty należy obliczyć 50%
1216, 14 : 2 = 608,07 zł - tyle wynosi kwota zajęcia komorniczego.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to pracodawca powinien dokonywać potrąceń proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne lub też wszelkie należności, które przysługują pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej, zgodnie z art. 87 § 5, podlegają egzekucji do pełnej wysokości, jeśli ich przeznaczeniem jest pokrycie świadczeń alimentacyjnych.
Kiedy pracownik powinien wyrazić zgodę na potrącenie?
W wielu przypadkach pracodawca może dokonywać potrąceń wynagrodzenia bez konieczności uzyskania wyraźnej zgody podwładnego. Taka sytuacja ma miejsce na przykład wtedy, kiedy wynagrodzenie zostało wypłacone z góry, a doszło do absencji w wyniku bezpłatnego urlopu.
Zdarza się jednak, że pracodawca w wyniku błędu wypłaci za dużą pensję. Wówczas jej odzyskanie jest kwestią dobrej woli pracownika, który musi wyrazić zgodę na potrącenie. Jednak uwaga: pracodawca ma prawo dochodzić roszczeń z pomocą sądu, opierając się na przepisach dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia się.
Co w przypadku bezpodstawnego potrącenia?
Na pracodawcy spoczywa obowiązek dokładnego obliczania kwoty, jaka przysługuje pracownikowi tytułem wynagrodzenia za pracę i wypłacania jej w terminach wcześniej ustalonych. Jeśli pracodawca dokona bezpodstawnego potrącenia, grozi mu odpowiedzialność materialna. Stosownie do brzmienia art. 282 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, może on zostać ukarany grzywną w wysokości nie niższej niż 1000zł i nie wyższej niż 30 000 zł.
W przypadku, gdy pracodawca samodzielnie nie rozlicza wynagrodzeń swoich pracowników (zatrudnia do tego zewnętrzną firmę) odpowiedzialność, o której mowa powyżej, ciąży na osobie, która działa w jego imieniu.
Dobrowolne potrącenia – przykłady
- Spłata pożyczki pracodawcy: jeśli pracownik zaciągnął pożyczkę od pracodawcy lub od firmy, z którą pracodawca ma umowę, może zgodzić się na potrącenie rat z kolejnych wypłat wynagrodzenia.
- Składki na dodatkowe ubezpieczenia: pracownik może wyrazić zgodę na potrącenie z wynagrodzenia na rzecz dodatkowych ubezpieczeń, takich jak ubezpieczenia na życie lub ubezpieczenia zdrowotne.
- Dobrowolne oszczędności pracownicze: niektóre firmy oferują pracownikom programy oszczędnościowe lub inwestycyjne, do których mogą dobrowolnie przystąpić. Potrącenie określonej kwoty z wynagrodzenia jest następnie inwestowane lub oszczędzane w imieniu pracownika.
- Dobrowolne składki na fundusze emerytalne: pracownik może zdecydować się na dobrowolne składki na fundusze emerytalne, co pomaga w zabezpieczeniu lepszej przyszłości finansowej po zakończeniu kariery zawodowej.
Podsumowanie - co trzeba wiedzieć o potrąceniach z wynagrodzenia?
Kodeks pracy jasno określa kolejność potrąceń, zapewniając transparentność i pewność praw pracownika oraz pracodawcy. Zgodnie z przepisami prawa, ważne jest przestrzeganie ustalonych kolejności i kwot, co zapewnia uczciwe rozliczenia i ochronę praw pracownika. Klarowność w sferze finansów jest bardzo ważna w celu zapewnienia odpowiednich zabezpieczeń w różnych sytuacjach życiowych.
To może Cię również zainteresować