Spis treści
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 2017 r. poz. 2336, z późn. zm.), reguluje kwestie związane z bezpieczeństwem społecznym rolników, ich małżonków i pracujących z nimi domowników, a także pomocników rolnika. Osoby te muszą jednak spełniać pewne wymogi, czyli posiadać obywatelstwo polskie albo być uprawnionymi do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Ubezpieczenia KRUS następują na dwa sposoby:
Wyodrębnia się dwa rodzaje ubezpieczenia KRUS:
Pierwsze z nich, czyli ubezpieczenie emerytalno-rentowe, wymaga opłacania miesięcznych składek KRUS na jego poczet w wysokości 10% emerytury podstawowej za każdego ubezpieczonego. Niemniej, czasem niezbędne są dopłaty. Dotyczy to każdego rolnika, którego gospodarstwo rolne przekracza powierzchnię 50 ha przeliczeniowych. Wówczas rolnik musi uiszczać za siebie dodatkową składkę miesięczną.
W sytuacji, gdy obowiązują nas dodatkowe składki, niezbędne jest także dokonanie rekalkulacji składki KRUS na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, które jednocześnie prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą albo współpracują przy prowadzeniu jej. W związku z powyższym, gdy powierzchnia obszaru użytków rolnych jest równa lub przekracza 50 ha przeliczeniowych, składkę KRUS na ubezpieczenie emerytalno-rentowe przyjmuje się w podwójnym wymiarze składki podstawowej.
Drugie z kolei, czyli ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie KRUS, jest naliczane w podstawowej wysokości i nie ma tu znaczenie obszaru użytków rolnych, jakie rolnik posiada. Wysokość składki ustalana jest przez Radę Rolników i wyznaczana na jeden lub kilka kolejnych kwartałów. Następuje to z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem przed pierwszym dniem danego kwartału i jest ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
KRUS ubezpieczenie zdrowotne dla rolników, domowników, emerytów i rencistów rolniczych oraz członków ich rodzin jest regulowane przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz.1938 z późn. zm.).
W celu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego siebie bądź innych osób, które mogą podlegać pod ubezpieczenia zdrowotne z KRUS, należy złożyć w jednostce organizacyjnej Kasy (właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego) druk KRUS UD-2Z.
Jak ustala się składkę KRUS na ubezpieczenie zdrowotne?
Według regulacji prawnej z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczenie KRUS jest obowiązkowe. Na mocy tej ustawy wyszczególnione zostały warunki ubezpieczenia KRUS. Każdy rolnik, aby uzyskać prawo do takiego ubezpieczenia musi spełniać kilka wymogów.
Najważniejsze warunki ubezpieczenia KRUS określają, że obowiązkowemu ubezpieczeniu podlega:
Jakie jeszcze są warunki ubezpieczenia w KRUS? Otóż ubezpieczenie z mocy ustawy istnieje niezależnie od woli osoby spełniającej warunki i niezależnie od woli płatnika. Oznacza to, że nie ma możliwości rezygnacji z podlegania ubezpieczeniu w trybie obowiązkowym.
KRUS ubezpieczenie powstaje od dnia, w którym spełnione zostały warunki do objęcia tym ubezpieczeniem. Ustaje natomiast od dnia kolejnego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie temu ubezpieczeniu. Na przykład wówczas, gdy osoba zwiąże się z pracodawcą stosunkiem pracy bądź też, gdy domownik wyprowadzi się i przestanie stale pomagać w gospodarstwie.
Na wniosek rolnik może zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia KRUS. Uczynić to może wówczas, gdy działalność rolnicza stanowi jego stałe źródło utrzymania. Kto nie spełnia warunków obowiązkowego ubezpieczenia w KRUS? M.in. osoby, które prowadzą działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni równej 1 ha przeliczeniowemu bądź poniżej 1 ha przeliczeniowego oraz rolnicy, którzy przeznaczyli grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia.
W tej sytuacji, o ile nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu ani też nie mają ustalonego prawa do emerytury czy renty i świadczeń z ubezpieczeń społecznych, takie osoby mogą na swój wniosek zostać objęte dobrowolnym ubezpieczeniem w KRUS.
Warto pamiętać, iż ustawa przewiduje możliwość wystąpienia z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym w dowolnym czasie. Następuje to od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak aniżeli od dnia, w którym wniosek ten został złożony. Odstąpić od ubezpieczenia również można w każdym czasie, składając odpowiednie oświadczenie w tej sprawie.
Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniach społecznych rolników, ubezpieczeniom w KRUS można podlegać na mocy ustawy bądź też na wniosek. Drugi przypadek dotyczy między innymi osoby domownika. Kim zatem jest domownik? Otóż to osoba bliska rolnikowi, która spełnia następujące warunki:
KRUS ubezpieczenie domownika wiąże się ze złożeniem wniosku o objęcie ubezpieczeniem, co może uczynić zarówno domownik, jak i rolnik prowadzący gospodarstwo. W obu przypadkach niezbędne jest załączenie oświadczenia o wykonywanej pracy obu ze stron. Niezbędne jest także potwierdzenie zgodności spełniania powyższych warunków bycia domownikiem. Innym kryterium, które musi zostać spełnione jest fakt, iż domownik nie może w dniu składania wniosku podlegać innemu ubezpieczeniu społecznemu (np. z tytułu umowy o pracę).
Obecnie rolnik nie ma obowiązku składania zwolnienia lekarskiego do KRUS. Dzieje się to automatycznie poprzez ogólnopolską platformę – druk e-ZLA wysyłany jest przez lekarza do ZUS, a KRUS może je stamtąd pobrać.
Zasiłek chorobowy należy się ubezpieczonemu (czyli rolnikowi, jego małżonkowi, domownikowi), który wskutek choroby jest niezdolny do pracy nieprzerwanie i przez minimum 30 dni, jednak nie dłużej aniżeli przez 180 dni. Niemniej, gdy pula 180-dniowego okresu zasiłkowego zostanie wyczerpana, a ubezpieczony będzie nadal niezdolny do pracy, jednak wiele wskazuje na to, iż istnieją duże szanse na odzyskanie zdolności do pracy (np. wskutek leczenia czy rehabilitacji), okres zasiłkowy może zostać przedłużony o czas niezbędny do jej przywrócenia, ale nie dłużej niż o kolejnych 360 dni.
Osoby, które pracowały na etacie, a następnie prowadziły działalność rolniczą, bądź na odwrót, mogą przysługiwać świadczenia zarówno z KRUS, jak i ZUS, jednak muszą być spełnione warunku otrzymywania obu rodzajów emerytur: m.in. osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego i okres składkowania. Ponadto o tym, czy osoba otrzymująca emeryturę z KRUS może uzyskać także emeryturę z ZUS-u, decyduje rocznik świadczeniobiorcy.
W myśl ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, osobom urodzonym po 1948 r. po osiągnięciu wieku emerytalnego i udowodnieniu jakiegokolwiek stażu ubezpieczeniowego przysługuje prawo do emerytury. Mogą one zatem otrzymywać jednocześnie emerytury z KRUS i ZUS.
Z kolei osoby urodzone po 1948 r., które są uprawnione do emerytury z ZUS, ale mogą otrzymywać emerytury rolniczej ze względu na zbyt krótki okres ubezpieczenia w KRUS, wypłaca się wraz z emeryturą ZUS dodatkowe kwoty za okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Tak podaje art. 26a przytoczonej wyżej ustawy.
Podsumowując, KRUS ubezpieczenie to bardzo rozległa kwestia, która wiąże się z wieloma obwarowaniami prawnymi. Warto wiedzieć, kto może skorzystać z ubezpieczenia dobrowolnego KRUS, a komu przysługuje ono na mocy ustawy. Co więcej, dobrze jest znać również swoje przywileje, np. możliwość skorzystania z zasiłku chorobowego.