Tryb dyscyplinarnego przerwania stosunku pracy przewidziany został Kodeksem pracy i ma on zastosowanie do rozwiązania przez pracodawcę każdego rodzaju umów o pracę. Dotyczy to zatem umów na czas określony, nieokreślony, okres próbny, ale też tych na zastępstwo i z każdym pracownikiem. W praktyce zatem, nawet pracownik chroniony przez przepisy prawa (ciąża, urlop, okres przedemerytalny) może otrzymać zwolnienie dyscyplinarne.
Zwolnienie dyscyplinarne powody
Zwolnienie dyscyplinarne powody zostały szczegółowo opisane w art. 52. § 1. Kodeksu pracy. Zgodnie z zapisami, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w następujących sytuacjach:
1) gdy nastąpi ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
2) kiedy pracownik w czasie trwania umowy o pracę dopuści się przestępstwa, uniemożliwiającego dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku (to musi być oczywiste bądź stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu);
3) gdy z winy pracownika dojdzie do utraty przez niego uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (np. kierowca tira straci prawo jazdy).
Najczęstszą przyczyną zwolnienia dyscyplinarnego są ciężkie naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Co należy przez to rozumieć? Przede wszystkim są to umyślne działania lub zaniechania – niewykonanie polecenia służbowego, nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy, stawienie się do pracy pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. Może także odnosić się do zakłócania spokoju w miejscu pracy – np. stosowania przemocy czy gróźb w stosunku do pracodawcy czy innych pracowników. Oprócz powyższych, zdarza się także, że przyczyną uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę bywa podjęcie przez pracownika działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy – szczególnie, kiedy w umowie lub aneksie do niej znajdują się zapisy odnośnie zakazu konkurencji. Na zwolnienie dyscyplinarne narażone są także osoby z grup zawodowych, gdzie wymagana jest niekaralność – np. policjanci, sędziowie, prokuratorzy. Jeśli więc nawet w sposób niezwiązany z zawodem dopuszczą się oczywistego przestępstwa, może dojść do otrzymania dyscyplinarki.
Zwolnienie dyscyplinarne konsekwencje
Każdy pracownik powinien należycie sprawować swoje obowiązki i działać tak, aby uniknąć dyscyplinarki. Zwolnienie bez wypowiedzenia z winy pracownika wiąże się bowiem z przykrymi konsekwencjami, które mogą ciągnąć się za osobą aktywną zawodową aż do emerytury. Wszystko dlatego, że tego typu forma rozwiązania umowy oznacza wpis do akt pracowniczych. Czasem jednak życie pisze inne scenariusze i pod wpływem niedopatrzenia, rozkojarzenia, braku wiedzy czy po prostu zbiegu okoliczności możemy dopuścić się przewinienia, które poskutkuje otrzymaniem dyscyplinarki. Co to oznacza w praktyce?
Po pierwsze, tracisz swoją ochronę, jeśli do takowej miałeś prawo. Zwolnienie dyscyplinarne może otrzymać osoba przebywająca na urlopie (np. macierzyńskim), zwolnieniu lekarskim czy np. objęta ochroną z tytułu okresu przedemerytalnego (4 lata) albo z tytułu ciąży. Pracodawca nie musi czekać nawet na powrót pracownika do firmy – może mu złożyć oświadczenie o zwolnieniu dyscyplinarnym np. poprzez wysłanie pisma (podwójnie awizowane traktowane jest jako doręczone).
Po drugie, nie otrzymujesz dni wolnych na poszukiwanie pracy. Te należą się tylko wówczas, gdy pracownik zwalnia się za wypowiedzeniem złożonym przez zatrudniającego.
Po trzecie, tracisz prawo do odprawy i innych nagród, np. jubileuszowych.
Po czwarte, nie otrzymasz zasiłku dla bezrobotnych w ciągu 6 miesięcy od chwili zwolnienia.
Po piąte, zwolnienie dyscyplinarne zostanie ujęte w Twoim świadectwie pracy. Może to generować szereg problemów, o których piszemy poniżej.
Jak widzisz, w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego konsekwencje są surowe. Warto więc postarać się w sposób należyty rozwiązać umowę o pracę – np. poinformować szefa o niemożności stawienia się w pracy albo w sytuacji naruszenia obowiązków w sposób niecelowy złożyć stosowne wyjaśnienia. Nie należy palić za sobą mostów, ponieważ kiedyś mogą okazać się bardzo istotne w drodze po sukces zawodowy.
Zwolnienie dyscyplinarne świadectwo pracy
Wpisanie zwolnienia dyscyplinarnego w świadectwo pracy nie jest dobrowolne – każdy pracodawca, który zdecyduje się wypowiedzieć umowę w trybie natychmiastowym z winy pracownika, zobowiązany jest dopełnić tę formalność. Ma to długofalowe skutki dla pracownika, który wprawdzie nie musi tego ujmować w swoim CV czy liście motywacyjnym, jednak w sytuacji zażądania przez przyszłego pracodawcę świadectwa pracy, przyszły zatrudniający wejdzie w posiadanie tych informacji. Nie warto zatem zatajać prawdy podczas rozmów rekrutacyjnych, a na pytanie odpowiedzieć szczerze. Oczywiście nie musisz się tym chwalić, kiedy nie zostaniesz zapytany o powody odejścia z poprzedniej firmy, jednak jeśli już zostaniesz zapytany, lepiej być uczciwym, ponieważ prawda i tak może ujrzeć światło dzienne.
W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego świadectwo pracy zostaje nim obciążone dożywotnio. Oznacza to, że wpis w aktach nie ulega przedawnieniu i nie ma możliwości wykasowania takiej informacji samodzielnie – może to uczynić wyłącznie sąd, który po rozpatrzeniu Twojego pozwu uzna zwolnienie dyscyplinarne za bezzasadne.
Zwolnienie dyscyplinarne na zwolnieniu lekarskim
Jak już wiesz, zwolnienie dyscyplinarne jest szczególnym trybem rozwiązywania stosunku pracy. Oznacza to, że w jego przypadku występują różne okoliczności, które dają pracodawcy możliwość zwolnienia pracownika w trybie natychmiastowym. Zgodnie z art. 41 Kodeksu pracy „Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.” Czy jednak okres przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim, gdy zostanie spełniona któraś z przesłanek uprawniających pracodawcę do wręczenia dyscyplinarki nadal funkcjonuje?
Otóż, jeśli któryś z czynów wskazanych w akapicie „zwolnienie dyscyplinarne powody” zostanie popełniony w czasie przebywania pracownika na L4, pracodawca mimo wszystko ma prawo do rozwiązania z nim stosunku pracy jeszcze przed zakończeniem okresu zwolnienia. Oznacza to, że nie musi czekać na zakończenie trwania okresu choroby czy rekonwalescencji, a może wręczyć osobiście bądź listownie oświadczenie o ustaniu stosunku pracy, wraz ze szczegółowym i klarownym uzasadnieniem. Tutaj jednak należy pamiętać, że pracodawca ma obowiązek dokonać zwolnienia nie później niż 1 miesiąc od pozyskania informacji o okolicznościach, które uzasadniają takie zwolnienie.
Zwolnienie dyscyplinarne a wypłata
Jeśli pracownikowi przytrafiło się dopuszczenie wskazanych czynów uprawniających do dyscyplinarki, często zastanawia się nad kwestią „zwolnienie dyscyplinarne a wypłata”. Czy otrzyma wynagrodzenie za cały miesiąc? A może wyłącznie za dni przepracowane w danym okresie? Rozwiewamy wątpliwości. Otóż zgodnie z art. 94 pkt. 5 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany terminowo i prawidłowo wypłacać pracownikowi wynagrodzenie za wykonywaną przez niego pracę. W sytuacji, gdy narusza ten obowiązek (nie wypłaca wynagrodzenia, obniża je albo dokonuje nieuzasadnionych potrąceń), to dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Nawet zwolnienie dyscyplinarne nie upoważnia go do tego, aby pracownikowi nie zapłacić za czas, który ten spędził świadcząc swoją pracę. Jeśli zatem do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym z winy pracownika dojdzie 15 dnia miesiąca, ma on prawo do wynagrodzenia za dni w tym czasie przepracowane. Co więcej, jeśli w dniu otrzymania oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia świadczył on swoją pracę, to za ten dzień również powinien otrzymać wynagrodzenie.
Z kolei jeśli pracodawca uznaje, że w wyniku działań pracownika poniósł uzasadnione straty, może dochodzić odszkodowania na drodze sądowej. W żadnym wypadku nie może samodzielnie decydować o niewypłaceniu wynagrodzenia czy o pomniejszeniu go – chyba, że pracownik wyrazi na to zgodę i dobrowolnie (poprzez złożenie oświadczenia), zgodzi się na pomniejszenie wypłaty np. o sumę, na jaką dopuścił się kradzieży na szkodę pracodawcy. Wówczas często pracodawca odstępuje od roszczeń na drodze sądowej.
Podsumowując, zwolnienie dyscyplinarne jest specyficzną formą ustania stosunku pracy. Warto, aby zarówno pracownicy, jak i pracodawcy znali swoje prawa i obowiązki wynikające z tej sytuacji. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie wielu nieprzyjemnych konsekwencji.
To może Cię również zainteresować
