Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wpisane jest wpisane w kanon obowiązków pracodawcy i uregulowane w Kodeksie pracy. Z punktu widzenia zarówno pracodawcy, jak i pracownika, istotną kwestią jest fakt, iż sformułowana w Kodeksie pracy zasada jest powszechna i bezwzględna. Oznacza to tyle, że ciąży ona na wszystkich pracodawcach, zaś zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nie jest w żaden sposób uzależnione od efektywności danego pracownika czy jego podejścia do obowiązków. Ponadto, przepis ten przez specjalistów jest rozumiany także jako obowiązek egzekwowania przez zatrudniającego od pracowników odpowiedniego przestrzegania zapisów związanych z zasadami BHP. Sprawdźmy więc, jak przepisy BHP wyglądają w praktyce.
Zasady BHP w zakładzie pracy
Nie da się ukryć, że praca zawodowa jest jedną z najistotniejszych aktywności w życiu człowieka. Daje poczucie bezpieczeństwa finansowego, gwarantuje spokojny byt i niejednokrotnie wpływa na relacje społeczne. Nie należy jednak zapominać, że zawsze na pierwszym miejscu powinna być dbałość o zabezpieczenie ludzkiego zdrowia i życia, zarówno w życiu prywatnym jak i również w zakładzie pracy. Temu właśnie służą zasady BHP.
Trzeba wiedzieć, że nie tylko w niebezpiecznych zawodach obowiązują przepisy BHP w pracy. Oznacza to, że nie jedynie pracodawcy, których podopieczni pracują na wysokościach czy przy niebezpiecznych substancjach są zobowiązani do przestrzegania zasad BHP. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, z 26 września 1997 r. również wszelkie inne zakłady pracy zobowiązane są do respektowania wszelkich regulaminów, które służą bezpiecznej pracy osób zatrudnionych.
Istnieje kilka zasad BHP w pracy, które dotyczą różnych okoliczności. Po pierwsze, pracownik jest zobowiązany do zapoznania się z zasadami, które zawarte są w instrukcji BHP. Po drugie, każdy pracodawca musi zapewnić swoim podwładnym niezagrażające życiu i zdrowiu, czyste i bezpieczne stanowisko pracy, a ponadto poinformować pracowników o czyhających w pracy ewentualnych zagrożeniach. Po trzecie, do obowiązków pracodawcy należy zapewnienie odzieży ochronnej, jeśli wymaga tego dany zakres pracy. Po czwarte, każdy pracownik musi wykonywać swoje zadania tak, aby nie zagrażać innym współpracownikom oraz osobom z otoczenia. Co więcej, muszą oni wykonywać polecenia przełożonych i obowiązkowo uczestniczyć w szkoleniach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Po piąte, niezbędne jest, aby pracownicy otrzymali odpowiednie pozwolenie od lekarza medycyny pracy na wykonywanie określonych obowiązków. Konieczne jest też dbanie o porządek w miejscu pracy czy umieszczanie odpowiedniego oznakowania – zakazów, nakazów czy ostrzeżeń. Szóstą, lecz nie mniej ważną kwestią jest to, że zasady BHP obowiązują nie tylko w miejscu pracy. Swoim zakresem obejmują również drogę z i do zakładu pracy.
Szkolenie BHP
Wśród obowiązków pracodawcy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wymienić należy również organizowanie odpowiednich szkoleń. I tak, w skład takiego zorganizowanego instruktażu powinno wchodzić zarówno przeszkolenie z zakresu pracy na danym stanowisku, jak i ogólnych, powszechnie akceptowanych zasad, właśnie z zakresu BHP.
Każdy z pracodawców, który przeprowadza stosowne szkolenie, powinien również żądać od pracownika potwierdzenia na piśmie jego odbycia. Dzięki temu w przypadku ewentualnego sporu, będzie miał on dowód rzeczowy w postaci dokumentu opatrzonego podpisem pracownika.
Szkolenia BHP są o tyle istotne, że bez nich do pracy nie powinien zostać dopuszczony żaden z zatrudnionych. Wynika to zart. 237 §1 Kodeksu pracy: „Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostarczającej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”. Ponadto zatrudniający są zobligowani także do przeprowadzania okresowych szkoleń z zakresu BHP. Ma to na celu podnoszenie świadomości pracowników, jak i uzupełnianie ich wiedzy w tym właśnie zakresie.
Zanim samo szkolenie zostanie przeprowadzone, pracodawca ma również obowiązek w prawidłowy sposób poinformować pracowników o czasie jego trwania. Odbywać może się ono w czasie pracy, a pracodawca musi za okres ten zagwarantować wynagrodzenie.
Warto również podkreślić, że zatrudniający nie musi samodzielnie prowadzić instruktażu. Wynajęcie zewnętrznej firmy, która poprowadzi szkolenie jest równie dobrym i dozwolonym rozwiązaniem. W tym przypadku są to podmioty, które działając na rynku, posiadają odpowiednie certyfikaty, a co za tym idzie aktualną wiedzę z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W takiej więc sytuacji pracodawca wypełnia ciążące na nim obowiązki, zaś pracownicy są właściwie przeszkoleni i przygotowani do pracy.
Instrukcja BHP
Instrukcja BHP jest dokumentem z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Określa on wszystkie najważniejsze kwestie wykonywanej pracy, które mają istotny wpływ na bezpieczeństwo pracowników. Szczegółowe wymagania odnośnie instrukcji BHP określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r., w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Według niego, instrukcje BHP powinny każdorazowo zostać umieszczone w łatwo dostępnym, widocznym dla pracowników miejscu. Co więcej, każdy zatrudniony powinien zostać zapoznany z instrukcjami funkcjonowania i obsługi maszyn czy urządzeń wykorzystywanych na zajmowanym przez niego stanowisku pracy, ale też innych, z których w związku ze spełnianiem obowiązków zawodowych ma do czynienia.
Instrukcje BHP w zakładach pracy, powinny określać m.in. postępowanie przed rozpoczęciem pracy, podczas pracy, po zakończeniu pracy, a także zawierać certyfikat bezpieczeństwa. W instrukcjach powinny też znaleźć się regulacje dotyczące zasad postępowania w sytuacjach awaryjnych, wymagane kwalifikacje pracowników oraz zasady postępowania podczas wypadku.
Dział dziesiąty
To pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Obowiązek ten spoczywa na nim od pierwszego do ostatniego dnia prowadzenia działalności. Poza tą kwestią, ustawodawca nakłada na niego również obowiązek chronienia zarówno życia, jak i zdrowia pracowników. I tak ? w myśl art. 207§2 Kodeksu pracy ? zobligowany jest on do:
- organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
- zapewniania przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonania tych poleceń,
- reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
- zapewnienia rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
- uwzględniania ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
- zapewniania wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
- zapewniania wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.
Istotną kwestią jest fakt, że rozpoczynając działalność gospodarczą każdy zatrudniający jest zobowiązany do zawiadomienia właściwego inspektora pracy zarówno o miejscu, rodzaju, jak i zakresie prowadzonej przez siebie działalności. Zgodnie z przepisami, ma na to 30 dni od dnia rozpoczęcia prowadzenia firmy. Pracodawca jest zobowiązany również ponieść wszelkie koszty, które będą niezbędne do dostosowania zakładu pracy do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W żadnym przypadku przepisy prawa nie pozwalają mu na obciążanie kosztami pracowników.
Bezpieczeństwo i higiena pracy to kwestie, na które w ostatnich latach kładzie się wyjątkowo mocny nacisk. Ich przestrzeganie, a także przeprowadzanie szkoleń BHP czy uaktualnianie instrukcji BHP są szansą na zapobieganie wypadkom w zakładach pracy i niepowtarzalną okazją do właściwego zapewnienia przez pracodawców bezpieczeństwa życia i zdrowia ich pracownikom.
