Sytuacje, w jakich konieczne jest stworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych reguluje ustawa z 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z przepisami, obowiązek stworzenia takiego funduszu ma każdy pracodawca, który zatrudnia 20 pracowników. Trzeba przy tym pamiętać, że samo to, czy fundusz zostanie utworzony zależy przede wszystkim od ilości osób zatrudnionych w dniu 1 stycznia danego roku kalendarzowego i to w przeliczeniu na pełne etaty. Z drugiej strony nawet pracodawca, który zatrudnia wymaganą liczbę osób, nie będzie zmuszony do tego obowiązku, jeżeli wprowadzi odpowiednie postanowienia w tym przedmiocie choćby w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie.
Mniej niż 20 pracowników
Choć tworzenie funduszu socjalnego jest uzależnione od ilości pracowników, trzeba wskazać, że pewne obowiązki mają też podmioty zatrudniające mniejszą liczbę osób. I tak, pracodawcy, którzy na dzień 1 stycznia danego roku kalendarzowego nawiązali stosunek pracy z mniej niż 20 pracownikami, mogą albo otworzyć fundusz socjalny lub też wypłacać świadczenie urlopowe. Inna możliwość dotyczy tych podmiotów, które nie są objęte układem zbiorowym pracy i jednocześnie nie są zobowiązane do wydania regulaminu wynagrodzenia. W takim przypadku, jeżeli nie chcą one wypłacać świadczenia urlopowego swoim podwładnym, to muszą przekazać pracownikom taką wiadomość w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego i to w sposób, jaki został ustalony w ich firmie.
Środki na fundusz
Powstanie funduszu socjalnego wiąże się z koniecznością pozyskania środków na jego funkcjonowanie. Warto zauważyć, że zgodnie z przepisami, tworzy się go z corocznego odpisu podstawowego, który naliczany jest w stosunku do przeciętnej liczny zatrudnionych. Trzeba przy tym zauważyć, że wysokość odpisu podstawowego jest zróżnicowana i wiąże się z zatrudnianiem różnych grup pracowniczych. Zgodnie z art. 5 ust. 1 wymienionej ustawy mowa tu odpowiednio o:
- 5% w pierwszym roku nauki, 6% w drugim roku nauki i 7% w trzecim roku przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w przypadku młodocianych pracowników,
- 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w przypadku pracowników zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach pracy,
- wysokość odpisu może być zwiększona do 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdego pracownika, w stosunku do którego orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Wysokość odpisu zwiększa się o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w stosunku do emerytów lub rencistów.
Na co przeznaczyć środki?
Środki z funduszu socjalnego mogą być przeznaczone na wiele celów, niemniej te muszą wiązać się z działalnością socjalną organizowaną na rzecz osób uprawnionych do korzystania właśnie z funduszu. Z punktu widzenia pracowników ważne jest, że o ewentualnych zasadach wykorzystania zgromadzonych środków czy ich podziału nie decyduje sam pracodawca. Poszczególne cele, jak i rodzaje działalności, na które przeznaczone zostaną środki są uzgadniane z zakładową organizacją związkową i ustalane w regulaminie.
Przyznawanie zatrudnionym świadczeń z funduszu jest dokonywane zawsze w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W praktyce najczęściej spotkać można się z taką sytuacją, w której to komisje socjalne przyznają poszczególne świadczenia.
Bez zasady ?wszystkim po równo?
Środki z funduszu socjalnego i ich wypłata uzależniona jest przede wszystkim od sytuacji materialnej i rodzinnej pracowników. W praktyce oznacza to tyle, że zostaje tu złamana zasada ?wszystkim po równo?. Na wysokość przyznanych środków ma wpływ przede wszystkim wspomniana powyżej sytuacja, w jakiej znalazł się pracownik uprawniony do korzystania z funduszu. Warto też wiedzieć, że część świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Zachęcamy do zapoznania się z podobnym artykułem: Pracodawca rezygnuje z funduszu socjalnego.
To może Cię również zainteresować
