Urząd Pracy, ZUS, PIP i Urząd Skarbowy

Fundusz socjalny - ustawa, zapomoga, świadczenia

16 grudnia 2019

5 z 5

Ocena: 5 z 5 | 5 głosów

5 głosów

20 komentarzy
Fundusz socjalny - ustawa, zapomoga, świadczenia
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, popularnie zwany „socjalem”, to środki finansowe gromadzone przez pracodawcę na osobnym rachunku bankowym w celu wykorzystania ich na wsparcie socjalne uprawnionych do tego pracowników.

W zależności od pracodawcy i ustalonego regulaminu, środki funduszu mogą być przeznaczane na różne cele – zarówno te wspierające rozwój i zdrowie pracowników, jak i ich sytuację życiową i materialną. Idea funduszu wywodzi się z tego, że każdy pracodawca ma obowiązek zaspokajania potrzeb pracowników. Środki funduszu socjalnego nie mogą być jednak przeznaczane dowolnie, lecz na określone cele. Sprawdźmy zatem, na jakiej podstawie prawnej działa fundusz pracowniczy, kto może otrzymać zapomogę z funduszu socjalnego i dlaczego posiada go większość zakładów pracy.

Fundusz socjalny – czym jest?

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych to inaczej środki finansowe gromadzone przez pracodawcę na specjalnym, przeznaczonym do tego celu rachunku bankowym, które mają służyć wsparciu socjalnemu uprawnionych do tego pracowników i/lub emerytów, rencistów. ZFŚS, czyli Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych to ważny temat dla każdego pracodawcy. Istotne jest odpowiednie zaplanowanie, jak gromadzone będą środki tego funduszu pracowniczego i na jakie cele uprawnieni jesteśmy je wykorzystać. Kiedy faktycznie możemy sięgnąć po zapomogę socjalną? Regulują to dość dokładnie przepisy prawne, z którymi trzeba się zapoznać w pierwszej kolejności.

Ważne!
Fundusz Socjalny jest obowiązkowy dla wszystkich pracodawców z jednostek budżetowych i samorządowych (bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników) oraz pozostałych, którzy na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają min. 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, a także od 20 do 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, jeżeli z wnioskiem o utworzenie funduszu wystąpiła zakładowa organizacja związkowa.

Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą podjąć decyzję o nietworzeniu Funduszu i niewypłacaniu świadczenia urlopowego. Środki finansowe pochodzą z odpisów, których wysokość jest ściśle określona.

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

Podstawę prawną gospodarowania zakładowym funduszem świadczeń socjalnych najczęściej stanowią: ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, regulamin oraz preliminarz dochodów i wydatków zakładowego funduszu socjalnego, stanowiący roczny plan podziału środków funduszu. Plan ten powinien zostać uzgodniony z zakładową organizacją związkową, a w przypadku jej braku – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Na podstawie art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz art. 27 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych tworzy się w zakładach pracy regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Środkami funduszu administruje pracodawca po zasięgnięciu opinii związków zawodowych. Co więcej, w zakładzie pracy może działać wybrana przez pracowników komisja socjalna. Środki funduszu socjalnego gromadzone są na odrębnym rachunku bankowym, a niewykorzystane w danym roku kalendarzowym środki przechodzą na kolejny rok.

Jak działa fundusz socjalny?

Inni pracodawcy nie są zobligowani do tworzenia funduszu socjalnego, niemniej, w związku z umacniającym się rynkiem pracownika i malejącą stopą bezrobocia – robią to coraz chętniej. W takich zakładach pracy fundusz socjalny może funkcjonować na zasadach określonych w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych bądź też mogą być wypłacanie z niego świadczenia urlopowe.

Budżet funduszu świadczeń socjalnych może być zwiększany o różne składniki, pozyskiwane systematycznie lub doraźnie, takie jak: darowizny, zapisy, spadki, odsetki od kwoty zgromadzonej w ramach funduszu pracowniczego, wierzytelności likwidowanych funduszy socjalnych i mieszkaniowych, przychody ze sprzedaży, dzierżawy lub likwidacji środków trwałych, będących własnością działalności socjalnej, wpływy z oprocentowania pożyczek udzielanych pracownikom (np. na cele mieszkaniowe).

Kto zarządza funduszem socjalnym?
Decyzje dotyczące sposobu podziału środków z „socjalu” oraz kwestie związane z zasadami przyznawania zapomogi socjalnej podejmuje pracodawca na wniosek związku zawodowego. Wniosek ten nie jest jednak wiążący dla pracodawcy i to do niego należy ostateczna decyzja. Dlatego tak istotne jest odpowiednie uzasadnienie wniosku o zapomogę socjalną z funduszu socjalnego.

Szukasz pracy?

Budowlaniec - Dam Prace

Van Vugt Verhuur BV

  • Mazowieckie
Dodana
Aplikuj bez CV

AML Analyst with German

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • Kraków
Dodana

Specjalista ds.  Utrzymania Ruchu

Wörwag Pharma Operations Sp. z o.o.

  • Konstantynów Łódzki
Dodana

Sprzątaczka biurowa

Fiberlink

  • Kraków
Dodana

Specjalista ds. Zapewnienia Jakości

Wörwag Pharma Operations Sp. z o.o.

  • Konstantynów Łódzki
Dodana

Regulamin funduszu socjalnego oraz jego wszelkie zmiany w tym także zmiany dotyczące odpisu na fundusz pracowniczy lub jego likwidację zatwierdza pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową bądź osobą reprezentującą pracowników (w porozumieniu ze stroną pracowniczą).

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych – kto może z niego korzystać?

Pierwszą grupę osób uprawnionych do korzystania z funduszu socjalnego stanowią pracownicy, czyli wszyscy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 k.p.), niezależnie od stażu pracy, rodzaju umowy o pracę (np. czas określony, zastępstwo itp.), czy korzystania ze zwolnienia lekarskiego lub urlopu wychowawczego. Na przyznanie świadczeń z funduszu nie powinno również mieć wpływu nieprawidłowe wykonywanie swoich obowiązków przez pracownika lub ukaranie go karą porządkową czy też znajdowanie się w okresie wypowiedzenia, a także emeryci i renciści – byli pracownicy, członkowie rodzin osób wymienionych.

Do uprawnionych członków rodzin zalicza się: współmałżonków i inne osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym, pozostające na utrzymaniu i wychowaniu dzieci własne, współmałżonka, przysposobione oraz przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej. Granica wieku dzieci wynosi ukończenie 18 roku życia bądź jeżeli kształcą się w szkole – do czasu ukończenia nauki, choć nie dłużej niż do dnia 25 urodzin. Osoby, co do których orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności – bez względu na wiek.

W pierwszej kolejności zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i regulaminami wewnętrznymi, świadczenia socjalne przysługują:

  • osobom uprawnionym, o niskim dochodzie na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym,
  • osobom posiadającym rodziny wielodzietne (z trojgiem lub większą ilością dzieci) o niskim dochodzie na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym,
  • osobom mającym dzieci, które ze względu na stan zdrowia wymagają specjalnej, kosztownej opieki, leczenia,
  • osobom wychowującym dzieci częściowo lub całkowicie osierocone, o niskim dochodzie na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym.

Infografika - komu przysługują świadczenia socjalne?

Na co mogą być przeznaczone środki funduszu socjalnego?

Środki funduszu socjalnego przeznacza się na dofinansowanie działalności socjalnej, organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu. W szczególności mogą być przeznaczone na:

  • dofinansowanie wypoczynku zorganizowanego we własnym zakresie wczasy pod gruszą,
  • udzielanie pomocy materialnej w formie rzeczowej i finansowej,
  • opiekę nad dziećmi pracowników, przebywającymi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach bądź na opiekę sprawowaną przez nianię,
  • pomoc mieszkaniową (zwrotną lub bezzwrotną, oprocentowaną lub nie),
  • działalność kulturalno-oświatową, np. bilety do kina, teatru, na koncerty,
  • działalność rekreacyjno-sportową, np. karnety na basen czy siłownię, zajęcia fitness, masaże, wycieczki i spotkania integracyjne dla pracowników,
  • paczki na dzień Świętego Mikołaja dla dzieci osób uprawnionych do ukończenia określonego wieku i dofinansowania wyjazdów i kolonii dla dzieci do ukończenia określonego wieku,
  • inną działalność socjalną dla pracowników,
  • inne świadczenia pieniężne i rzeczowe dla emerytów i rencistów, które zostały wyszczególnione w regulaminie funduszu socjalnego.

Zgodnie jednak z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 1 października 2013 r. (III AUa 1313/12), ze środków funduszu socjalnego nie mogą być finansowane pewne świadczenia. Należą do nich:

  • składki na ubezpieczenie zdrowotne,
  • polisy ubezpieczeniowe,
  • zakwaterowanie,
  • wyżywienie,
  • dowóz do pracy.

Jak uzyskać świadczenie z pakietu socjalnego?

Pracownicy mają prawo do wnoszenia próśb o sfinansowanie ze środków zakładowego funduszu socjalnego określonych świadczeń. Podstawą przyznania świadczenia finansowanego z funduszu jest wniosek osoby uprawnionej. Wniosek powinien zawierać oświadczenie o średnim dochodzie netto na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym oraz (ewentualnie) zwięzłe przedstawienie sytuacji życiowej i rodzinnej. Konkretne uzasadnienie wniosku o zapomogę, w którym zawarty zostanie zwięzły opis sytuacji życiowej i rodzinnej.

Szczegółowa procedura powinna być opisana w wewnętrznym regulaminie opisującym funkcjonowanie funduszu socjalnego w danym zakładzie pracy.

Pracodawca swoje stanowisko uzależnia każdorazowo od życiowej, rodzinnej i materialnej sytuacji pracownika, a decyzję musi skonsultować z zakładową organizacją związkową lub osobą oddelegowaną przez pracowników. Wniosek o zapomogę z funduszu socjalnego może zostać zaakceptowany, odrzucony bądź wymagający uszczegółowienia i poddany negocjacjom z zainteresowanym.

Zapomoga z funduszu socjalnego

W budżecie funduszu socjalnego ustalony zostaje obszar pomocy dla pracowników. Pomoc materialna ze środków funduszu pracowniczego, udzielana może być osobom uprawnionym w formie zapomóg lub świadczeń rzeczowych. Na przykład zapomoga z funduszu socjalnego stanowi bezzwrotną pomoc finansową, przyznawaną osobom uprawnionym, natomiast świadczenia rzeczowe przyznawane są najczęściej wszystkim pracownikom uprawnionym do danego świadczenia (spełniającym określone warunki).

Na przykład zapomoga, która może być przyznawana w zakładach pracy, dotyczy w szczególności:

  • zdarzenia losowego, np. pożaru, zalania mieszkania/domu, klęski żywiołowej, kradzieży w wyniku włamania – sytuacje te powinny zostać odpowiednio udokumentowane;
  • choroby długotrwałej/przewlekłej i kosztów jej leczenia – wysokość zapomogi najczęściej jest uzależniona od przedstawionych dokumentów potwierdzających stan zdrowia,koszty leczenia, sytuację materialną i rodzinną;
  • trudnej sytuacji materialnej, niepozwalającej na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
Infografika - kiedy przyznawane są zapomogi z funduszu socjalnego?

Ważne: Fundusz socjalny jest funduszem celowym, a więc jego środki nie mogą być przeznaczane z zasady w przypadku zwolnień z pracy, ale na pomoc celową dla indywidualnych pracowników, dla których w związku z utratą pracy nastąpiło pogorszenie sytuacji materialnej.

Jak ustalić średni dochód netto na osobę?

Pracodawca rozpatrujący wniosek o zapomogę socjalną jest zobligowany do szczegółowego zbadania sytuacji materialnej i rodzinnej pracownika. Pracodawca musi przestrzegać zasady sprawiedliwego podziału świadczeń by konstruktywnie ustalić czas i zakres trwania świadczeń otrzymywanych z funduszu socjalnego dla konkretnego pracownika.

Jaka jest wysokość zapomogi socjalnej?
Wysokość świadczenia przyznanego osobie uprawnionej do korzystania z funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od jej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej oraz od średniego dochodu netto na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym.

Dochód ten obejmuje: wynagrodzenie ze stosunku pracy i umów cywilnych, emerytury, renty, zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie i zasiłek przedemerytalny, zasiłek rodzinny i pielęgnacyjny, otrzymywane alimenty, rentę rodzinną, dochód z prowadzenia działalności gospodarczej, stypendia.

Ustawa o ZFŚS nakłada na pracodawców obostrzenia – obowiązek podziału środków z funduszu następuje w oparciu o kryteria socjalne. Do tego celu niezbędne jest obliczenie dochodu netto na osobę w rodzinie. Dokonuje się tego za okres ostatnich 3 miesięcy, poprzedzających złożenie wniosku w następujący sposób: wynagrodzenie brutto minus suma składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz należne podatki i płacone alimenty (bez odliczania zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych, spłacanych pożyczek itp.). Za dochód z działalności gospodarczej przyjmuje się dochód w wysokości nie niższej od zadeklarowanej przez osoby osiągające te dochody kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli z tytułu tej działalności lub współpracy nie istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego – kwoty nie niższej od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązujących osoby ubezpieczone.

Z wejściem w życie RODO w art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pojawiły się cztery nowe zapisy formułujące kwestie związane z funduszem socjalnym.

Video

Ustawa nie określa, w jaki sposób Pracodawca pozyskuje dane o sytuacji materialnej i życiowej pracownika, dlatego najczęściej następuje to poprzez złożenie przez niego stosownego oświadczenia. Dla potwierdzenia stanu faktycznego pracodawca ma również prawo zażądać od wnioskującego o zapomogę z funduszu socjalnego, odpowiednich dokumentów, potwierdzających opisaną w oświadczeniu sytuację, czyli m.in. zaświadczenia o zarobkach innych członków rodziny, czy kiedy w grę wchodzi choroba - zaświadczenia lekarskiego. Niemniej, sposób potwierdzania sytuacji zawartej w oświadczeniu powinien określać regulamin funduszu.

Najczęściej takie oświadczenie zawiera następujące informacje: liczbę osób w gospodarstwie domowym, dochód brutto na członka rodziny, stan cywilny pracownika, liczbę dzieci, liczbę osób z gospodarstwa domowego z orzeczoną niepełnosprawnością oraz uzasadnienie wniosku o zapomogę socjalną.

Konstatując przyznawanie świadczeń z funduszu socjalnego, a także ich wysokość, uzależnia się od środków finansowych, zgromadzonych na koncie ZFŚS. Świadczenia socjalne finansowane z funduszu nie mają charakteru roszczeniowego, a więc nie są należne, lecz uznaniowe. Oznacza to, że osoby uprawnione, które nie uzyskały zapomogi socjalnej nie mogą domagać się jakichkolwiek ekwiwalentów z tego tytułu.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

20 komentarzy

Olek

Olek

Artykuł dokładnie wyjaśnia, kto może korzystać z funduszu socjalnego i jakie cele można z nim związać. My jako pracodawca staramy się, by nasi pracownicy w momencie trudności lub kryzysu mogli liczyć na nasze wsparcie finansowe.
moja firma

moja firma

Warto wiedzieć, co to jest fundusz socjalny i jak działa, gdy szuka się pracy. Dlatego polecam ten artykuł wszystkim, którzy szukają pracy lub zamierzają zmienić swojego pracodawcę.
Gala

Gala

Bardzo przydatny artykuł. Wszystko jasno wytłumaczone, a to pozwala nam pracownikom zrozumieć, na co dokładnie można liczyć, korzystając z funduszu socjalnego.
Ewelina

Ewelina

Dzięki artykułowi dowiedziałem się, czym jest fundusz socjalny i kto może z niego korzystać. Interesujące, że emeryci i renciści również są uprawnieni do świadczeń.
MiroSlavo

MiroSlavo

Artykuł dobrze tłumaczy, jak działają fundusze socjalne. Dla nas pracodawców ważne jest, by zapewnić naszym pracownikom wsparcie w potrzebie, a fundusz socjalny jest jednym z narzędzi, które nam to umożliwiają.
XYZ

XYZ

Słyszałem już wcześniej o tym, że jest coś takiego jak fundusz socjalny, ale artykuł jeszcze bardziej rozjaśnił mi na ten temat. Bardzo dobrze, że autorzy podali przykłady, jakie wydatki są pokrywane z tego funduszu.
Kobyliński

Kobyliński

Ciekawy artykuł na temat funduszu socjalnego. Żałuję, że sama nie mogę z niego skorzystać. Mam jednak nadzieję, że w przyszłości znajdę pracodawcę, który oferuje tego typu wsparcie dla swoich pracowników.
Mazowsze

Mazowsze

Dobrze, że artykuł tłumaczy, jakie są podstawy prawnie gospodarowania funduszem socjalnym. Jest to dla nas ważne, by móc zarządzać środkami funduszu zgodnie z przepisami; a dobre relacje ze związkami zawodowymi to klucz do ich zatwierdzenia.
Nana

Nana

Ciekawy artykuł. Wydaje mi się, że pracownicy z chęcią zasięgnęliby informacji na temat funduszu socjalnego, który może być dodatkowym atutem przy wyborze danego pracodawcy. Wszak pomoc w nagłych sytuacjach jest bardzo ważna.
Dorota

Dorota

Super, że artykuł tłumaczy, czym jest fundusz socjalny i kto może z niego korzystać. Podoba mi się też to, że wymienione są różne sposoby, jakimi można zwiększyć jego budżet. Takie rzeczy warto wiedzieć!
Edek

Edek

ad. Barbara to może jeszcze wczasy pod gruszą i bony na pampersy? w końcu wezmą się i za tą kartę nauczyciela bo to jakiś ewenement na skalę światową jest z tymi przywilejami.
Zofia

Zofia

Przepracowałam 30 lat w oświacie ze względu na stan zdrowia przeszłam na rentę A ponieważ mój mąż zmarł przeszłam na rentę rodzinną po 10 latach ze stopniem niepełnosprawności poszłam do pracy Na te święta nie dostałam talonu bo mi się nie należy Może mi ktoś to wytłumaczyć
Natalia

Natalia

Też dostałam po śmierci ojca, a na święta nie...
Janusz

Janusz

Dostałem zapomogę losowa po smierci matki i na święta mi się już nie nalezy z socjalny jak to jest
Barbara

Barbara

Czy wysokość zapomogi zdrowotnej dla pracowników szkoły jest zablokowana? Jeśli tak to na jakiej podstawie?
prac. MI

prac. MI

Jest grudzień- zbliżają się Święta. Z funduszu socjalnego dostaniemy bony i organizowana jest w karczmie wigilia. Również są organizowane wycieczki z tego funduszu.
pracownik

pracownik

Fajnie, że jest fundusz socjalny w zakładach pracy. Pracownicy z tego funduszu otrzymują zazwyczaj boby na święta, korzystają z wycieczek...
Mażena

Mażena

Regulacje każdy zakład ma inne, oparte są one owszem na pewnych szerokich przepisach, jednak przede wszystkim sam zakład pracy w praktyce robi do tego ustalenia.
Aspeks

Aspeks

Podczas przyjęcia do pracy pracownik interesuje się nie tylko wynagrodzeniem ale także innymi profitami. W wielu firmach działa dość dobrze rozwinięty social.
Cando

Cando

Teraz tych świadczeń socjalnych łącznie z 500+ i innymi jest sporo. Człowiek nie wie dokładnie co i jak z tym. Mnie to nie dotyczy ale osoby widać mają dość dużo obecnie z tego funduszu.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.